↓
 

Louise Cornelis

Tekst & Communicatie

Louise Cornelis
  • Home |
  • Lezergericht schrijven |
  • Over Louise Cornelis |
  • Contact |
  • Weblog Tekst & Communicatie

Maandelijks archief: december 2015

Eindejaarsbespiegeling over mijn schrijven

Louise Cornelis Geplaatst op 31 december 2015 door LHcornelis24 december 2015  

In Schrijven Magazine van dit kwartaal (6-2015, p. 6) staat een klein stukje over de relatie tussen schrijven en depressie:

Schrijvers vaker depressief

Schrijvers zijn gevoelig voor depressief omdat ze vertrouwd zijn met ellende, in een isolement kunnen zitten en veel afwijzingen incasseren. Van die drie mogelijke oorzaken vind ik de eerste het interessantste. Enerzijds vind ik het te zeer het romantische beeld van de ploeterende schrijver en vraag ik me af of er zinvolle bezigheden zijn zonder ellende en lijden.

Aan de andere kant herken ik er ook wel wat in, of althans, ik zou het ietsje anders formuleren: ik denk dat schrijven wel degelijk samen kan gaan met een ‘dispositie’: de drang om de wereld met je schrijfsel een beetje beter, mooier te maken. Volgens mij wil je alleen maar schrijven omdat je de wereld zonder jouw schrijfproduct net een tikje (of heel erg) onvolledig vindt.

Om het bij mezelf te houden: dingen kunnen volgens mij altijd beter. Dat is misschien wel de meest drijvende kracht achter mijn professionele bestaan. Ik verbeter mijn trainingen en andere interventies doorlopend, ik kan niet anders. Elke tekst die ik onder ogen krijg kan beter, zelfs al is-ie best wel goed. Mijn eigen teksten kunnen ook altijd beter, al ben ik gelukkig ook pragmatisch genoeg om er wel een keer een punt achter te kunnen zetten.

Dat schrijven van mij komt voort uit diezelfde verbeterdrang; ik noem het ook wel zendingsdrang. Dat ene, dat moet echt nog gezegd worden, de wereld moet dat weten, daar wordt-ie echt beter van, daar worden mensen beter van (mijn favoriete Loesje: ‘Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren’).

De keerzijde van ‘het kan altijd beter’ is ‘het deugt nooit helemaal’, en dat is een aardige voedingsbodem voor depressie. Er deugt dan niks, van niemand, van de hele wereld niet (mooi nummer van De Dijk: ‘Ik heb een heel andere wereld in mijn hoofd’), en zeker ook van mezelf niet. Daar kan een gitzwarte wanhoop uit voorkomen. Ik ben gelukkig nooit depressief geweest, al ken ik wel sombere buien. Die ik in de loop van mijn leven heb leren accepteren als horend bij die grote verbeter-drive.

Dus: gevoel van ellende en lijden? Ja. Maar dat komt niet door het schrijven, het is eerder omgekeerd: het schrijven komt voort uit de verbeterdrang waar die vatbaarheid voor ellende en lijden de keerzijde van is. Soms zou ik ook wel eens structureel tevredener willen zijn. Maar dat duurt nooit lang. Want die verbeterdrang houdt zowel mijzelf als mijn schrijven op gang. En van gezapigheid krijg ik vreselijke jeuk!

Geplaatst in Uncategorized | Geef een reactie

Hoofdboodschap verschilt per ontvanger

Louise Cornelis Geplaatst op 24 december 2015 door LHcornelis24 december 2015  

Eén van de kenmerken van een hoofdboodschap is dat het een op de ontvanger (lezer/publiek) gerichte interpretatie is van de feiten: de hoofdboodschap geeft de so-what. Ik geef dan vaak het voorbeeld dat ook in Adviseren met perspectief is terug te vinden: dat een boel geel fruit op een gele fruitschaal voor een schilder die een stilleven gaat maken ‘je hebt vooral gele verf nodig’ en voor een kleine fruiteter ‘er is nog meer dan genoeg’, enzovoort.

