Categorie archieven: Opvallend

De film rukt op – laat mij maar lezen

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Mij valt al een tijdje op dat de film erg in opmars is als medium. Een tijdje geleden bijvoorbeeld was de gebruiksaanwijzing van een apparaat een filmpje, en ik heb ook al gezien dat de CEO van een bedrijf een filmpje rondstuurt om nieuw beleid te presenteren aan zijn medewerkers. Het is heel verklaarbaar natuurlijk: een filmpje maken is tegenwoordig laagdrempelig, en voor veel mensen is het aantrekkelijk. 

Ik moet echter bekennen dat het mij niet aanspreekt. Ik ben een snelle en handige lezer, en mij kost het kijken van een filmpje veel meer tijd dan het lezen van een tekst. Bovendien kan ik in een tekst veel makkelijker even snel iets terugvinden. Een instructie op film vind ik dus onhandig, en ook bij zo’n filmpje van een CEO voel ik me afhankelijk: ik moet geduldig wachten, in plaats van zelf m’n koers door de tekst bepalen.

Nou kan het zijn dat ik tot een minderheid behoor, maar ik zou meer leden van die minderheid verwachten onder schrijvers – die zijn immers handig met tekst, en ze houden er vaak ook van. Vandaar dat het mij verbaasde toen ik hoorde over schrijftips op film. Hier staan ze: http://korteverhalenschrijven.wordpress.com/2011/03/28/schrijftips-dos-dont-uit-de-schrijfbibliotheek/

Ik vind het leuk om ‘sprekende hoofden’ te zien, zeker als het gezichten zijn bij namen die ik ken. Maar voor snelle informatievoorziening blijf ik erbij dat ik liever lees.

En deze filmpjes laten ook nog iets anders zien: een goed filmpje maken, is een hele kunst. Ik vind deze net ietsje knullig. De camera staat net niet stil bijvoorbeeld, waardoor Louis Stillers sofa lijkt te bewegen. Dat leidt me zelfs zo af dat ik amper kan luisteren naar wat hij zegt. Gelukkig hebben ze bij de Schrijfbilbiotheek meer verstand van schrijven, zal ik maar zeggen.

Voor de filmliefhebbers spijt het me, maar ik blijf dit weblog schrijven, ik ga geen filmpjes maken. Deze schoenmaker blijft bij haar leest.

Column-discussie

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Goed, nog eentje dan, en dan stop ik er echt mee voor vandaag/deze week: ik zag net dat er op het forum van Fiets gediscussieerd werd over de columns in dat blad.  De aanleiding is de meest recente column van mijn collega daar Maurits, maar ik word er ook in genoemd, en kom er aardig van af, en dat is heel wat, want zoals één van de moderators, Daniel1975, opmerkt: je hoort eerder de negatieve dan de positieve geluiden, sowieso, maar zeker op dat forum.

Anders dan Maurits verdedig ik me niet in zulke onderwerpen. Ik ga dus echt niet uitleggen hoe het zit met mijn ‘minderwaardigheidscomplex aan het vrouw-zijn’ hahaha!

Collega’s interneren?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Trouwe lezers van dit weblog weten dat ik me niet zo druk maak om taalfouten. Maar deze week kwam ik er eentje tegen die ik toch wel hoogst opmerkelijk vond. In de lead van een artikel staat:

Nieuwsgierigheid en de wens om collega’s – en een goede bedrijfskantine – in mijn eenzame freelance bestaan te interneren dreven me ooit over te lopen naar de voorlichting.

De zin is op meerdere manieren problematisch: hij is lang, complex (vooral ook met de liggende streepjes als tang), ik twijfel aan ‘X drijft me over te lopen’, moet freelance en bestaan niet aan elkaar, en inhoudelijk kan ik er ook niks mee (het laatste dat ik in mijn niet-eenzame freelancebestaan mis, is een bedrijfskantine). Maar daar gaat het allemaal niet om.

Waar het wel om gaat, is interneren. Ik moest het even opzoeken, want het stond hier zo pontificaal dat ik ging twijfelen. Maar het kan écht niet, hoor, dat heeft echt een andere betekenis, kijk maar: http://www.encyclo.nl/begrip/interneren Gewoon hartstikke fout. Het had vast integreren moeten zijn.  Nu zou je met wat slechte wil iets kunnen begrijpen als het interneren van collega’s in een bedrijfskantine. Ofzoiets.

