↓
 

Louise Cornelis

Tekst & Communicatie

Louise Cornelis
  • Home |
  • Lezergericht schrijven |
  • Over Louise Cornelis |
  • Contact |
  • Weblog Tekst & Communicatie

Categoriearchief: Opvallend

Berichtnavigatie

← Oudere berichten

Tekst als afspiegeling van falend beleid

Louise Cornelis Geplaatst op 30 december 2020 door LHcornelis30 december 2020  

Ik was gister geshockeerd door de paginagrote advertentie van de Rijksoverheid in de dagbladen (hier te downloaden). Ik had hem eerst alleen vluchtig gezien en toen had ik me al verbaasd over de kop: ‘Zo werkt het eerste coronavaccin’ kan ik als voorbeeld gebruiken in mijn trainingen voor een zin die op een boodschap lijkt, maar het niet is. Vergelijk: boven een nieuwsbericht van gister had dan gestaan ‘dit is wat er in Kroatië gebeurde’.

Later keek ik wat beter en toen viel ik van mijn stoel – wat een slechte tekst. Ik weet amper waar ik moet beginnen. Wat nogal in het oog loopt is de moeilijkheidsgraad van de tekst, met woorden als mRNA en spike-eiwit, getallen, afkortingen en lange en complexe zinnen, met als dieptepunt deze:

Met de goedkeuring van het vaccin door het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) en het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) is bevestigd dat het vaccin voor 95% effectief is bij mensen
vanaf zestien jaar.

Ook op iets minder direct waarneembaar gebied is de tekst complex en slecht te begrijpen. Hoezo ‘eerste’ vaccin bijvoorbeeld – is dat de eerste van de twee herhalingen? Van de eerste producent? Maar dat van Moderna is toch ook zoiets?

Ander voorbeeld: wat is de relatie tussen de zinnen in de lead:

Vorige week is het vaccin van BioNTech/Pfizer als eerste coronavaccin goedgekeurd voor de Europese Unie. Vaccineren is de belangrijkste stap naar een leven zonder coronaregels. Op 8 januari begint het vaccineren. We mogen dus onze mouwen opstropen.

Dat die laatste zin dubbelzinnig is en dus waarschijnlijk als knipoog bedoeld, drong pas na vijf keer lezen tot me door. Daarvoor vroeg ik me af hoe de ‘we’ zich verhouden tot mij als lezer (ik hoef figuurlijk m’n mouwen helemaal niet op te stropen), en of die boodschap niet gênant is op een dag dat alle andere EU-landen al met vaccineren begonnen zijn terwijl ‘we’ nog een tijd moeten wachten. Ook met de knipoog blijft die gêne overeind trouwens.

Nog eentje: hoezo staat er hier maar:

Vaccineren is gratis en vrijwillig; het is je eigen keuze. Maar hoe meer mensen zich laten vaccineren, hoe beter we kunnen voorkomen dat het coronavirus zich verder verspreidt.

De tegenstelling is zeer impliciet maar een aanname dat de lezer daar dus zit te denken ‘dan doe ik het dus niet’. Dat moet de tekst nou juist niet oproepen, lijkt me.

Ook de structuur is warrig – onder ‘voor wie’ gaat het daarover in de eerste zin en helemaal aan het eind ook weer even, maar ertussenin niet. Enzovoort.

De strekking is me volledig onduidelijk, al snap ik wel dat die opmerking over dat het vaccin niet bij je DNA of genen kan komen gericht is op de kritiek van vaccinatie-sceptici. Ik kan alleen maar bedenken dat de advertentie bedoeld is om die sceptici te overtuigen, ik ervaar het niet zo. Argumenten pro vaccinatie zitten verstopt in bloedeloze zinnetjes als ‘Vaccineren is de belangrijkste stap naar een leven zonder coronaregels’. Er gaat weinig enthousiasmerends van uit.

