Vandaag vier ik mijn tiende verjaardag als zelfstandig ondernemer: 31 augustus 2001 was de laatste dag van mijn laatste restantje loondienst; de dag erna stond ik geheel op eigen benen. Mijn eerste free-lance klus dateert al van 1999 trouwens, dus in dat opzicht ben ik al 12.

Achteraf bleek het geen gemakkelijk moment te zijn om voor mezelf te beginnen: tien dagen later vlogen er twee vliegtuigen het WTC in New York binnen en leek de wereld te schudden op zijn grondvesten. Maar eigenlijk viel dat voor mijn prille onderneming mee: ik was met één partij in gesprek die het contact onmiddellijk verbrak vanwege andere prioriteiten, verder liep alles toch wel normaal door.

En doorgelopen is het sindsdien, en goed ook. Ik zie twee hoofdlijnen in de ontwikkeling van Louise Cornelis Tekst & Communicatie (al heet mijn bedrijf pas sinds mijn KvK-inschrijving van een paar jaar terug officieel zo):

• In 2001 werkte ik nog als free-lancer voor andere trainingsbureaus, inmiddels is het alweer een aantal jaren alleen maar voor mijn eigen opdrachtgevers. En dat gaat samen met een ontwikkeling van mijn rol die ik zou willen omschrijven als steeds meer adviseur in plaats van trainer. Ik help organisaties de kwaliteit van hun zakelijke teksten te verbeteren. Training kan daarin een onderdeel zijn, maar dat hoeft niet.
• Zelf schrijven is een prominentere plek in gaan nemen. In 2001 was ik weliswaar bezig met Adviseren met perspectief en schreef ik dus ook veel, dat stond toen nog in dienst van mijn advieswerk. Inmiddels ben ik al jarenlang columnist voor Fiets, heb ik een boek geschreven over een Afrika-reis, run ik meerdere weblogs waaronder dit, en werk ik aan een roman. Dat had ik tien jaar geleden niet zo voor ogen, maar ik vind het wel leuk en ik heb er veel van geleerd.

Opnieuw zijn dit niet de makkelijkste tijden voor een ondernemer. Mijn agenda is voor de rest van 2011 goed gevuld, daarna is het weer afwachten. Die onzekerheid blijft tot op zekere hoogte altijd, al houdt het me minder bezig dan 10 jaar geleden. En ik hanteer hem graag, want het bestaan als eigen baas bevat me prima!

Dat ik afgelopen studiejaar naast mijn gewone trainingen en advies- en schrijfwerk veel heb gedaan als docent in het hoger onderwijs, heb ik op dit weblog niet onder stoelen of banken gestoken. Minder heb ik erover geschreven dat ik ook zelf student was: ik heb enkele vakken gevolgd aan de Universiteit voor Humanistiek.

Ik had behoefte aan verdieping op het gebied van zingeving en levensbeschouwing, vooral omdat mijn schrijven vooral gaat over het raakvlak tussen die twee gebieden enerzijds en sport anderzijds. Vandaar dat ik een tijd geleden eens wat ben gaan rondneuzen wat daarin te studeren zou zijn. In de aanloop naar mijn Afrika-reis had ik ook enkele vakken gevolgd over Afrika, en dat was me prima bevallen: ik vind studeren erg leuk, en het is helemaal leuk als het niet meer ‘moet’, als je geen diploma meer hoeft te halen en dus zelfs eigenlijk niet hoeft te blokken voor tentamens.

Op de UvH heb ik enkele vakken gevolgd uit de minor: de twee inhoudelijke vakken (hoorcolleges) over zingeving en levensbeschouwing vanuit humanistisch perspectief, en een paar practica. Over één daarvan, socratisch gesprek, heb ik wel eerder bericht. Dat practicum vond ik leuk en goed; van de andere viel me eerlijk gezegd het niveau nogal tegen. De UvH had hogere verwachtingen gewekt, en ik heb duidelijk al (veel) meer gedaan op gebieden als gespreksvoering en reflectie dan de doelgroep. Ik heb dus de krenten uit de pap gehaald. Aan het laatste vak van de minor, onderzoeksmethodiek, had ik geen behoefte.