Vorige week schudde één van mijn trainingsdeelnemers een voorbeeld uit zijn mouw dat in zakelijke contexten sprekender zal zijn. Ik heb ze ietsje aangepast.

De auditor schrijft: We hebben vastgesteld dat de problemen aan het IT-systeem onjuist en onvolledig worden opgelost

Voor de werkvloer wordt dit: De problemen worden veroorzaakt door de gebruiksonvriendelijkheid van het helpdesksysteem.

Voor het management: De klanttevredenheid loopt gevaar omdat het dienstverleningsniveau niet wordt gehaald vanwege de IT-problemen.

Er zit hier ook iets in van constatering – oorzaak – gevolg/risico, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. En het voorbeeld is uit te breiden naar adviserende hoofdboodschappen, gericht op degene die het probleem zal moeten aanpakken.

Merk ook op dat ook de rol van de schrijver een rol speelt: een auditor is geen adviseur, en zal dus andere hoofdboodschappen formuleren.

Met dank aan San!

Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Papier is echt anders

Louise Cornelis Geplaatst op 21 december 2015 door LHcornelis23 december 2015  

Het gaat er regelmatig over in mijn gesprekken met schrijvende professionals: of het uitmaakt, lezen van scherm of papier. In het meest recente nummer van Tekstblad (21, nr. 5/6, p. 6-11) geven Frank Jansen en Daniel Janssen van de Universiteit Utrecht me een boel input voor dat gesprek. Hun artikel is gebaseerd op eigen onderzoek en literatuur.

De hoofdboodschap van het artikel is dat een tekst op papier wezenlijk anders is dan een tekst op een beeldscherm of andere electronische drager. Het medium heeft effect op lezen, begrijpen, onthouden en waarderen. In allerlei onderzoeken, dus onder uiteenlopende omstandigheden en bij verschillende groepen, blijkt steeds opnieuw dat van papier lezen leidt tot beter tekstbegrip en meer onthouden uit de tekst. Hooguit scoort digitaal even goed, meestal is het slechter.

Opvallend: bij een expres goed scanbaar gemaakte tekst (hoofdboodschap voorop, tussenkoppen e.d.) deed een digitale tekst het zelfs beduidend slechter op tekstbegrip dan de papieren versie, bij leerlingen dit keer.

Andere verschillen, in vogelvlucht:

  • Papier is ‘beter’ omdat het de mogelijkheid biedt tot ruimtelijke oriëntatie. Je onthoudt bijvoorbeeld waar op de krantenpagina iets stond. 
  • Papier kun je makkelijker combineren: je legt makkelijker de ene pagina naast de andere, en je voegt ook makkelijker eigen dingen toe, zoals ezelsoren, pijlen en uitroeptekens.
  • Lezen van papier is minder vermoeiend. Dat licht van beeldschermen, dat heeft nogal invloed, denk maar aan alle geluiden de laatste tijd over hoe het mensen uit hun slaap houdt.
  • E-lezers zijn eerder afgeleid, gaan bijvoorbeeld eerder tussendoor even tweets lezen. Daardoor onthouden ze minder dan papieren lezers. Die mogelijkheid tot afleiding kun je echter ook positief benaderen: digitale tekst is makkelijker te verrijken met beeldmateriaal, links e.d.
  • Leerlingen ervaren een digitale tekst als makkelijker dan een tekst van papier, ook al is er geen verschil in hun daadwerkelijke begrip. Mogelijk is het daardoor dat digitaal lezen uitnodigt tot oppervlakkig lezen.
  • Ouderen waarderen papier meer dan digitaal.