Sterker nog: ik word er wantrouwig voor. Door wat me het allermeest opvalt: de merknamen. Drie keer BioNTech/Pfizer, waaronder in de eerste zin (= bovenste regel), en dan nog een keer Moderna… ik heb zitten speuren of dit niet een soort tekst-deepfake was, gefinancierd door de farmaceutische industrie. Dat gevoel werd versterkt door de gladde stockfoto van een laboratorium en door de ingewikkeldheid van het stukje onder ‘Hoe werkt het vaccin?’ Dat lijkt me duidelijk geschreven door iemand die het zelf interessant vindt, met dat mRNA enzo. Een expert dus.

Ik blijf twijfelen: zou de tekst deels aangeleverd zijn door BioNTech/Prizer? Ik kan me bijna niet voorstellen dat de Rijksoverheid dit willens en wetens zo heeft geformuleerd en vormgegeven. Ze hebben daar toch echt ook goede tekstschrijvers zitten.

Ik vind in het algemeen dat het lijkt alsof ‘we’ van 10 maanden coronacrisis nog heel weinig geleerd hebben, en dat het met het vaccineren niet bepaald daadkrachtig gaat, is ook algemeen bekend. Deze tekst is daar helemaal de afspiegeling van: falend beleid.

Hoe het wel moet? Nou, doe eerst maar even niet, zou ik zeggen. Ga eerst beter nadenken over je communicatiestrategie én krijg dat vaccineren eerst maar eens goed aan de praat (motto: ‘geen woorden maar daden’). Maak vervolgens veel concreter welke voordelen je vaccineren gaat opleveren – dat is de basis voor de argumentatie. Bedenk daarbij welke andere beïnvloedingsmechanismen je kunt inzetten. Ik denk bijvoorbeeld dat diverse herkenbare gewone Nederlanders (m/v) die vertellen waarom ze zich gaan laten vaccineren krachtiger is dan een ‘witte jas'(expert). En kom dan half januari nog eens terug.

Geplaatst in Opvallend, schrijftips | Geef een reactie

Kijktip: YouTube-registeranalyse

Louise Cornelis Geplaatst op 23 december 2020 door LHcornelis23 december 2020  

Het was vorige week op tv bij Iedereen Beroemd, een programma waar manlief en ik een beetje verslaafd aan zijn geraakt, en nu ook online: een analyse van het taalgebruik op YouTube. Ik vond het grappig en leerzaam en ik heb het net aan mijn studenten van Tekstgenres doorgegeven als voorbeeld van een informele registeranalyse. Want dat is wat hier gebeurt: het taalgebruik van een bepaald genre typeren – en daar dan de draak mee steken!

 

 

Geplaatst in Opvallend | Geef een reactie

De coronametaforenwirwar

Louise Cornelis Geplaatst op 14 december 2020 door LHcornelis14 december 2020  

Op de dag dat een nieuwe lockdown wordt afgekondigd kom ik  terug op een onderwerp waar ik het al eerder over heb gehad (meest recente): de metaforen in de communicatie over het coronabeleid. Volgens het liveblog van nos.nl heeft minister De Jonge vandaag gezegd:

Vorige week leek het erop dat de remweg van het virus vooral langer werd, nu moeten we concluderen dat het virus plankgas geeft

Dan denk ik: hij heeft niet naar Even tot hier gekeken, afgelopen zaterdag. Vanaf 8’25 nemen Woe en Van der Laan de metaforen van hem en Rutte op de hak. Ik lag helemaal in een deuk! Spijker op de kop!

Enige wat ik er nog aan toe zou willen voegen: Merkel wordt opgevoerd als goed voorbeeld van metafoorloosheid, maar de wirwar van metaforen is het probleem, en mogelijk ook wel dat sommige niet het gewenste effect hebben. Metaforen op zich, daar is niks mis mee. Sterker nog: een goeie metafoor had de afgelopen maanden kunnen helpen. Ik ben benieuwd waar Rutte vanavond mee komt, maar ik houd mijn hart vast…

 

Geplaatst in Opvallend, schrijftips | Geef een reactie

Grote variatie aan genres = leuk!

