De bordjes zijn er al, de wandeling nog niet

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Afgelopen vrijdag heb ik hier vlak in de buurt een wandeling gemaakt die op het punt van mijn beroepsmatige hobby ‘bordjes’ memorabel was. Dat was niet alleen vanwege deze geweldige aan een hek van een weiland:

Handgeschreven verzoek om hek te sluiten vanwege lammetjes

Maar vooral vanwege het feit dat een boel bordjes voorbarig waren, c.q. theorie. Er staan op enkele plekken, waaronder aan de Delftweg vlakbij Zweth, prachtige borden van Natuurmonumenten met een wandelroute door de velden erop:

Plattegrond wandeling in de buurt van Zweth

Ik had dat bord zien staan en wilde dat wel eens lopen, vooral dat stuk naar beneden, waar staat ‘richting Landgoed De Tempel‘, dat leek me erg leuk – dat landgoed is mooi. Ik had al een donkerbruin vermoeden dat dat niet zo simpel zou zijn, want vanaf De Tempel loopt al een tijdje een vlonder naar een weiland, om daar in het niets te eindigen. Die moet waarschijnlijk uiteindelijk gaan aansluiten op die wandeling, maar dat is nog niet zo. Die wandelroute is er gewoon nog niet.

Zo werd het – inderdaad – een avontuurlijke zwerftocht door de velden, over slootjes, door greppels, een overstapje over schrikdraad, klauteren over hekken, banjeren door de blubber, zoeken naar de route en ook hier en daar op een dicht hek stuiten en dus om moeten lopen over de weg.

En daartussenin waren wel weer stukjes al af, leuke bruggetjes bijvoorbeeld, inclusief – opnieuw – mooie bordjes:

Toegangsbordje SchiezoneOp het laatst moesten we nog vreemde omzwervingen maken om uit te komen bij dat beginbordje want we stuitten op slootjes – door het weiland was het bedoelde pad onzichtbaar. Toen we er eenmaal waren, moest ik wel grinniken om het laatste bord dat er wel al is:

tot ziens!

Je kunt met tekst een werkelijkheid scheppen. Maar dit lijkt me toch eerder een geval van omgekeerde wereld: eerst de borden, dan het pad. Merkwaardig hoor! 

Ik hoop wel dat het uiteindelijk heel leuk gaat worden.

 

Over corona-journalistiek

Louise Cornelis Geplaatst op door  

En maar weer eens wat gedachten over de corona-communicatie. Vorige week las ik op meerdere plekken dat het met overheidscommunicatie natuurlijk nooit gaat lukken om krom beleid recht te trekken, en daar zit wat in: als je er een potje van maakt, kun je communiceren wat je wil, maar het blijft een potje. Dát het een potje is, bleek wel uit het avondklok-debacle maar bijvoorbeeld ook uit dit goeie stuk in de Groene Amsterdammer.

Dat was dan een lichtpuntje in een week waarin ik me nogal heb geërgerd aan de ruimte die de media bieden aan mensen met heel slechte ideeën en aan het luidruchtig tegen elkaar uitspelen van de generaties en de sectoren (wij zijn zielig! wij zijn nog zieliger! wij willen versoepelingen! wij ook!). Dat kan allemaal zonder dat er veel weerwoord klinkt. Al langer verbaast me de prominente aanwezigheid van de farmaceutische bedrijven in de berichtgeving – het kan niet over vaccins gaan zonder de merknamen te noemen, lijkt het wel. Fijn voor ze.

De journalistiek is te meehuilend op dit moment en te weinig kritisch en onafhankelijk. Als ik niet een paar goede, interessante mensen op Twitter volgde zou ik er helemaal niets meer van snappen. Oja, en Lubach helpt ook – die pakte gister terecht HerstelNL aan.

Als klap op de vuurpijl trof ik in een bericht op nos.nl zaterdag deze zin aan:

Op de RIVM-website staan binnenkort niet alleen de cumulatieve aantallen besmettingen, maar ook de weekgetallen uit de kiemsurveillance vermeld.

Ik zit er toch aardig in, maar ik moest googlen om te weten wat kiemsurveillance is, en ik dacht: je moet bijna virologie gestudeerd hebben om de NOS-berichtgeving te kunnen volgen. Daar gaat dan toch ook echt iets mis – te weinig distantie van de journalist!