Ergens tussendoor schrijven Jansen & Janssen ook nog dat de effecten van de drager afhankelijk zijn van de leesdoelen van de lezer, maar dat nog onbekend is hoe precies. Ik vind dat wel een interessante opmerking als het gaat om ‘volwassen’, zakelijk lezen. Dat wordt immers heel sterk door leesdoelen bepaald, en die doelen lopen enorm uiteen – zo bleek uit het onderzoek van mijn Groningse studenten. Welk medium bij welk leesdoel past, daarover is nog veel te weinig bekend om richtlijnen te geven. In elk geval is er voor beide media een plek, ja, ook nog voor papier.

Geplaatst in Leestips | Geef een reactie

Twee fraaie stukken uit Tekstblad

Louise Cornelis Geplaatst op 18 december 2015 door LHcornelis18 december 2015  

Deze week verscheen een dubbelnummer van Tekstblad (nr. 5/6 van jaargang 21) en daar staan een boel leuke dingen in. Vermeldenswaard is in de eerste plaats het artikel ‘Voorbij de punten en komma’s. Adviesvaardigheden van tekstschrijvers’ van Willy Francissen. Willy beschrijft hoe je opdrachtgevers duidelijk kunt maken dat een adviesrapport echt anders moet van opbouw – met de hoofdboodschap voorop bijvoorbeeld. Ze betoogt dat praten alleen niet genoeg is, en dat het beter werkt om ook iets te laten zien, zoals een nieuwe inhoudsopgave. En zelfs dan krijg je nog niet iedereen mee. Ik vind het een uiterst herkenbaar stuk, wat niet toevallig is: Willy en ik werken regelmatig samen, ook in de rol van tekstadviseur.

Achterop elk nummer van Tekstblad fileert Eric Tiggeler een tekst. Die columns lees ik altijd met plezier, maar dit keer vond ik hem wel bijzonder goed. Eric (ja, ik zeg Eric, ik heb nog samen met hem gestudeerd zelfs, ojee, wat lijkt het een kleine wereld zo!) neemt  de Volkswagen-website op de korrel waarnaar dat bedrijf verwees in zijn schaamrood-advertentie na de ontdekking van de sjoemelsoftware. Op die site vind je een zin aan als:

Op dit moment wordt door Volkswagen AG hard gewerkt aan de uitrol van een herstelactie.

Naamwoordstijl, abstracties, passief… hoe functioneel die ook kunnen zijn, hier zijn ze in hun samenhang ondoorgrondelijk en verhullen ze waar het werkelijk om gaat. Eric schrijft:

De werkelijkheid waar het om gaat, is dat consumenten en overheden doelbewust misleid zijn met gemanipuleerde informatie over de schadelijke, normoverschrijdende uitstoot van dieselmotoren. Maar wie dat niet weet, ziet die feiten nergens benoemd. Van mensen die de kluit belazerd hebben is geen sprake: er is iets opgetreden buiten Volkswagens wil of toedoen om, er moet iets hersteld worden. Schade herstellen, zoals bij een terugroepactie, dat is de beschaafde associatie die het woord herstelactie oproept.

De hele column online nalezen kan ook: http://tekstblad.nl/artikel/sjoemeltaal

En alsof dat nog niet genoeg is, staat er ook nog een interessant artikel in over het verschil in lezen tussen papier en scherm. Daar kom ik volgende week apart op terug.

Geplaatst in Leestips | Geef een reactie

Happy!

Louise Cornelis Geplaatst op 16 december 2015 door LHcornelis16 december 2015  

Even iets heel anders… in mijn wijk, Rotterdam Overschie, is een leuk wijkinitiatief geweest dat geleid heeft tot onderstaand filmpje, waarin je kunt zien hoe happy we in onze wijk zijn. Aan de Overschiese ondernemers is expliciet gevraagd aandacht aan de film te besteden, wat ik graag doe. En nee, ik kom er zelf niet in voor, wel een heleboel bekenden, wat het erg grappig maakt.