Van de twee inhoudelijke vakken heb ik inderdaad veel geleerd, en zeker ook inspiratie opgedaan om over te schrijven. Ze bleken echter ook relevant voor mijn werk in onderwijs en organisaties. Want het belangrijkste dat ik heb geleerd van het jaar, is de stilzwijgende alomtegenwoordigheid van ethische vragen. Ik bedoel: in al ons doen en laten worden we mede gestuurd door overwegingen over wat we ‘goed’ en ‘niet goed’ vinden. Maar daar gaat het bijna nooit expliciet over. Ouders zeggen dat ze ‘natuurlijk het beste willen voor hun kind’ en iedereen knikt van ja – maar wat is het beste en hoe kun je dat weten/bepalen?

Ik help organisaties bij het verbeteren van de kwaliteit van hun teksten. Maar wat is ‘beter’ eigenlijk, welke afwegingen kun je daarin maken? En waarom? Op welke waarden en drijfveren kom je dan uit, aan welke norm toets je verbetering? Ik snijd dat nu in elk geval vaker aan, vraag daarbij dieper door. Het is vooral interessant om dan uit te komen op spanningsvelden, bijvoorbeeld tussen de persoonlijke vrijheid van de schrijvers en de efficiëncy-wens van hun bazen of hun drang om beter te presteren (om maar iets te noemen), zo van: “het ‘moet’ nu zo, maar ik wil dat niet”.

Het kan goed zijn om dat soort vragen uit te pluizen. Dat kan veel verduidelijken en ophelderen. Bijna had ik geschreven: ‘en dat maakt ook het dagelijkse werk makkelijker’. Maar is dat wel zo, en moet dat eigenlijk? Is ‘gemak’ een belangrijke waarde?

Dat soort vragen heb ik afgelopen jaar leren stellen. Het is de moeite waard om na te denken en te praten over ‘het goede leven’. Want keuzes in hoe we willen leven, maken we de hele tijd, allemaal. Wel heb ik ook geleerd dat ‘het goede’ nooit helemaal kenbaar is: je weet nooit zeker of wat je doet inderdaad ‘goed’ is. Dat blijft zoeken en tasten. Alleen is dat wel dus iets om zelf te doen, en je niet alleen maar te laten bepalen door wat de buitenwereld (de commercie, je baas, je partner, de politiek – noem maar op) je voorhoudt als zijnde goed. Levenskunst, heet dat, en dat vond ik niet voor niets één van de interessantste onderwerpen van afgelopen jaar!

Om de een of andere reden was het niet tot mij doorgedrongen, ik hoorde het van een collega-vakgenoot: Barbara Minto, de vrouw die het piramideprincipe ontwikkelde, was vorige maand in Nederland. Er is een verslag van de meeting. Als ik dat zo lees, denk ik: ik was wel nieuwsgierig geweest naar deze ‘goeroe’, maar ik had er inhoudelijk niets nieuws geleerd.

(Enigszins tenenkrommend zelfs om te lezen dat Minto nog steeds gelooft dat onze hersenen spontaan informatie groeperen in logische categorieën. In de cognitiewetenschap wordt al dertig jaar anders gedacht: groeperen, ja; in logische categorieën: nee!)

Tot nu toe had ik het in mijn vakantiebelevenissen-onderwerpen over Canada alleen over immigrantentalen. Maar je hebt in Canada natuurlijk ook nog de talen van de oorspronkelijke bewoners, door ons vaak indianen genoemd, daar first nations of aboriginals. We hebben Manitoulin Island bezocht, waar ongeveer een derde van de bewoners van die afkomst is. Op de boot erheen vanuit Tobermory hoorde ik dan ook een taal gesproken worden die ik op niets bekends vond lijken, behalve dan dat er af en toe duidelijk Engelse woorden in zaten.

En helemaal fraai werd het toen we op het eiland het stadje Wikwemikong bezochten, op het enige stukje land dat nooit aan de kolonisten verkocht is geweest (‘unceded’). We hebben er niet zo heel veel kunnen zien en doen, want het was op die dag net zulk weer als vandaag in Nederland (meer dan 50 mm regen). Maar wat we wel zagen, was dit prachtige verkeersbord (alsof ze daar ‘stop’ niet zouden begrijpen):