Mijn post van gister vraagt natuurlijk om de andere kant: wat is er dan tégen het piramideprincipe?

Welnu, het piramideprincipe als manier om je denken over de resultaten van onderzoek klantgericht te maken en naar een zo hoog mogelijk niveau van saillantie en logica te trekken is volgens mij ongeëvenaard. Het gaat dan om het structureren als activiteit en het piramideprincipe als instrument daarbij. Het zou hooguit kunnen zijn dat mensen die uit zichzelf al geneigd zijn tot converteren door het piramideprincipe helemaal last krijgen van tunnelvisie. Dat is een bezwaar dat ik me kan voorstellen en dat ik wel eens hoor, maar waar ik nog nooit iemand echt over heb horen mopperen. Te veel converteren is voor de meeste mensen in de praktijk het niet probleem, het omgekeerde wel, en daar helpt het piramideprincipe juist bij.

Het piramideprincipe als recept voor de structuur van rapporten en presentaties kent volgens mij wel één belangrijk bezwaar: het past bij een nogal directieve manier van adviseren. De adviseur neemt dan de rol aan van: ‘beste klant, u moet dit doen, en wel hierom…’ Dat valt soms fout, en dat is niet altijd onterecht. Met voorzichtigere formuleringen is hier wel iets aan te doen, maar niet alles. Er zijn andere manieren van adviseren, met de adviseur bijvoorbeeld meer als counselor die de cliënt helpt zijn eigen beslissingen te nemen. Samen naar de piramide kijken is dan een mogelijkheid, maar daarmee is het dan weer het hierboven genoemde instrument geworden, niet het pasklare recept.

En er zijn veel communicatiesituaties die ook niet vragen om die directiviteit, maar om interactie – vrijwel alle presentaties, bijvoorbeeld. Het piramideprincipe klakkeloos toepassen kan ertoe leiden dat je het publiek een trechter op z’n kop zet en daar je informatie in giet. Tot een levendige uitwisseling kom je dan niet altijd. 

Volgens mij zijn dit de enige echte bezwaren. De andere mogelijke tegenwerpingen die ik wel hoor, zijn meer pragmatisch: ze hebben meer te maken met de toepassing van het piramideprincipe dan met het principe als zodanig. Ik noem er een paar:

• Het is lastig te leren en in de praktijk te brengen. (klopt, het is een hele investering en goed schrijven of presenteren is sowieso niet makkelijk. Bovendien is dit een andere manier van structureren dan wat we allemaal op school en universiteit geleerd hebben, en dus nieuw)
• De lezers zijn er niet aan gewend en bladeren dus tevergeefs door naar de laatste pagina van het rapport, op zoek naar de aanbevelingen. (ja, grappig eigenlijk: de lezers zetten zo zelf de hoofdboodschap voorop, want dat is wat ze willen! Dat dat niet meer hoeft door door te bladeren is een kwestie van wennen)
• Het leidt niet automatisch tot goede rapporten en presentaties. (ook dat klopt: het is zeker geen succes gegarandeerd, en al helemaal niet als je het principe niet goed beheerst. Schrijven/presenteren is meer dan alleen het piramideprincipe hanteren)
• Het is oppervlakkig omdat je niet het hele onderzoeksproces kunt uiteen zetten. (indergaat gaat het niet om het proces. Maar oppervlakkiger hoeft het niet te zijn, integendeel. Je gebruikt immers de onderzoeksgegevens om de boodschappen te onderbouwen. Het is zeker niet de bedoeling van het piramideprincipe om belangrijke inhoud weg te werken ofzoiets)
• Het vraagt wel heel veel onderling vertrouwen (dat vraagt adviseren sowieso, en door het piramideprincipe te gebruiken bouw je daar ook aan)

Dus? Gebruik het piramideprincipe altijd als structureer-instrument en pas het vaak, maar niet klakkeloos toe als recept voor rapporten en presentaties.