Twee van de groepjes in het piramideprincipe-onderzoekscollege hebben zich beziggehouden met de mogelijkheid van een ‘piramideprincipe light’: een soort tussenvorm tussen een piramidaal en een methodologisch rapport dat wellicht voor niet-ingewijde lezers makkelijker te doorzien is, en voor schrijvers makkelijker te maken. Naar dat laatste, dus het schrijfgemak, is niet apart gekeken dit jaar, maar vorig jaar was al gebleken dat schrijvers het lastig vinden om het hele principe toe te passen, en dat je je kunt afvragen of die inspanning wel de moeite waard is.

Naar lezers is dit jaar wel gekeken, in twee onderzoeken:

• Koen en Thijs maakten een rapport dat je een soort omgekeerde methodologische opbouw zou kunnen noemen, met explicietere boodschappen. het begint met een hoofdstuk ‘conclusie en advies’ en daarna twee hoofdstukken met analyse en onderbouwing. De kopjes hadden zowel de methodologische term als een boodschaptitel. De hoofdboodschap stond ook alvast in de inleiding. Hun respondenten konden hier prima mee uit de voeten en vonden het op alle punten beter dan het methodologische origineel: het is duidelijker, sneller te lezen, goed te doorzien, helderder, enzovoort.
• Marèll, Nynke en Nynke Ant maakte een soortgelijk rapport, of althans: alleen de inhoudsopgave. Ook bij hen een omgekeerde methodologische volgorde met boodschappen op het niveau van de hoofdstukken. Zij vergeleken dit met een echt piramidale structuur. Belangrijkste verschil is dat daarin de structuur niet door de methode wordt bepaald, maar door de inhoud: argumenten voor de hoofdboodschap. Bij hen waren de resultaten minder eenduidig, maar wel relatief gunstig voor de tussenvorm: respondenten begrepen die beter dan de piramide. Beter, dat wel, maar niet iedereen vond de tussenvorm even overzichtelijk. De piramidale inhoudsopgave werd niet doorzien: ook hier deed zich het verschijnsel voor dat de respondenten er hun methodologische verwachting op projecteerden.

Positieve geluiden dus over een ‘light’ versie van het piramideprincipe, maar ik zag zelf meteen ook het probleem. Beide groepjes hadden min of meer gepracticed wat ze preachten, dus zelf ook semi-piramidaal gerapporteerd over hun onderzoek. Op zich vond ik dat prima, want ik had de studenten gevraagd te experimenteren met piramidaal rapporteren over onderzoek (wat nog lastig zat is, gezien de andere conventies in de wetenschap). Maar voor mij was zichtbaar dat ‘light’ niet in dezelfde mate dwingt tot een echt goede logica in de structuur. Het gaat toch meer in de richting van bij elkaar zetten wat bij elkaar hoort – maar het volledige piramideprincipe dwingt tot het veel beter onderbouwen van je hoofdboodschap.

Dát is waar je die inspanning voor levert. Dat is misschien niet altijd nodig, en dan zou zo’n makkelijkere variant uitkomst kunnen bieden. Maar in de mate waarin het je denken uitdaagt is en blijft het piramideprincipe ongeëvenaard.