Wespen betreden

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Opvallend bordje hier vlak in de buurt:

Ik dacht toch echt even één moment toen ik aan kwam wandelen: natuurlijk betreed ik geen wespen!

Even later zag ik het: in dat gat naast de stip zit een wespennest. Je zit net twee contouren van wespen in de ‘deuropening’. Met dezelfde gele verf is op de grond voor de boomstam ook nog een streep getrokken.

Dus ik begreep vrij snel wat het bordje bedoelde, maar dan nog zit er een interpunctiefout in natuurlijk en had het zoiets moeten zijn:

Pas op: wespen!!

Niet betreden!

Maar dan lijkt het nog steeds alsof ik de boomstam niet mag betreden, en dat zou ik sowieso niet zo gauw doen. Het is zelfs een typisch geval van ‘denk niet aan een roze olifant’ want het betreden van de boomstam zou niet in me opkomen, maar de gedachte eraan wordt door de ontkenning wel opgeroepen. Ontkenningen in geboden, altijd tricky.

Beter zou ik daarom vinden:

Pas op: wespen!

Houd afstand!

En dan met een pijl richting het nest in plaats van een stip.

 

 

Hoe kon dit gebeuren?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Van Robin kreeg ik deze foto toegestuurd (dank!), lees en huiver:

Ik weet: er gaat wel eens wat mis in burgergericht schrijven. Ik kan dat soms ook wel begrijpen, want ik weet hoe complex schrijven in ambtelijke organisaties kan zijn. Ik herken dit ook meteen als het schrijfwerk van juristen en ik weet ook dat de juridische afdeling soms nogal een stempel drukt. Dat kan ik me allemaal voorstellen.

Maar zó extreem… met alle aandacht voor begrijpelijke taal van de afgelopen jaren, nee, decennia? Nee, daar schiet mijn inlevingsvermogen toch tekort. Hoe kan het dat dit rechtstreeks van de juridische afdeling drukwerk is geworden, zonder dat ook maar iemand zich heeft bekommerd om een beetje lezergerichtheid?

Het is niet alleen dat het vol staat met buitengewoon onvriendelijk juridisch jargon, met de kop meteen als heftig voorbeeld, het is ook gewoon een onduidelijke boodschap: ‘verwijderen’ en ‘in voldoende staat van onderhoud’ zijn twee verschillende dingen, en wat voldoende is, daarover kun je ook behoorlijk van mening verschillen. Dat is iets wat me wel vaker is opgevallen in het schrijfwerk van juristen: wat hen betreft ‘moeten’ ze wel zo vol met jargon schrijven, want anders is het juridisch niet waterdicht. Maar als je dan gaat kijken, is het dat mét jargon ook niet. Ik heb het wel eens gezegd tegen eentje: als je ‘deze’ vervangt door ‘onderhavige’ wordt het er niet preciezer of objectiever van, alleen maar jargonneriger. (En by the way, waar is de dagtekening?)

Verder moet ik ook denken aan onderzoek van jaren geleden, waarvan ik me helaas de details niet meer goed genoeg herinner om ernaar te kunnen verwijzen – daaruit bleek dat ook bij nalatigheid en dergelijke (het ging geloof ik om incasso’s of aanmaningen ofzoiets) aardig zijn het beste werkte, beter dan dreigen (‘bestuursdwang toepassen’).

Want waar gaat het hier helemaal om – een fout geparkeerde fiets. Dat kan ook anders. Even googlen leverde deze twee voorbeelden op:

 

Jouw mijn omgeving

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik ben eraan gewend geraakt, maar ik krijg vanaf het begin de benaming ‘mijn omgeving’ en dergelijke voor wat bedrijven en instanties me aanbieden jeuk. Dus van de benaming ‘mijn overheid‘ bijvoorbeeld of ‘mijn ING‘. Ik ervaar het niet als ‘van mij’, vind het te dichtbij komen. Ik heb het liever neutraal, zoals Triodos.

Waarom ik van mijn jeuk krijg, kan ik vandaag mooi talig illustreren. Ik kreeg vandaag een Museumkaart met de post, met een begeleidende brief. Daarin staat deze stijlbloem:

Je kunt in je Mijn Omgeving zien…

Brr. Het quasi-persoonlijke druipt er sowieso van af; dit is het begin:

Alsjeblieft! Hierbij ontvang je jouw nieuwe, persoonlijke Museumkaart(en).

Je, jouw, persoonlijk, maar dan niet weten of het om één kaart of meer gaat…

En dan heb ik eerder ook nog geworsteld met het zoeken naar een ‘code’. Die moest ik namelijk online invullen om m’n tijdelijke, in een museum aangeschafte kaart te verruilen voor de definitieve. Op de tijdelijke stond het woord code niet, alleen een kaartnummer, in twee versies (gewoon en verkort) en nog een ander nummer. Het was gokken wat ze met code bedoelden. Tsja. Maar daarna had ik wel een Mijn Omgeving!