Meer informatie: https://www.facebook.com/happyoverschie/

 

Geplaatst in Opvallend | Geef een reactie

Nieuw: blok, pen en map

Louise Cornelis Geplaatst op 11 december 2015 door LHcornelis11 december 2015  

Ik heb de afgelopen weken geïnvesteerd in het maken van materiaal dat ik bij acquisitie en aan trainingsdeelnemers kan weggeven: een pen, een schrijfblok en een map. Het is heel mooi geworden, dankzij de creativiteit en inspanningen van Don Wijns van Frissewind; in het echt mooier dan op deze foto:

map-blok-pen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mijn huisstijlkleuren, onder andere ook van deze site en van de derde druk van Adviseren met Perspectief, komen erin terug.

Het schrijfblok heeft bovendien ook nog een bijzonderheid: de achterkanten van de blaadjes zijn te gebruiken als bouwstenen voor een piramide. Je vindt onder andere blaadjes voor de inleiding, de hoofdboodschap, voor de waarom-  en hoe-vraag en voor de verbindende lijntjes en pijltjes. Zowel nuttig als grappig bedoeld!

 

Geplaatst in Opvallend | Geef een reactie

Twee absurde omleidingsborden

Louise Cornelis Geplaatst op 7 december 2015 door LHcornelis7 december 2015  

Op dit weblog schrijf ik een enkele keer over een vorm van schriftelijke communicatie waar ik zakelijk niets mee doe, maar die in het dagelijks leven wel een bron van vermaak en ergernis voor me is: borden langs de kant van de weg. Dus: een blogpost over twee absurde borden, allebei pal voor mijn huis.

Mijn straat is aan twee kanten opgebroken, sowieso geen feest en we zien nogal wat mensen zoeken. Naar één kant is het werk zo’n beetje klaar, en toch staat daar sinds vrijdag dit bord:

Bedrijven via Tempelweg bereikbaar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wíj moesten al opzoeken waar de Tempelweg ook alweer was, het is hier twee kilometer vandaan – laat staan als je onbekend bent hier in de buurt. Misschien op z’n minst een pijl in de goede richting toevoegen?

Maar erger nog: het hele bord is gewoon niet waar, was dat zeker het hele weekend niet. De weg rechtdoor is namelijk gewoon open, het werk daar is af. En dat betekent dus dat dit bord fietsers naar die drie bedrijven een onnodige omweg van zo’n 5 kilometer aandoet. Want daar komt dat ‘via de Tempelweg’ op neer.

Fietsers, ja, want anderen kunnen hier helemaal niet komen. De weg is naar de andere kant nog steeds dicht, en naar rechts is een eenrichtingsverkeerstraat waar alleen fietsers uit kunnen komen. Die hebben we dan ook wel gezien: wanhopig naar links en rechts kijkend, allebei de kanten afgesloten. Leek het. En zoek het verder zelf maar uit!

Aan de andere kant is de weg hartstikke dicht: ze zijn daar een brug aan het vervangen. Daar staat dit bord:

Fietsers richting Delft naar rechtsDit is nog suffer, en het staat er al een hele tijd. Ten eerste: er is naar rechts niets. Ja, een hek, en achter die container nog een hek. Mocht je over de hekken heenklimmen met je fiets, dan beland je in de Schie. Er is daar echt geen route naar Delft.

Ten tweede: toen ik deze foto nam, stond ik met mijn rug richting Delft. Dit bord kan alleen gezien worden door fietsers uit de richting Delft, in plaats van fietsers die daarheen willen. Het bord heeft ook wel omgekeerd gestaan, waardoor het wel ergens heen wijst en gezien wordt door fietsers richting Delft. Zo was het waarschijnlijk ook bedoeld. In theorie. Want die kant op is de weg dus juist hermetisch afgesloten: er komt uit die andere richting helemaal niemand, dus het is een zinloos bord, al maandenlang.

Nouja, en vanaf welke kant dan ook is het dus ook niet meer waar, je kunt weer gewoon recht-toe-recht-aan naar Delft.