Edit – ik zie net dankzij een tweet van @PSteenwinkel dat ze bij de Volkskrant iets kritischer geworden zijn:

 

Identifier-zaken

Louise Cornelis Geplaatst op door  

In de herfst schreef ik hier over de verschillende toetsen-opbouw van de identifiers van mijn banken. Ik heb van Triodos ondertussen een nieuwe, en kijk, die heeft zich aangepast en is nu gelijk aan de andere, met de 1 boven:

De ingebruikname hiervan had nog wel twee hobbeltjes. In de eerste plaats had ik de gebruiksaanwijzing om ‘m te activeren niet goed begrepen, en dat lag niet aan mij, heb ik even gecheckt. Dit was ‘m:

Ik lees dat toch echt als: dat ik naar de website moet gaan om ‘m identifier te activeren. Dus ik naar de website en maar zoeken-zoeken hoe dat moest… maar dat bleek dus helemaal niet te hoeven. Alleen die pincode was genoeg. Dit is – denk ik – geen instructie voor het activeren van een nieuwe identifier van een bestaande klant; dit is een instructie om in te loggen op de website, voor een nieuwe klant.

Het andere hobbeltje was of is dat ik bij het bankieren soms nog instructies krijg alsof het gaat om de oude identifier. Het gaat net een tikje anders, dus in plaats van bijvoorbeeld op de oude S te drukken moet ik nu een 2 kiezen. Dat snap ik al wel, maar het stáát er niet altijd. Maar soms wel. Niet echt heel handig.

Maar goed, waar de cijfers zitten – dat is nu eenduidig.

 

 

Hoe moet het straks met die derde golf?

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Gister was er weer een persconferentie. Ik vond dit keer Ruttes verhaal best goed, met het benoemen van de onzekerheid en de argumentatie voor het openen van de basisscholen. Waar De Jonge het echter vandaan haalt om nog zonder blikken of blozen de ‘routekaart’ weer voor de dag te toveren, dat vind ik verbijsterend. De houdbaarheid van de versie van vorig jaar was precies tot aan de eerste verschijnselen van de tweede golf – meerwaarde nul.

Ik heb een blik op die nieuwe routekaart (‘publieksversie’) geworpen vanuit mijn interesse in het genre, als tekst-met-visuele-middelen. Ik wist niet of ik moest lachen of huilen. Dit viel me op:

  • De extra maatregelen die er de afgelopen tijd bij bedacht zijn, zijn er als – inderdaad – bijbedachte dingen bij geschreven – zo lust ik er nog wel een paar.
  • De ‘exitstrategie’ waar De Jonge het over had zijn pijltjes die van rechts naar links wijzen – dat is alles. Er is bovendien duidelijk nog in de verste verte geen zicht op die richting. Wat voegt zo’n kaart dan nu toe? Bijvoorbeeld: wie gaat er straks hoe beslissen over versoepeling? Wordt dat per regio bepaald?
  • Het risiconiveau, daarvoor moet je een paar keer doorklikken om erachter te komen wat dat is.
  • Meer maatregelen dan wat we al hebben zijn onmogelijk, dus wat doen we dan als die derde golf echt losbreekt?
  • Waarom is bij quarantaine de rij doorgetrokken en bij andere maatregelen die op elk niveau hetzelfde zijn niet? Dat had het overzichtelijker gemaakt, want het is toch al veel en priegelig zo.

Eerder op de dag had er in de NRC een goed stuk gestaan over de corona-communicatie – ik heb het al knikkend en ‘ja’ hummend zitten lezen. Wat me het meest opviel, was het betoog om te visualiseren hoe het virus zich verspreidt. Dat roep ik al maanden, nadat ik in buitenlandse media daar prachtige voorbeelden van had gezien.

Iets anders wat ook hoognodig moet gebeuren is uitleggen wat exponentiële groei betekent en wat er dus gebeurt als je de maatregelen los zou laten – dat er dan veel erger is dan alleen een paar extra overleden ouderen. Dat besef is duidelijk aan het verdwijnen, gezien de steeds harder klinkende oproepen dat de maatregelen erger zijn dan het virus zelf.