Louise Cornelis Geplaatst op 24 november 2020 door LHcornelis24 november 2020  

Vandaag heb ik met de studenten van het college Tekstgenres spreekuren gehad over de registeranalyses die ze aan het doen zijn als eindopdracht voor het vak. Een registeranalyse wil zeggen dat je op basis van de situering van een genre (schrijver, lezer, doel, inhoud, medium, …) een verwachting formuleert over het taalgebruik en vervolgens in een representatieve hoeveelheid tekst gaat kijken of die verwachting uitkomt. Je contrasteert daartoe het te onderzoeken genre met een ander genre, dat op essentiële situationele eigenschappen afwijkt. Als het taalgebruik in de verwachte richting mee-afwijkt, heb je een aspect van het register van dat genre te pakken.

De studenten waren vrij in hun keuze voor een genre. Dat leidde er vandaag toe dat ik een hele vlootschouw aan teksten voorbij heb zien komen. Ook genres waar ik niet zo veel weet van heb: foodblogs, populair-wetenschappelijke artikelen in de sociale wetenschappen (Vice) en voor kinderen, een forum over paarden en over feesten, Instagram en tweets van commerciële en politieke influencers en dankspeeches en -woorden en TikTok. Zo leer ik nog eens wat, zal ik maar zeggen. Voor mij als tekstenliefhebber bovendien erg leuk, die grote verscheidenheid. Ik keek mijn ogen uit!

Waar het me wel bewust van maakte, is dat ik – net als iedereen – zo m’n eenzijdigheid heb in wat ik zie en volg. Dat geldt op allerlei gebieden:

  • media – mij ontglipte dat ik mezelf ‘te oud’ acht voor TikTok, maar dat is echt niet alleen voor kinderen
  • leeftijd – dingen voor kinderen zie ik amper en voor jongeren ook lang niet zo veel als de studenten zelf
  • onderwerpen – ik ben dol op fora, maar met paarden en feesten heb ik minder, terwijl dat wel populaire fora zijn
  • sexe – zijn er echt zo veel minder mannelijke influencers of konden wij, twee vrouwelijke studenten en ik, alleen vrouwen bedenken?
  • politieke kleur – de studenten zochten nog een prominente rechtse twitteraar die geen politicus is. Kon ik ook niet bedenken. De studenten waren op Wierd Duk uitgekomen, en misschien levert de actualiteit nog wat op.

Wat ik ook weer bedacht: door internet in het algemeen en sociale media in het bijzonder worden we allemaal aan veel gevarieerdere taal en teksten blootgesteld dan vroeger het geval was. Ik vertelde tegen een paar van de studenten dat wij vroeger in de klas wel eens briefjes aan elkaar doorgaven, dus ik zag mijn mede-vwo-leerlingen wel eens schrijven. Maar die van de havo, mavo en lbo (nu vmbo) niet, of alleen maar ‘gemodereerd’: met de schoolkrantredactie ertussen. Laat staan dat ik het werk zag van schrijvers uit andere regio’s en van andere leeftijden. Nu schrijven die allemaal ook op Insta en Facebook. Voor taalonderzoekers is dat geweldig!

Geplaatst in Opvallend, schrijftips | Geef een reactie

Spelen met categorieën

Louise Cornelis Geplaatst op 20 november 2020 door LHcornelis24 november 2020  

Een belangrijk onderdeel van structureren is categoriseren. Met categoriseren kun je bovendien een boel lol hebben.

Eén van mijn favoriete grappen is bijvoorbeeld de vraag ‘Wat hoort niet in dit rijtje thuis: ijsberen, bruine beren, masturberen?’ Antwoord: bruine beren, want de andere twee kun je zelf.

Ander voorbeeld: een lolletje onder taalkundigen is (of was – het boek is al uit 1987) dat de titel van het onvolprezen boek over categoriseren, George Lakoffs Women, Fire and Dangerous Things, regelmatig werd verhaspeld tot Women, Fire and other Dangerous Things. Wat veel zegt over het vrouwbeeld van de verhaspelaar.