Hoe krijgen ze het voor elkaar! Het is niet zonder reden dat we heel wat fietsers vertwijfeld om zich heen zien kijken. We roepen wel eens wat toe, om te helpen. En misschien helpt deze blogpost, die ik onder de aandacht van de gemeente zal brengen.

 

Geplaatst in Opvallend | Geef een reactie

Schrijf-de-automatisering

Louise Cornelis Geplaatst op 3 december 2015 door LHcornelis2 december 2015  

Ik roep wel vaker dat het dertig jaar kost om echt goed te leren schrijven. Zo lang kost het om alle lagere vaardigheden zo goed te beheersen en zo verregaand geautomatiseerd te hebben dat je voldoende ruimte in je hoofd overhoudt om je een voorstelling te maken van hoe de lezer je tekst leest. Afgelopen zondag ervoer ik wat die automatisering inhoudt.

Even vooraf: ‘hoog’ en ‘laag’ is een metafoor als het gaat om vaardigheden. Wat ik ermee bedoel, en wat er in het algemeen mee bedoeld wordt als het gaat om schrijven, is dat de ‘lage’ vaardigheden technisch van aard zijn, zoals bijvoorbeeld het fysieke schrijven zelf, spelling en interpunctie. Die zijn bij de meesten van ons al van jongs af aan geautomatiseerd. De ‘hoge’ vaardigheden zijn strategisch: structureren, argumenteren, overtuigen, e.d. Die worden nooit helemaal automatisch, maar je kunt er wel routine in krijgen. Ertussenin zit nog van alles, bijvoorbeeld formuleren en alinea’s maken. Als je schrijft, doe je dat allemaal tegelijk; ben je op al die niveaus bezig. Vandaar dat schrijven één van de meest cognitief complexe taken is die wij mensen uitvoeren. Al komen lang niet alle schrijvers ooit toe aan de allerhoogste, dus die van je zo inleven in je lezer dat je je schrijven daar helemaal op afstemt.

Afgelopen zondag was ik met een vriendin in het Nijmeegse MuZieum. Eén van de dingen die je daar kunt doen, is schrijven in braille: met de hand en op een speciale typmachine. Mijn ervaring met braille is nul komma nul, maar ik vond het leuk om te proberen. Ik wilde een kaartje schrijven voor manlief thuis.

Het begon er al mee dat ik dan dus niet veel beters wist te bedenken dan clichés. En tot mijn verbazing lukte het schrijven helemaal niet. Of nouja, ik kreeg wel letters op de goede plek, maar ik maakte een paar heel suffe schrijffouten. Zo schreef ik met de hand ‘live’ in plaats van ‘lieve’  – die e gewoon straal vergeten. Op de typmachine schreef ik ‘ik hou vou’, dus toen was ik zonder het te merken van het ene woord in het andere overgegaan (die versie heb ik maar weggegooid).

Het MuZieum is vooral gericht op het ervaren van hoe het is voor blinden en slechtzienden (dat doen ze super trouwens!). Dit was voor mij echter ook een ervaring in hoe het is als je die heel basale vaardigheid van letters maken nog niet beheerst. Ik moest me zo concentreren op waar welke puntjes moesten komen dat ik niet eens meer hersenruimte overhield om woorden goed te schrijven!

 

Geplaatst in Uncategorized | Geef een reactie

Piramideprincipe bij Best Value Procurement

Louise Cornelis Geplaatst op 2 december 2015 door LHcornelis30 november 2015  

Vandaag weer eens een interessante link. Mijn collega Marjan Huisman van Twinc attendeerde me op een blogpost over het schrijven bij Best Value Procurement, BVP, een nieuw type aanbestedingen dat ervaren aanbesteders voor een uitdaging stelt. Eén van die uitdagingen is het beknopt omschrijven van de prestatie, de kansen en de risico’s. Waar dat eerder op tot wel zestig kantjes mocht, moet het nu allemaal in twee à drie pagina’s. Marjan had het idee dat het piramideprincipe bij dit type denk- en schrijfwerk nuttig zou kunnen zijn, en daar ben ik het van harte mee eens! Dat is en blijft een geweldig instrument om een grote hoeveelheid aan complexe inhoud niet alleen logisch maar ook lezergericht te structureren.

