Leesinstructie helpt niet
In december schreef ik op dit weblog een advies naar aanleiding van één van de helderste resultaten van het piramideprincipe-onderzoekscollege, namelijk dat de inhoudsopgave met boodschaptitels verwarrend is voor veel lezers. Ze gaan op zoek naar vertrouwde termen als advies en conclusies en zien niet dat de inhoudsopgave een mini-samenvatting is. Ik adviseerde toen daarom om labels als ‘advies’ en ‘argument’ toe te voegen aan de inhoudsopgave.
Wat blijkt? Dat helpt niet. Twee studenten hebben een vervolgonderzoek gedaan, ter afronding van het vak, en daaruit blijkt dat labels toevoegen het allemaal niet duidelijker maakt. Sterker nog: ook een leesinstructie toevoegen helpt niet. Proefpersonen blijven op zoek naar termen als ‘inhoudsopgave’, dus een leesinstructie lezen ze niet eens. De uit de methodologische manier van schrijven afkomstige gewoontes blijken zeer hardnekkig!
In The pyramid principle is Minto zelf eigenlijk nogal stellig. Ze beweert, op p. 79:
If you formulate your headings properly, they will stand in the table of contents as a precis of your report – another extremely useful device for the reader in trying to come to terms with your thinking.
Die uitspraak is, op basis van het onderzoek van Jan en Fleur, niet houdbaar.
Tsja. Ik moet er even aan wennen. Laatst gaf ik een training en halverwege de zin die standaard uit mijn mond rolt over hoe nuttig boodschaptitels zijn omdat ze samen als mini-samenvatting lezen stokte ik. ‘Dat zeg ik wel altijd,’ dacht ik, ‘maar uit het onderzoek blijkt dat dat helemaal niet zo werkt’.
Zoals elk goed onderzoek roept het natuurlijk ook een heleboel vragen op. Hoe komt het dat het in kranten wel werkt? Hoe zit het met Powerpoint-titels? Wat moet je dan met de koppen en inhoudsopgave van een piramidaal rapport? Enzovoort. Wordt hopelijk vervolgd, al houdt het onderzoekscollege nou echt zo’n beetje op.
Pingback:Tekst & Communicatie » Blog Archive » Gewenning
Pingback:Tekst & Communicatie » Blog Archive » Gewenning
Ha Louise,
Wat lees ik nou? Ontluisterende conclusie trek je. Moet ik echt mijn hele wereldbeeld bijstellen?? Wat ik nog wil weten: je stelt dat boodschaptitels niet werken, maar waarvóór werken ze niet? Wat hebben de studenten precies onderzocht? Hoe gemakkelijk je iets opzoekt, of hoe snel je de kern vindt, hoe je de boodschap onthoudt? Of ging het om een oordeel van lezers over de inhoudsopgave (die moeten wennen aan langere hoofdstuk- en paragraaftitels)? Ik kies ook vaak voor de tussenvorm: ‘Conclusie: dienstverlening is verbeterd’ of ‘Aanbeveling: investeer in…’. Waartegen hebben de studenten die vorm afgezet? Tegen ‘Conclusie’ en ‘Aanbeveling’? En wat ga jij nu voortaan adviseren? Hartelijke groet,
Jeanine
Hoi Jeanine (en andere lezers),
Ja, ik vond het ook ontluisterend: dit resultaat trekt een grote claim van het piramideprincipe in twijfel. We onderzochten hoe lezers (onbekend met het piramideprincipe) onder tijdsdruk de belangrijkste informatie uit een rapport haalden. De opdracht was namelijk om een korte samenvatting te geven, gericht op de opdrachtgever, die dus op zoek was naar een antwoord op de adviesvraag. Dat dat antwoord en de onderbouwing al in de inhoudsopgave te vinden waren, doorzag bijna geen enkele proefpersoon, en als ze het wel doorzagen, konden ze het niet geloven. De tussenvorm, met ‘advies:’ toegevoegd, maakte het amper beter.
We hebben inderdaad vergeleken met ‘gewone’ adviesrapporetn met ‘Conclusie’ enzo erin. Daarmee lukte het geven van een samenvatting ook niet goed, maar dat had andere oorzaken (vermoedelijk: rapport was niet zo helder geschreven; we hebben dat niet precies onderzocht).
Wat ik nu adviseer: ga na of je lezer vertrouwd is met het piramideprincipe. In de meeste gevallen waar ik mee te maken heb, is dat zo, en dan zijn boodschaptitels prima.
Als het goed is, is over een tijdje een uitgebreider artikel met de onderzoeksresultaten beschikbaar, ik ben daarmee bezig!
Groet,
Louise
Pingback:Tekst & Communicatie » Blog Archive » De nieuwe lichting piramideprincipe-onderzoekers
Pingback:Tekst & Communicatie » Blog Archive » Update piramideprincipe-onderzoek