Vorige week zag ik dat Gulpener bier ook lekker aan het spelen is met categorieën. Op het etiket van het flesje Oker Blond staat naast het symbool voor eten (mes en vork, 🍴):

Geroosterd vlees, stoofpot, kruidige saté, ketjap, perfect bij het bomen snoeien.

En nog grappiger vind ik het etiket van de Ur-Hop, zelfde plek:

Live muziek, Thaise curries, groene salades, pompoen en natuurdocumentaires.

😆

Geplaatst in Opvallend | Geef een reactie

‘Kwetsbaar’ is gewoon k*t

Louise Cornelis Geplaatst op 19 november 2020 door LHcornelis19 november 2020  

Ik heb me hier nu al een keer keer drukgemaakt over het oprukken van het woord kwetsbaar. Sinds de laatste keer zag ik nog een heel gekke, in een bericht op NOS.nl. Het artikel gaat over de invloed van de coronacrisis op sporten en bewegen.

In het algemeen zijn lager opgeleiden minder gaan bewegen, bijvoorbeeld omdat hun voetbalclub stil ligt. Dan staat er:

Tijdens de eerste golf deed iedereen nog enthousiast mee met de workoutfilmpjes van de hoofdtrainer, oud-prof Ivo Rossen. Maar na een aantal weken haakten de meesten af. “Nu willen de recreatieteams alleen maar partijtjes spelen en dat mag niet”, zegt Van Dongen.

In deze ploegen zitten vaak wel een paar spelers in een kwetsbare situatie, die bijvoorbeeld hun baan hebben verloren, zegt de clubbestuurder. “Die hebben het samen sporten nodig voor hun sociale contacten en ik ben bang dat juist deze leden nu afhaken.”

Je baan verloren hebben, sorry, dat noem ik geen kwetsbare situatie, dat noem ik gewoon kl*te. Of als je het netjes wilt houden: naar of vervelend.

 

Geplaatst in Opvallend, schrijftips | Geef een reactie

Coronawoorden

Louise Cornelis Geplaatst op 16 november 2020 door LHcornelis16 november 2020  

Drie losse observaties over woordgebruik in tijden van corona:

  • Ik had het zelf al waargenomen en sinds kort gaat het er ook over onder Neerlandici: dat het uitmaakt of je corona of covid zegt en dat Nederland daarin afwijkt van andere landen. Dat je beide woorden op twee verschillende manieren uit kan spreken, met korte of lange o’s, dat was me nog niet opgevallen. Ik zeg lange o’s, en vrijwel alleen maar corona, maar ik heb ook wel covid of zelfs covid-19 gezegd en geschreven als ik precies wilde zijn: dat ging over de ziekte, niet over het virus.
  • Er lijkt nog geen algemene consensus te zijn over hoe je dat ding noemt dat je in openbare binnenruimtes moet dragen. Ik weet niet beter of het heet van oudsher mondkapje en dat hoor je ook het meest, maar in Vlaanderen heet het (ook?) mondmasker, onder invloed van het Engels hoor en lees ik hier ook wel gezichtsmasker en zelfs heb ik wel dingen gezien als mond-neusmasker dan wel -kapje. Probleem is natuurlijk dat we geen overkoepelend woord hebben voor mond+neus. Daardoor is mondkapje een onderschatting van wat het dient te bedekken, maar gezichtsmasker een overschatting. Het gesteggel tussen kapje en masker is ook interessant. Masker is voor mij meer iets voor de sier dan voor de functionaliteit, maar de huidige mondkapjes doen dan veelal wel degelijk ook iets masker-achtigs. 
  • Ik heb het er al eerder over gehad: de opmars van het woord kwetsbaar. Die zet zich voort. De afgelopen tijd het bik het, in corona- en andere contexten, aangetroffen met onder andere de volgende betekenissen: oud (met een willekeurige leeftijdsgrens ergens tussen de 50 en de 80), geestelijk of lichamelijk gehandicapt, chronisch ziek, tijdelijk ziek (beide van elke aard), te zwaar (in termen van BMI), arm, werkloos, zeer flexibel werkzaam, allochtoon, verslaafd, eenzaam en gewelddadig (‘kwetsbare gezinnen’). Ik blijf het problematisch vinden. Het verhult: kwetsbaar klinkt als een individuele zwakte, maar het gaat om grote maatschappelijke problemen. Het suggereert dat er ook onkwetsbaren zijn – wat sowieso niet zo is, want leven is per definitie kwetsbaar, maar bovendien is dat maar een heel klein groepje zo. Het gooit van alles op één hoop: de ene vorm van kwetsbaar is de andere niet, de ene 50- of 60-plusser is de andere niet. En er is met het woord ook nog iets anders aan de hand: het is ook een deel van zijn betekenis kwijt. Je kon je ooit kwetsbaar opstellen. Daar gaat het echter niet meer over.
Geplaatst in Opvallend, schrijftips | Geef een reactie