Deze fout viel me nogal op. In het blad staat hij maar liefst twee keer, want dit stukje lead is letterlijk overgenomen op de inhoudspagina. Daar was hij me al opgevallen. En een lead valt ook nogal op natuurlijk: dikke, blauwe letters.

Dat blad, dat is Villamedia, het vakblad voor journalisten (nr.5, p. 3 en 12). Die zouden toch beter moeten weten. Ik bedoel: het is een blad van en voor mensen van wie schrijven het vak is. Dan verwacht ik niet dat het foutloos is (ben ik zelf ook niet), maar ik verwacht niet zo’n gekke fout. Zo’n blad wordt toch ook geredigeerd? Dan hebben dus meerdere mensen dit niet gezien.

Want ook daarom valt hij op: hij is gek. Anders dan bijvoorbeeld verantwoording en verantwoordelijkheid is interneren en integreren niet bepaald een woordenpaar dat vaak verward wordt.

Ach, fouten, ze zitten in kleine hoekjes. Overal.

Toch 15 slides in 45 minuten

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Nog een keer over het aantal slides per minuut, of minuten per slide. Ik geef op het ogenblik elke week één hoorcollege, van 45 minuten, aan de hand van een Powerpointpresentatie. Gisteren was de vierde keer. Drie keer ging het prima; één keer kwam ik in tijdnood. Ik had mijn sheets tijdens het maken van de presentaties niet echt geteld, maar wat bleek?

Voor de drie goed getimede colleges had ik steeds ongeveer 15 slides; die ene keer met tijdnood had ik er 20. Dus dat is dan toch precies het gemiddelde waar ik eerder vraagtekens bij zette – frappant! Toeval bestaat niet?

Links-rechts…. nog een keer over de tube tandpasta!

Louise Cornelis Geplaatst op door 2

En dan gaan we nog even verder. Want op diezelfde tubes tandpasta als waar ik gisteren over schreef staat nóg iets waar ik me al even lang aan erger (ik ga me nu afvragen of ik niet eens op zoek moet naar een ander merk?). In een afwijkend kleurtje van de rest van de tekst en gecentreerd (waar de rest is uitgelijnd) staat er aan het eind van de tekst:

Sensodyne, het meest geadviseerd door tandartsen en mondhygiënisten.

Ja – niet door de dierenarts of de loodgieter, hèhè…

Wat hier misgaat, is interessant: het is een illustratie van het links-rechts-principe in schrijftaal. Bij gebrek aan intonatie is het gebruikelijk om het meest informatieve, nieuwswaardige van een geschreven zin naar het einde (rechts) te plaatsen, en aan het begin juist aan te knopen bij iets bekends. Het hoofdstuk over dit principe in het onvolprezen boek Formuleren begint met een voorbeeldzin die aan het begin van een artikel stond:

Osteoporose, verhoogde botafbraak, treedt op in de menopauze bij vrouwen.

Voel je ‘m aan? (“Uh, ja – niet bij mannen.”)

Hoe dit op te lossen? Dat is bij de Sensodyne-zin niet eens zo makkelijk. Een paar pogingen: 

Sensodyne – de tandpasta die tandartsen en mondhygiënisten het meest adviseren.
Sensodyne, door tandartsen en mondhygiënisten het meest geadviseerd.

Als iemand iets beters weet, hoor ik het graag!

Tandpastawoede

Louise Cornelis Geplaatst op door 2

In Onze Taal van deze maand staat en leuk artikel over ‘boemboewoede’: de irritatie die de tekst op verpakkingen van artikelen op kan wekken. Op boemboe van Conimex staan oosterse spreuken, die de schrijver van het artikel, Arjen van Veelen, woedend maken, om hun inhoud en om hun rare plek: Conimex dat aan Confucius-achtige inzichten doet, dat is een tang op een varken.

Nou heb ik ook zo mijn irritaties, ik beschreef er de afgelopen tijd al één over een flesje van Bloem, en later mijn vreugde toen er verbetering bleek te zijn (***kuch***). Naar aanleiding van het artikel realiseerde ik me dat ik op dit weblog nog nooit over mijn grootste irritatie heb geschreven, want die bestaat al veel langer dan dit weblog. Al meer dan twintig jaar zelfs, want zo lang is het minstens geleden dat mijn tandarts me adviseerde om met een specialse tandpasta voor gevoelige tanden te poetsen, ‘Sensodyne’ geheten.