(Ik vraag me nu af: is dat mijn omgeving uit de tijd dat ‘customer intimacy‘ de trend was in de consultancy – ergens na de operational excellence en voor de customer journey, als ik het me goed herinner? Ik heb er toen een keer uitgeflapt tegen een consultant dat ik helemaal niet wil dat commerciële bedrijven intiem met me worden. Hij keek toen nogal zuur…)

 

Of toch, luisteraargericht leren spreken?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Een paar dagen na mijn post van vorige week realiseerde ik me dat ik onlangs misschien toch een situatie had meegemaakt die vroeg om luisteraargericht leren spreken en dat daar misschien in de toekomst meer behoefte aan komt.

Dit was de situatie: mijn man en ik zaten in de trein. Aan de overkant van het gangpad, dus quasi naast ons, maar in tegenovergestelde richting, zaten een volwassen vrouw aan het gangpad en een jongen van een jaar of tien bij het raam. Vóór ons zaten nog twee wat oudere jongens die bij dat reisgezelschap hoorden. Er ontspon zich een gesprek tussen de jongen naast de vrouw en de twee voor ons. Daarbij keerde die naast de vrouw zich naar het raam toe. Dus op drie manieren sprak dat kind niet luisteraargericht: er was vrij grote afstand, het zat met zijn rug naar de gesprekspartners toe en met zijn hoofd daar ook nog eens maximaal vanaf gedraaid.

Wij zaten als het ware ‘in’ het gesprek, dat vrij luid was natuurlijk, en niet heel interessant – het ging erover of Ajax of PSV de betere club was.

Ik vond het gek. Als ik de opvoeder was geweest (geen idee of de vrouw dat was), had ik gezegd: als je met hen wil praten, ga je er maar naartoe. Of omgekeerd: de twee andere jongens dichterbij gehaald. Want dat kon ook, en dat maakte het gekker: de twee stoelen tegenover vrouw en kind waren vrij. Ze hadden dus dichtbij elkaar kunnen zitten. De luisteraars waren dus ook niet sprekergericht.

Ik vond het vooral een rare en voor ons ook licht hinderlijke situatie (ik heb al lang geleden besloten om dat in de tweede klas maar te accepteren of ergens anders te gaan zitten). Waarvan ik me afvroeg of het te maken had met de gewenning van kinderen aan de mobiele telefoon. Daarbij hoef je immers ook niet bij elkaar te zitten of je lichaam richting de gesprekspartner te richten.

Dit was natuurlijk een eenmalig geval, maar ik dacht wel: deze kinderen hadden iets kunnen of zelfs moeten leren over hoe je met elkaar praat, en hoe je luisteraargericht spreekt, dan wel sprekergericht luistert. En als ik gelijk heb met mijn associatie met de mobiele telefoon, dan zou het kunnen dat de generatie die nu opgroeit, later moet leren hoe je dat doet: spreken en luisteren in de fysieke wereld. Ik ben benieuwd, ik ga het in de gaten houden!

 

Luisteraargericht spreken?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik hoorde mezelf vorige week in een coachingsgesprek een vergelijking maken die ik nooit eerder had bedacht, maar die best wel voor de hand ligt: er zijn wel trainingen ‘lezergericht schrijven’, maar geen trainingen ‘luisteraargericht spreken’. Dat eerste moeten sommige mensen aanleren, dat tweede – kennelijk – niet. Natuurlijk, er zijn wel trainingen om als spreker publieksgerichter te worden, maar dat is specifieker. Als iemand niet in staat is om luisteraargericht te spreken, is dat een zwaar gehandicapte, niet een professional. Maar professionals moeten dus wel leren lezergericht te schrijven.

Ik zei dat in de context van gebruik maken van de kracht van mondelinge communicatie voor het schrijven. Ik maak regelmatig mee dat een schrijver zegt de hoofdboodschap niet te kunnen bedenken. Dan praten we wat door, of de schrijver praat met het team of anderen, en *plop* daar rolt de hoofdboodschap er ineens uit. Spreken doet iets met je denken waardoor je ineens wel een betekenisvolle strekking weet te formuleren.

Dat is niet toevallig. De verklaring zit hem volgens mij in de natuurlijke gerichtheid op een ander die in praten zit ingebakken, en in schrijven niet. Schrijven is toch voor velen meer iets wat gaat om de inhoud en niet om communicatie. Als de inhoud er staat, zijn ze al tevreden. En dan komt lezergerichtheid als een extra laag bij – althans, dat zou moeten. Door te praten, voeg je er die communicatieve laag spontaan bij. Daarmee creëer je ook wat – zoals ik mezelf ineens verraste met die vergelijking. Die had ik vooraf niet bedacht, en ineens zeg ik zoiets.