De persconferentie viel in dat opzicht tegen. Daarnet hoorde ik van een deskundige dat het erop lijkt dat het kabinet de hoop op gedragsbeïnvloeding heeft losgelaten. Dan vraag ik me echt af: hoe moet dat straks, met die derde golf?

Betere voorlichting graag

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Woensdag miste ik voor het eerst een corona-persconferentie, dus daar ga ik niks veel over zeggen. Wel viel me op dat de corona-voorlichting afgelopen week kritisch aan de orde werd gesteld, in twee columns in de NRC; beide las ik met instemming. Ik denk inderdaad dat het veel mensen simpelweg aan voldoende kennis, begrip en inzicht ontbreekt, zoals Floor Rusman betoogt, en ik denk zeker ook dat er dus meer voorlichting nodig is. Wel is wat je daarmee kunt bereiken aan gedragsverandering beperkt, maar toch – het kan wel degelijk beter. Dat het beter kan en moet, schrijft ook Cecile Jansens, en in die column keek ik nog het meest op van wat ze schrijft over Rutte – volgens onze premier gaat het hartstikke goed met de communicatie. Wat?

Dat het niet goed gaat, daarvan ook verschillende illustraties deze week:

  • Op de site van de Rijksoverheid stond een infantiele en betuttelende uitleg over hoe je samen voetbal moet kijken, ondertussen verwijderd. Zulke detailuitleg zou trouwens wat mij betreft helemaal niet misstaan, maar dan moet het wel over de hele breedte  – en wat anders van toon, voorzien van uitleg, enzovoort.
  • Ook de instructies voor ons sexleven in tijden van corona op de overheidswebsite Loketgezondleven.nl zijn tenenkrommend (ik zag ze via deze tweet). Wat mij – naast de ook hier weer betuttelende toon – het meest opvalt is dat de regel tot doel op zich is verheven: sex mag wel/niet vanwege de 1,5-meter-regel, niet omdat er een gevaarlijk virus rondwaart. Zo worden in de ogen van velen de regels het probleem, niet het virus.
  • … en mede (niet alleen) daardoor kon de invoering van de avondklok afgelopen weekend tot rellen leiden.

Met goede voorlichting kun je niet alles goed krijgen, zeker niet in een tijd waarin veel mensen meer waarde hechten aan wat de algoritmes van Facebook en dergelijk hen voorschotelen dan aan overheids- en publieke communicatie. Dat is een ernstig probleem. Bovendien staat de geloofwaardigheid van de overheid, met z’n nadruk op ‘samen’, onder druk door de vaccinatie-wanprestatie.

Ik maak me al vanaf maart zorgen over de corona-communicatie – ik heb er hier regelmatig over geschreven. Ik denk nog steeds dat we nu bijvoorbeeld wrange vruchten plukken van de framing van ‘kwetsbaren’ versus ‘onkwetsbaren’ in combinatie met het sturen op IC-capaciteit, waardoor bij mensen die zich onkwetsbaar achten steeds meer verzet ontstaat om wat zij moeten opgeven omwille van ouderen en een paar honderd mensen op de IC.

Ik ben bang dat het ook al te laat is om dat beeld nog te veranderen, althans niet op de korte termijn. Maar ik vind wel dat de overheid de voorlichtingslat veel hoger moet gaan leggen. We zijn nog wel even bezig met dat virus namelijk.

 

 

 

Lange koppen – PS

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Kleine toevoeging op mijn post van vrijdag over het inkorten van lange koppen en titels: ook de koppenmaker van de Volkskrant heeft misschien nog wel wat te leren, zo begrijp ik uit deze tweet. Leuk de reacties eronder: is dit nou een kop of een intro? Die vraag überhaupt kunnen stellen is veelzeggend. En is waterpolo dan de kop? Nee, dat is alleen het onderwerp, zonder boodschap.

Te lange koppen? Denkwerk aan de winkel!

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Laatst besproken in een training: wat als je titels en koppen uitdijen? Dat gebeurt zowel in tekst (hoofdstuk- en paragraaftitels) als in Powerpoint (titels van slides). Lang is sowieso niet elegant, maar bovendien is een heel lange zin ook slecht in één keer te behappen en dus een grote leesinspanning. Vergelijk dat maar met krantenkoppen, die zijn niet voor niets compact van formulering.