Geplaatst in Leestips, schrijftips | Geef een reactie

Meest recente berichten

  • Betere voorlichting graag
  • Lange koppen – PS
  • Te lange koppen? Denkwerk aan de winkel!
  • Hallo Triathlonbond!
  • De hoogste tijd!

Categorieën

  • Geen rubriek (8)
  • Gesprek & debat (30)
  • Gezocht (9)
  • Leestips (260)
  • Opvallend (401)
  • Piramideprincipe-onderzoek (95)
  • Presentatietips (143)
  • schrijftips (737)
  • Uncategorized (28)
  • Veranderen (35)
  • verschenen (186)
  • Zomercolumns fietsvrouw (6)

Archief

  • januari 2021
  • december 2020
  • november 2020
  • oktober 2020
  • september 2020
  • augustus 2020
  • juli 2020
  • juni 2020
  • mei 2020
  • april 2020
  • maart 2020
  • februari 2020
  • januari 2020
  • december 2019
  • november 2019
  • oktober 2019
  • september 2019
  • augustus 2019
  • juli 2019
  • juni 2019
  • mei 2019
  • april 2019
  • maart 2019
  • februari 2019
  • januari 2019
  • december 2018
  • november 2018
  • oktober 2018
  • september 2018
  • augustus 2018
  • juli 2018
  • juni 2018
  • mei 2018
  • april 2018
  • maart 2018
  • januari 2018
  • december 2017
  • november 2017
  • oktober 2017
  • september 2017
  • augustus 2017
  • juli 2017
  • juni 2017
  • mei 2017
  • april 2017
  • maart 2017
  • februari 2017
  • januari 2017
  • december 2016
  • november 2016
  • oktober 2016
  • september 2016
  • augustus 2016
  • juli 2016
  • juni 2016
  • mei 2016
  • april 2016
  • maart 2016
  • februari 2016
  • januari 2016
  • december 2015
  • november 2015
  • oktober 2015
  • september 2015
  • augustus 2015
  • juli 2015
  • juni 2015
  • mei 2015
  • april 2015
  • maart 2015
  • februari 2015
  • januari 2015
  • december 2014
  • november 2014
  • oktober 2014
  • september 2014
  • augustus 2014
  • juli 2014
  • juni 2014
  • mei 2014
  • april 2014
  • maart 2014
  • februari 2014
  • januari 2014
  • december 2013
  • november 2013
  • oktober 2013
  • september 2013
  • augustus 2013
  • juli 2013
  • juni 2013
  • mei 2013
  • april 2013
  • maart 2013
  • februari 2013
  • januari 2013
  • december 2012
  • november 2012
  • oktober 2012
  • september 2012
  • augustus 2012
  • juli 2012
  • juni 2012
  • mei 2012
  • april 2012
  • maart 2012
  • februari 2012
  • januari 2012
  • december 2011
  • november 2011
  • oktober 2011
  • september 2011
  • augustus 2011
  • juli 2011
  • juni 2011
  • mei 2011
  • april 2011
  • maart 2011
  • februari 2011
  • januari 2011
  • december 2010
  • november 2010
  • oktober 2010
  • september 2010
  • augustus 2010
  • juli 2010
  • juni 2010
  • mei 2010
  • april 2010
  • maart 2010
  • februari 2010
  • januari 2010
  • december 2009
  • november 2009
  • oktober 2009
  • september 2009
  • augustus 2009
  • juli 2009
  • juni 2009
  • mei 2009
  • april 2009
  • maart 2009
  • februari 2009
  • januari 2009
  • december 2008
  • november 2008
  • oktober 2008
  • september 2008
  • augustus 2008
  • juli 2008

©2021 - Louise Cornelis
↑