Zo gezegd, zo gedaan, en vanaf het begin (als ik het me goed herinner) tot op de dag van vandaag heb ik aangekeken tegen de volgende opsomming, in deze versie afkomstig van m’n huidige tube Sensodyne Whitening:

Sensodyne whitening:

  • Legt een beschermend laagje rond de tandhalzen.
  • Pijnprikkels kunnen de zenuw niet meer bereiken.
  • Versterkt het tandglazuur en helpt (wortel)cariës te voorkomen.
  • 2 X per dag poetsen zorgt voor een blijvend resultaat 
  • Verwijdert veilig aanslag en geeft de tanden hun natuurlijke witheid terug. Bovendien helpt Sensodyne Whitening de aanhechting van nieuwe aanslag voorkomen.

In die twintig jaar is de bullet enorm opgerukt, en is het algemeen gebruik om hem niet meer alleen voor echte opsommingen te gebruiken, maar voor elke nieuwe gedachte of zin – kijk maar hoe enkele kranten het belangrijkste nieuws tot twee of drie bullets inkorten, of zie vrijwel elke Powerpointpresentatie. De betekenis van een bullet is verworden tot iets vaags als ‘dit had ik ook nog bedacht’.

Toch ben ik nog van de puriteinse leer: een bullet is een opsommingsteken, en dat zet je alleen voor leden van een échte opsomming. Die leden horen van dezelfde orde te zijn, en daarom ook van dezelfde grammaticale vorm. Een teken dat alleen maar ‘dit had ik ook nog bedacht’ betekent, voegt helemaal niks toe. Sterker nog: het versluiert. Het versluiert complexe relaties tussen de zinnen – en ik heb net in mijn vorige blogpost betoogt dat het helpt om relaties expliciet te maken. Een bullet is daarvoor niet het geëigende middel. Of liever gezegd: een bullet is daarvoor een geweldig middel, maar dan moet de relatie er wel één zijn van ‘volgende element in opsomming’.

Bij Sensodyne gaat het op alle fronten mis. De opsomming klopt inhoudelijk noch grammaticaal. In deze versie valt me vooral de bovendien op in de laatste bullet: hé, daar is ineens wel een relatie geëxpliciteerd, en nou juist één die een opsommend verband aanduidt. Dáár had nou juist een bullet voor gemoeten! De paar keer en in de tekst doen me ook zoiets vermoeden, al denk ik daarbij ook een keer dat de relatie complexer is dan simpelweg en: tussen ‘verwijdert veilig aanslag’ en ‘geeft de tanden hun natuurlijke witheid terug’ zit volgens mij een oorzaak-gevolg-relatie. De meest complexe verdoezelde relatie zit tussen de eerste en de tweede bullet.

Al met al kom ik tot de volgende herschrijving:

Sensodyne whitening:

  • Legt een beschermend laagje rond de tandhalzen, waardoor pijnprikkels de zenuw niet meer kunnen bereiken.
  • Versterkt het tandglazuur.
  • Helpt (wortel)cariës te voorkomen.
  • Geeft de tanden hun natuurlijke witheid terug door veilig aanslag te verwijderen.
  • Helpt de aanhechting van nieuwe aanslag te voorkomen.

2 X per dag poetsen zorgt voor een blijvend resultaat!

En dat sta ik dus al ruim twintig jaar regelmatig te bedenken, bij het tandenpoetsen!

Piramidaal anders

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Na al die aandacht voor piramides in de vorm van piramidaal geschreven adviesrapporten, en misschien ook nog wel de laatste twee weken via associatie met al het nieuws uit Caïro, zat ik wel even met mijn ogen te knipperen toen ik het woord piramidaal op een heel andere manier gebruikt zag worden:

Als hij de volgende ochtend wakker was geworden uit zijn roes, had hij het beslist allemaal als piramidale onzin verworpen.

Ik ben nog steeds bezig met De ontdekking van de hemel, daar komt dit citaat uit (p. 691). (Zeldzaam overigens, dat ik zo lang doe over een boek. Nouja, het zijn dan ook 927 pagina’s, en zo vreselijk veel tijd om te lezen had ik de laatste weken niet. Ik vorder; ben op p. 873. Maar dat terzijde.)