Er is niet één simpele oplossing dan, want te lange titels kunnen symptomen zijn van verschillende problemen. Hier zijn de vier mogelijke aanpakken:

  1. Redigeren. Schrappen is eigenlijk de meest recht-toe-recht-ane oplossing: gewoon bezuinigen op woorden. Kijk ook maar weer krantenkoppen dat doen: functiewoorden eruit, extra woorden voor details en precisiëring eruit, woordherhaling eruit, enzovoort.
  2. Tot het hoogste niveau beperken. Dit is een veredelde vorm van schrappen, namelijk dat weghalen wat er aan aankondigingen van het niveau onder de hoofdboodschap in de titel is beland. Dat gaat dan om aankondigende koppen van het type: ‘Er zijn hiervoor drie redenen: A, B en C’. A, B en C staan dan in de titel kort samengevat en komen in het niveau eronder nog een keer aan de orde. In Powerpoint bijvoorbeeld zijn die drie punten dan ook te zien op de slide. Onnodige herhaling, die soms voor verwarring kan zorgen, namelijk als je net niet precies dezelfde woorden kiest. Het is maar een titel, hè, en als die oproept ‘hoezo dan?’ of ‘welke dan?’, dan is dat mooi, want dan is de lezer geprikkeld om door te lezen, te kijken of te luisteren.
  3. Synthetiseren. Dat is Minto’s woord voor het formuleren van het overkoepelende niveau in de piramide. Dit moet altijd als de te lange titel bestaat uit meerdere uitspraken, verbonden met en, een komma of andere signaalwoorden zoals maar en want/omdat. De te lange titel is hier dus een symptoom van een structuurprobleem. Neem die twee (of meer) uitspraken en bedenk dan dus? of wat betekent dit samen?
  4. Kiezen of delen. Dit gaat ook op voor titels met meer dan één uitspraak, en behelst het ofwel weglaten (als onbelangrijk) ofwel een eigen plek geven, bijvoorbeeld als aparte (sub-)paragraaf of slide. Dus waar je op twee gedachten hinkt, moet je niet die twee gedachten in één titel gieten, maar je prioriteiten kiezen. Anders scheep je de lezer op je met jouw dilemma.

De punten 2 t/m 4 laten zien dat het formuleren van een goede titel niet alleen maar dat is, dus niet alleen formuleervaardigheid vraagt. Het is ook heel nauw verbonden met structureren en met helderheid scheppen in je verhaal – en dus met helder denken. Daarom is het goed niet alleen aan symptoombestrijding te doen. Eerst denken – want bij de grotere helderheid als gevolg daarvan heeft de lezer veel baat.

Hallo Triathlonbond!

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Sommige organisaties genereren veel standaardteksten, bijvoorbeeld als automatische reactie op online inschrijvingen en boekingen en dergelijke. Het zijn niet de belangrijkste teksten, maar omdat het om grote hoeveelheden gaat, zou ik altijd zeggen: doe dat toch even netjes. Hier een voorbeeld van hoe dat niet moet.

De Triathlonbond is vorig jaar overgestapt naar een nieuw inschrijfsysteem. Al meteen vond ik de toon van de bevestigingsmailtjes onfatsoenlijk. Je kon reageren en dat heb ik gedaan – ze waren er nog mee bezig. Een jaar verder is er nog niet veel verbeterd. Ik heb onlangs mijn licentie verlengd, en dat ging met deze soort teksten:

Het meest stoort mij de discrepantie tussen de brief-achtige vriendelijkheid (‘Vriendelijke groet’) en de lompe zinnen die de eigenlijke informatie bevatten… Kleine moeite (denk ik) om daar even een beetje nettere tekst van te maken. En dan zou ik ook dat schreeuwerige ‘hallo’ weglaten.

Niemand wordt lid-af door zulke mails. Maar het moet niet alleen daarom gaan, vind ik.

 

De hoogste tijd!