Het is daarom een advies dat ik vaker geef: als je makkelijker en beter praat dan schrijft, vertel je verhaal dan, neem het op, en werk het later schrijvend uit aan de hand van de opname. In plaats van een eerste versie te schrijven, spreek je hem zo. Ideaal is het als je dat praten echt tegen iemand doet, maar anders kan in je eentje met een voicerecorder ook. Het leidt bij sommige schrijvende professionals tot goede resultaten en een vlot schrijfproces – beter en vlotter dan met alleen schrijven. Creatiever, communicatiever – en bij sommigen nog gestructureerder ook!

 

Twee keer in Tekstblad!

Louise Cornelis Geplaatst op door  

De nieuwe editie van Tekstblad valt net in de bus (jaargang 30, nummer 3), en tot mijn trots en vreugde staan er van maar maar liefst twee artikelen in! Het zijn twee heel verschillende stukken waar ik in de eerste maanden van dit jaar aan heb gewerkt:

  • Het eerste is een interview met Nick Benschop (van team eBridges, Erasmus Universiteit), onderzoeker van taal in relatie met uit de hand lopende IT-projecten. Ik ken hem via mijn werk voor het AcICT en zijn werk verdient meer aandacht in mijn eigen vakgebied. Het was leuk en leerzaam om met hem te praten.
  • Het tweede is enerzijds een ode aan het boek Formuleren, dertig jaar oud inmiddels, en anderzijds vertel ik over een enorme eye-opener tijdens het college Woorden als wapens vorig jaar (ik schreef daar eerder over): door een opmerking van student Jasmijn Kesseler ging ik een voorbeeldzin écht anders lezen. In dertig jaar tijd zijn studenten alerter geworden op de ideologische lading van sommige formuleringen.

Ik vul zo in totaal maar liefst acht van de 48 pagina’s, en ik vind ze weer bijzonder fraai opgemaakt. Dat was de vorige keer ook al zo, dat maakt het wel lonend om voor Tekstblad te schrijven.

 

Terug uit Oostenrijk

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Het was hier even stil, want ik was op vakantie. Net als vorig jaar naar Oostenrijk, en net als altijd nu even wat bijzondere bordjes en andere teksten. Eerst drie uit ons (overigens heerlijke) appartement. Dit hing daar op de deur, met een grappig contrast in de vertaling van het ‘verboden’ type schoenen:

Op een paar plaatsen hing een wissellijst gewoon nog met de vulling uit de winkel ofzoiets, in elk geval:  met de maten zichtbaar:

Uh, ja, kan ook!

De gebruiksaanwijzing voor de wasmachine leverde problemen op, want we hadden er hulp bij nodig om erachter te komen dat stap 3 en 4 in de verkeerde volgorde staan, urgh:

Ik kan het bovendien fascinerend vinden dat de hoofdletters in het Nederlands ophouden en dat wij een wasmachine niet aanvullen, maar gewoon vulllen. Met wasgoed, voor wat je doet met wasmiddel gebruiken we dan weer een ander woord (hoezo is toevoegen niet uit de vertaling gekomen?), maar dat zijn details. Met eerst munten en dan programma kiezen deed-ie het. Dat kostte wel een extra muntje.

Bij het wandelen waren deze bordjes memorabel:

We waren ons omhoog aan het werken naar de top van de Steinplatte. Dat was al behoorlijk pittig geweest en we keken tegen een bijna loodrechte rotswand aan voor het vervolg, dus ‘Schwierig’ verder gaan was geen optie. Zelfs bij ‘Leichter’ hadden we onze handen nodig, maar we zijn er gekomen!

Wat ons nu ook opviel, vorig jaar niet gezien, waren de vele bordjes richting ‘Kein Wanderweg’:

Onduidelijk bordje. Ambivalent omdat de pijl wél die kant op wijst, en de strekking is onduidelijk. ‘Verboden te bewandelen’? ‘Doodlopend voor wandelaars’? ‘Geen onderdeel van het wandelnetwerk’?