FC Dordrecht in de Champions League?

Louise Cornelis Geplaatst op 30 oktober 2020 door LHcornelis28 oktober 2020  

Afgelopen dinsdag waren er verschillende voetbalwedstrijden tegelijk en op een gegeven moment was van het scoreverloop het volgende te zien op de site van de NOS:

Mijn man liet het me zien, zo van: wist jij dat FC Dordrecht ook in de Champions League speelt? Want zo ziet het eruit. Je zou er ook een ‘wie hoort er niet in het rijtje thuis?’-vraag van kunnen maken.

Het voorbeeld laat zien hoe zeer onze hersenen geneigd zijn samenhang en patronen te zien. En dat heeft alles met structuur te maken! Daardoor kunnen we structureren, maar moeten we het als schrijvers ook doen, want anders zien onze lezers misschien heel andere patronen dan wat hun schrijvers bedoeld hebben.

 

Geplaatst in Opvallend, schrijftips | Geef een reactie

Kijk omhoog…

Louise Cornelis Geplaatst op 29 oktober 2020 door LHcornelis28 oktober 2020  

In het kader van de opvallende bordjes in tijden van corona: dit zag ik vorig week in het zwembad. De tijdelijke uitgang vanwege het eenrichtingverkeer zie je rechts achter, nou, daar wijst de pijl echt niet heen!

Geplaatst in Opvallend | Geef een reactie

Coronavervolgjes

Louise Cornelis Geplaatst op 28 oktober 2020 door LHcornelis28 oktober 2020 1

Even twee coronagerelateerde dingen die recentelijk opvielen en die voortborduren op andere posts:

Ten eerste: ik had het hier laatst over botsende metaforen, welnu, ik was gister meteen na de eerste zinnen van Rutte in het ‘persmoment’ even de kluts kwijt daardoor. Hij begon zo:

We hebben twee weken geleden een grote hamer uit de gereedschapskist gehaald. Twee weken daarna zouden we de thermometer erin steken om te kijken hoe het gaat,

Wáár moet die thermometer dan in? In die hamer? In de gereedschapskist? Hoe dan? Ik ben dusdanig visueel ingesteld dat ik dat zoeken met dat ding voor me zie. Naast botsende metaforen komt het probleem ook door het vage verwijzen van erin.

Ten tweede: ik had het hier eerder over de depersonificatie van besmette mensen en sowieso het veel te abstract maken van het probleem (alsof het alleen maar gaat om getallen en grafieken – gister in het persmoment ook weer). Welnu, het omgekeerde is ook het geval, ook al vaker gesignaleerd: de personificatie van het virus. Het virus dat we moeten verslaan, dat om zich heen grijpt, dat onder ons is – enzovoort. De Volkskrant maakte het maandag wel erg bont, zo zag ik in een tweet van vakgenoot @GertHardeman:

Het virus reageert traag op nieuw beleid

Die kop vind ik echt over de grens: onethisch, in een tijd waarin het draait om ons eigen gedrag.