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Ik heb al een hele tijd geen leuke, nuttige en interessante links meer geplaatst. Hier komt dus de oogst van maanden:

  • Om met iets grappigs te beginnen: De Speld was erg raak met deze tips over hoe je wetenschappelijke teksten moet schrijven zodat niemand ze begrijpt. Hilarisch maar bijna te waar.
  • De stijl van wetenschappelijke teksten was vaker onderwerp van discussie, op Twitter onder andere met Ionica Smeets, en zij schreef deze column waarin ze zeker gelijk heeft: durf alle regels los te laten.
  • Nog een column: Maxim Februari had last van writer’s block en schreef daarover , motto: ‘schrijf nooit een eerste zin’. Ik denk ook dat eerlijkheid (bijna?) altijd interessant is trouwens. Maar helemaal eerlijk zijn is knap lastig.
  • Een essay over de vraag hoe persoonlijk je mag zijn in een zakelijke tekst. Goeie vraag, zonder vast antwoord.
  • Ik kijk alweer een paar maanden naar het onvolprezen Winteruur, en dat opende dit seizoen ijzersterk, met ook nog relevantie voor het idee van ‘hoofdboodschap voorop’. (Houd je van tekst? Kijken, hoor, naar Winteruur! Tien minuutjes, elke anders – en geweldig!)
  • Over wat er leuk of juist niet is aan al dat videobellen is een boel verschenen, hier een duit in dat zakje vanuit de neerlandistiek: het ligt aan de stiltes die zo anders zijn dan ‘live’.
  • Ook op Neerlandistiek.nl: een analyse van een jaar inzendingen via ‘Taalfout opgemerkt?‘, de knop onder VRT-artikelen. Leuk is dat niet alleen de opgemerkte fouten op een rijtje worden gezet, maar dat de analyse ook het inzenden zelf betreft: hoe gebruiken lezers die knop en hoe bouwen ze hun bijdrage op? Ik heb zelf de knop laatst ook een keer gebruikt, voor een vertaalfout op Sporza (originele tekst was in afbeelding te zien) en tot mijn vreugde was het een dag later aangepast. (Sporza??? Ja, voor mij als wielerliefhebber is dat een belangrijke informatiebron.)
  • In zo’n overzicht als dit ontbreekt mijn geliefde presentatieblog Slidemagic bijna nooit. Hier de highlights van de afgelopen tijd:
    • Schultink waarschuwt ervoor dat een denigrerend woord dat je intern, onderling gebruikt, toch makkelijk doorsijpelt naar buiten en dan dus kwetst – herkenbaar. Ik heb me wel eens afgevraagd of Clintons deplorables ook zoiets was.
    • Een korte beschouwing over een relevant en onbekend verschijnsel: dat een document in een organisatie, zeker digitaal, nooit helemaal af is, hooguit met een bepaalde groep deelbaar te verklaren. Zo zie ik het ook: het is tussenstap in het gesprek dat je met elkaar voert. Dat is iets heel anders dan de scriptie of het boek. Die wel op ‘definitiefheid’ gerichte genres hebben ons beeld van schrijven nogal bepaald.
    • De coronapandemie blijft tot interessante grafieken leiden. Schultink maakte een fraaie makeover van een Engelse infographic die de vaccinatie-prioriteiten laat zien.

Wat een jaar!

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Het is op dit blog voor mij bepaald geen traditie om een soort jaaroverzicht of -terugblik te schrijven. Ik ga dat ook nu niet uitvoerig of uitputtend doen. Maar omdat het zo’n raar jaar was, wil ik er wel iets over zeggen.

Ik vond het een naar en moeilijk jaar. Maar het rare is: op werkgebied is het me, met wat passen en meten, eigenlijk uitstekend vergaan. Nouja, het is financieel een mager jaar: ik ben gekomen tot ruim 70 % van mijn gebruikelijke jaar omzet. Ongeveer, want het is altijd lastig om de loondienst die ik had in Leiden goed te verrekenen ten opzichte van mijn normale omzet. 

70 % is mager maar niet dramatisch. Netto houd ik er meer van over omdat ik minder belasting betaal en ik heb ook zakelijke minder kosten omdat er minder kon. Tel daarbij op dat ik ook privé minder heb uitgegeven, om dezelfde reden, en dan is de financiële schade goed te overzien.