Tot slot hebben we ook nog een wandeling gemaakt naar een bestemming met een voor ons wel heel grappige naam: de Gmail Kapelle:

Nee, dat is niet het e-mail-adres van ons dorp. Gmail is een verbastering van Gemälde: in het kapelletje, hoog tegen een berg aangebouwd, hing een bijzonder schilderij. Ernaast hangt dan ook deze uitleg:

En nog wat

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Schreef ik vorige week over een vrij karige oogst aan links, verschijnen er prompt in een week nog vier leuke dingen, dus ik doe er nog maar wat links achteraan:

 

Jaarlijkse links

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Sinds Twitter X geworden is, heb ik minder vaak blogposts te schrijven met m’n oogst aan interessante links. Dat was vorig jaar ook al zo, en er komt nog bij dat SlideMagic bijna is stilgevallen sinds de oorlog in Gaza, wat ik wel begrijp.

Af en toe post ik tussendoor wat, bijvoorbeeld over schrijven en AI. Hier allereerst nog een paar daarover die ik daarover ‘opviste’: over wat AI kan betekenen voor tekstschrijvers en de problemen ervan voor het beoordelen van schrijfvaardigheid (niet het meten van kwaliteit zoals in de kop staat, dat is iets anders) en voor wetenschappelijke peer review.

En dan de andere lezenswaardige dingen op internet van een jaar verzamelen:

Elevate: hoera!

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Wat een contrast. Aan het begin van deze maand las ik een beschouwend artikel over de rol van communicatie bij grote veranderingen. Dat was eigenlijk helemaal niet praktisch: de tips op mijn blog bedacht ik zelf en ik had aarzeling bij de grote maakbaarheid die ze suggereren. Het volgende vakinhoudelijke wat ik las was Elevate. How to lift the quality of thinking in your team’s board papers without rewriting them yourself, van Davina Stanley (ook bij Bol, als e-boek). Dat is 178 pagina’s lang praktisch. Zelfs het meer beschouwende gedeelte staat onder de kapstok van actiegerichtheid, met een gebiedende wijs: ‘understand what drives poor paper quality’.  Het contrast was zo groot dat ik me er even overheen moest zetten. Maar dat was wel de moeite waard.

Ik ken Davina Stanley al lang, ze is een gewaardeerde collega, we hebben wel eens samengewerkt, ik beveel een eerder boek van haar altijd aan als Engelstalig alternatief voor mijn eigen Adviseren met perspectief en ik voelde me vereerd om op een nog nieuwer boek commentaar te mogen geven. Dat boek komt eraan, maar ik heb ook in Elevate het voorwoord met acknowledgements gehaald – altijd leuk.

Dat is allemaal niet toevallig natuurlijk, want Davina en ik werken allebei aan beter denk- en schrijfwerk in organisaties, met het piramideprincipe als instrument daarvoor. We hebben het er regelmatig over gehad waarom het zo weerbarstig kan zijn om met bijvoorbeeld een training in dat principe échte verbetering te bereiken. Dit boek sluit daarbij aan, door het voor veel managers herkenbare probleem in de ondertitel aan te pakken: de stukken van hun mensen zijn niet goed genoeg, en ze herschrijven kost frustrerend veel tijd. Een training schrijfvaardigheid lost dat niet op, sterker nog: die verergert het soms.

Als strategie stelt Stanley een tien-stappen-plan voor dat als essentieel ingrediënt bevat dat je het denkwerk meer samen doet, en vanaf het begin. Dus team en leidinggevende komen aan het begin in een paar snelle iteraties tot de hoofdlijn van het verhaal, en daarna werken ze die op een gestructureerde (piramidale) manier uit. Belangrijk daarbij is dat de te nemen beslissing centraal staat. Doel van het stuk is de discussie met de stakeholders verder brengen (klonk me als muziek in de oren), dus daar denk je over na. Het benodigde schrijfwerk daarvoor komt later wel.

Ik kon het daar allemaal niet meer mee eens zijn en het is een manier van werken die ik van mijn beste opdrachtgevers herken. Elevate is bij mijn weten het enige boek dat op deze manier naar schrijfkwaliteit in organisaties kijkt en dus veel verder komt dan ‘schrijf begrijpelijke zinnen’ ofzoiets. Het is dus ook nog heel erg pionieren op dit gebied.

Misschien is het daarom dat ik wel een beetje twijfels had bij het laatste deel, ‘Elevate your team’, waar staat hoe je je mensen zo ver krijgt. Daar vraag ik me af of het wel zo maakbaar is en of je met een directieve strategie (‘Engage your team in the new ways of working’, ‘Lift your team’s capability’) geen tegenreactie krijgt. Daar had ik iets meer reflectie op organisatieverandering gewild.

Maar verder kan ik alleen maar zeggen: hoera dat dit boek er is. Ik hoop dat het zelf ook discussie stimuleert, namelijk tussen deskundigen op dit gebied, dus tussen mijn vakgenoten. Omdat het knetterbelangrijk is dat er in organisaties helder denkwerk gebeurt, en schrijven daartoe de sleutel is.