 

Geplaatst in Opvallend, schrijftips | 1 reactie

Berichtnavigatie

← Oudere berichten

Meest recente berichten

  • Hallo Triathlonbond!
  • De hoogste tijd!
  • Wat een jaar!
  • Tekst als afspiegeling van falend beleid
  • Kijktip: YouTube-registeranalyse

Categorieën

  • Geen rubriek (8)
  • Gesprek & debat (30)
  • Gezocht (9)
  • Leestips (260)
  • Opvallend (399)
  • Piramideprincipe-onderzoek (95)
  • Presentatietips (143)
  • schrijftips (735)
  • Uncategorized (28)
  • Veranderen (35)
  • verschenen (186)
  • Zomercolumns fietsvrouw (6)

Archief

  • januari 2021
  • december 2020
  • november 2020
  • oktober 2020
  • september 2020
  • augustus 2020
  • juli 2020
  • juni 2020
  • mei 2020
  • april 2020
  • maart 2020
  • februari 2020
  • januari 2020
  • december 2019
  • november 2019
  • oktober 2019
  • september 2019
  • augustus 2019
  • juli 2019
  • juni 2019
  • mei 2019
  • april 2019
  • maart 2019
  • februari 2019
  • januari 2019
  • december 2018
  • november 2018
  • oktober 2018
  • september 2018
  • augustus 2018
  • juli 2018
  • juni 2018
  • mei 2018
  • april 2018
  • maart 2018
  • januari 2018
  • december 2017
  • november 2017
  • oktober 2017
  • september 2017
  • augustus 2017
  • juli 2017
  • juni 2017
  • mei 2017
  • april 2017
  • maart 2017
  • februari 2017
  • januari 2017
  • december 2016
  • november 2016
  • oktober 2016
  • september 2016
  • augustus 2016
  • juli 2016
  • juni 2016
  • mei 2016
  • april 2016
  • maart 2016
  • februari 2016
  • januari 2016
  • december 2015
  • november 2015
  • oktober 2015
  • september 2015
  • augustus 2015
  • juli 2015
  • juni 2015
  • mei 2015
  • april 2015
  • maart 2015
  • februari 2015
  • januari 2015
  • december 2014
  • november 2014
  • oktober 2014
  • september 2014
  • augustus 2014
  • juli 2014
  • juni 2014
  • mei 2014
  • april 2014
  • maart 2014
  • februari 2014
  • januari 2014
  • december 2013
  • november 2013
  • oktober 2013
  • september 2013
  • augustus 2013
  • juli 2013
  • juni 2013
  • mei 2013
  • april 2013
  • maart 2013
  • februari 2013
  • januari 2013
  • december 2012
  • november 2012
  • oktober 2012
  • september 2012
  • augustus 2012
  • juli 2012
  • juni 2012
  • mei 2012
  • april 2012
  • maart 2012
  • februari 2012
  • januari 2012
  • december 2011
  • november 2011
  • oktober 2011
  • september 2011
  • augustus 2011
  • juli 2011
  • juni 2011
  • mei 2011
  • april 2011
  • maart 2011
  • februari 2011
  • januari 2011
  • december 2010
  • november 2010
  • oktober 2010
  • september 2010
  • augustus 2010
  • juli 2010
  • juni 2010
  • mei 2010
  • april 2010
  • maart 2010
  • februari 2010
  • januari 2010
  • december 2009
  • november 2009
  • oktober 2009
  • september 2009
  • augustus 2009
  • juli 2009
  • juni 2009
  • mei 2009
  • april 2009
  • maart 2009
  • februari 2009
  • januari 2009
  • december 2008
  • november 2008
  • oktober 2008
  • september 2008
  • augustus 2008
  • juli 2008

©2021 - Louise Cornelis
↑