De omzet-terugval komt vrijwel geheel op het conto van het tweede kwartaal. Dat had een normaal maar toevallig mager eerste kwartaal moeten goedmaken, en dat is niet gebeurd. Het omgekeerde was het geval: mijn grootste opdrachtgevers annuleerden in de eerste lockdown alles. Het derde kwartaal is voor mij altijd mager vanwege de vakantieperiode. Zo resteerde nog het vierde en dat was prima: ik had een succesvolle ommezwaai gemaakt naar online werken, en mijn opdrachtgevers zagen dat ook wel zitten.

De vooruitzichten voor 2021 zijn ook goed. Bovendien is het zo dat ik al jaren roep dat geld verdienen voor mij op het gebied van werk het probleem niet is: dat lukt wel. Zo’n mager jaar kan ik prima hebben. Het leuk houden, dat is een grotere uitdaging. Dat was dit jaar ook wel eens moeilijk: ik had moeite met de eenzijdigheid van alleen maar achter mijn eigen computer, in mijn eigen werkkamer, naar mijn eigen beeldscherm koekeloeren. ‘Dit heb ik nooit gewild’ dacht ik regelmatig. Ik snakte (en snak) naar de dynamiek van bij organisaties over de vloer komen en daar werken met echte mensen. Zelfs het reizen in de spits miste ik, ook al heb ik dat vaak vervloekt.

Maar, ben ik geneigd te zeggen: alles went. Ik heb inmiddels een ook voor de lange termijn hanteerbaar werkritme gevonden. Waarin ik elke dag in het daglicht naar buiten ga, altijd na lang videobellen eerst weg ga van de computer, niet meer dan vier dagen in de week werk, elke dag aandacht besteed aan rug, schouders en nek – enzovoort. Lekker werken en leven in deze tijd en lichamelijk en geestelijk fit blijven vergt een straffe zelfzorg-discipline, maar dan gaat het ook goed. Inmiddels heb ik een balans die eerder beter voor me is dan slechter dan normaal. Het is voor mijn lijf ook wel fijn om niet door kou en donker en met spitstreinen om 9 uur bij opdrachtgevers in ge-airconditionende kantoorgebouwen te moeten zijn. Ik mis het ‘live’ contact nog zeer, maar ik kan er inmiddels goed mee omgaan. Video-contact voelt steeds bevredigender.

En eigenlijk is het nog positiever dan dat. Want wat heb ik ongelofelijk veel geleerd dit jaar! Eind maart moest ik er nog achter komen dat mijn webcam het niet deed. Een paar maanden later schopte ik het tot in een artikel in Tekstblad over online schrijftraining geven. Sindsdien heb ik me nog veel verder ontwikkeld op dat gebied. Bovendien had ik de gelukkige samenloop van omstandigheden dat ik net voor de coronacrisis gevraagd was om een e-learning te maken. Voor de toekomst bieden die nieuwe vaardigheden en die e-learning allemaal interessante nieuwe kansen. Ik popel om daar verder mee te gaan! 

Het was deels een geforceerde, afgedwongen crashcursus, dat online training geven. Dat heeft me een boel energie en tijd gekost. Ik heb véél harder gewerkt dan die 75 % omzet suggereren en was bij vlagen vooral rond de zomer daar ook echt moe van. Maar het heeft me ook veel opgeleverd waar ik voor de toekomst baat bij heb, zo verwacht ik.

Ook los van die nieuwe ontwikkelingen had ik vooral in het vierde kwartaal enkele interessante nieuwe opdrachten, dus vragen van opdrachtgevers. Ook dat inspireert en motiveert me altijd zeer: nieuwe dingen doen, en daarvan leren. Ook het college geven was leuk, ik hoop dat ook dat weer een keer een vervolg krijgt.

Het was dus een financieel mager maar inhoudelijk uitstekend jaar met een steile leercurve, ook al waren het de omstandigheden die dat leren afdwongen. Ik hoop van ganser harte dat de omstandigheden in 2021 gunstiger gaan worden, zodat ik onbevangen de vruchten kan plukken van wat ik afgelopen jaar geleerd heb. Zodat ik een keuze heb in plaats van dat de manier van werken word afgedwongen. De eerste keer dat ik weer ‘live’ een groep voor me ga zien, gaat heel bijzonder worden. Ik denk dat het nog wel even gaat duren, maar ik hoop dat het komend jaar weer gaat lukken.

Ik wens mezelf en jullie allemaal een beter 2021!