In Schrijven Magazine van dit kwartaal (6-2015, p. 6) staat een klein stukje over de relatie tussen schrijven en depressie:

Schrijvers zijn gevoelig voor depressief omdat ze vertrouwd zijn met ellende, in een isolement kunnen zitten en veel afwijzingen incasseren. Van die drie mogelijke oorzaken vind ik de eerste het interessantste. Enerzijds vind ik het te zeer het romantische beeld van de ploeterende schrijver en vraag ik me af of er zinvolle bezigheden zijn zonder ellende en lijden.

Aan de andere kant herken ik er ook wel wat in, of althans, ik zou het ietsje anders formuleren: ik denk dat schrijven wel degelijk samen kan gaan met een ‘dispositie’: de drang om de wereld met je schrijfsel een beetje beter, mooier te maken. Volgens mij wil je alleen maar schrijven omdat je de wereld zonder jouw schrijfproduct net een tikje (of heel erg) onvolledig vindt.

Om het bij mezelf te houden: dingen kunnen volgens mij altijd beter. Dat is misschien wel de meest drijvende kracht achter mijn professionele bestaan. Ik verbeter mijn trainingen en andere interventies doorlopend, ik kan niet anders. Elke tekst die ik onder ogen krijg kan beter, zelfs al is-ie best wel goed. Mijn eigen teksten kunnen ook altijd beter, al ben ik gelukkig ook pragmatisch genoeg om er wel een keer een punt achter te kunnen zetten.

Dat schrijven van mij komt voort uit diezelfde verbeterdrang; ik noem het ook wel zendingsdrang. Dat ene, dat moet echt nog gezegd worden, de wereld moet dat weten, daar wordt-ie echt beter van, daar worden mensen beter van (mijn favoriete Loesje: ‘Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren’).

De keerzijde van ‘het kan altijd beter’ is ‘het deugt nooit helemaal’, en dat is een aardige voedingsbodem voor depressie. Er deugt dan niks, van niemand, van de hele wereld niet (mooi nummer van De Dijk: ‘Ik heb een heel andere wereld in mijn hoofd’), en zeker ook van mezelf niet. Daar kan een gitzwarte wanhoop uit voorkomen. Ik ben gelukkig nooit depressief geweest, al ken ik wel sombere buien. Die ik in de loop van mijn leven heb leren accepteren als horend bij die grote verbeter-drive.

Dus: gevoel van ellende en lijden? Ja. Maar dat komt niet door het schrijven, het is eerder omgekeerd: het schrijven komt voort uit de verbeterdrang waar die vatbaarheid voor ellende en lijden de keerzijde van is. Soms zou ik ook wel eens structureel tevredener willen zijn. Maar dat duurt nooit lang. Want die verbeterdrang houdt zowel mijzelf als mijn schrijven op gang. En van gezapigheid krijg ik vreselijke jeuk!