Inderdaad vind ik in de on-line woordenboeken ‘reusachtig groot, immens, kolossaal’ als betekenis van piramidaal – zo had ik het ook geïnterpreteerd, maar ik kan me niet herinneren het woord ooit eerder zo gebruikt te zien worden. Piramidale onzin geeft op Google inderdaad een aantal hits, maar niet veel, dus heel frequent is het niet. Piramidaal wordt wel vaker gebruikt, maar dan in de betekenis: piramide-vormig. Die ligt veel meer voor de hand.

Ik ga het onthouden, wie weet kan ik het ook eens over piramidale onzin hebben.

Taaltentoonstelling

Louise Cornelis Geplaatst op door  

De afgelopen dagen was ik naar Londen. Erg leuke dagen gehad. Voor een taalliefhebber is die stad altijd al de moeite waard, niet alleen vanwege al dat Britse Engels – waarom is het toch af en toe zo hilarisch? We waren naar een voetbalwedstrijd en dan staat er vooraf dit bord op het veld:

Londen is ook de stad met het museum waarin Rosetta’s Stone staat. Die had ik al eens eerder gezien, gelukkig, want nu zag ik alleen de bovenkant, van een afstandje: het was er erg druk omheen. Voordeel (museum is gratis) heeft ook nadeel (dringen!).

En in Londen is op dit moment ook een geweldige tentoonstelling voor taalliefhebbers: Evolving English, in de British Library. Ook daar was het vrij druk, ook die tentoonstelling was gratis. En veel taaldingetjes zijn nogal priegelig natuurlijk: handgeschreven en gedrukte teksten. Ik heb dus het bijbehorende boek maar gekocht om het allemaal nog eens rustig te bekijken.

Maar het was toch ook erg leuk, bijvoorbeeld om van die heel oude handschriften te zien, met het oudst bekende geschreven Engels, een stukje manuscript van James Joyce, een eerste druk van Shakespear. Om of reconstructies te horen van hoe Engels in de middeleeuwen misschien geklonken heeft.

Het allergrappigste vond ik nog wel een Anglo-Saxon alfabet waaraan je kon zien dat de schrijver eerst de F vergeten was – die stond er later boven geschreven. Bijzonder toch om een schrijffout van anderhalf millennium geleden te zien.

Dus: houd je van taal en ben je in de buurt, ga dan voor 3 april naar de British Library. Ik raad het van harte aan!

Komma’s in de hemel

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Eindelijk ben ik eens De ontdekking van de hemel aan het lezen van Harry Mulisch, een tijdje geleden verkozen tot beste boek uit de Nederlandse literatuur. Het was er nooit zo van gekomen, en ik had ook sterk de indruk dat het nogal een pretentieus werk was, met z’n 900 pagina’s en alle erin verwerkte kennis en intertekstualiteit. Laatst las ik in het alumniblaadje van Nederlands aan de VU bijvoorbeeld dat daar gewerkt wordt aan een annotatie ervan, dus uitleg van al die kennis en verwijzingen, en de verwachting is dat dat boek op zich ook weer de 900 pagina’s gaat halen. Daar ben ik niet zo dol op, dat je wel heel geleerd en belezen moet zijn om een boek op waarde te schatten.

Maar goed, me er toch maar aan gewaagd, en het verhaal boeit me wel (ben op p. 140). De vele hints naar allerlei geleerdheid, daar ga ik een beetje overheen, moet ik bekennen, dat zal wel.

Wat me verder het meest opvalt is dat Mulisch eigenzinnige komma’s zet. Anders geformuleerd: met mijn kennis van de taalnormen, staan er een heleboel foute komma’s in, bijvoorbeeld voor gedachtestreepjes, voor ‘dat’ en voor bijvoeglijke bijzinnen die volgens mij beperkend bedoeld zijn. Ik kan me niet voorstellen dat zo’n boek slecht geredigeerd is, dus het zal wel opzet zijn, de stijl en de wens van de schrijver. Ik moet bekennen: mij stoort het. Elke komma is een pauzetje, en zo veel pauzetjes die niet hoeven, vind ik haperen.

ja, dit is kommaneuken. En het is nogal wat om van een (inmiddels overleden) schrijfgrootheid te zeggen dat ik z’n komma’s niet vind deugen. En toch is dat wat ik met deze post wil zeggen.