Categorie archieven: Presentatietips

Voor presenterende professionals.

Luyendijk over Povere Pruts Presentaties

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Niet te versmaden natuurlijk: Joris Luyendijk, bezig met een journalistiek experiment met elektrische auto’s, ging afgelopen zaterdag in NRC Handelsblad tekeer tegen Powerpoint. Zijn column staat gelukkig ook online, zodat hij nog te lezen is, maar vooral ook omdat de reacties de moeite waard zijn.

Ik kan me overigens goed vinden in Luyendijks verhaal, en vooral in zijn belangrijkste diagnose: een te grote focus op het Powerpointmateriaal staat contact maken met het publiek in de weg. Dat is gewoon waar. Zowel in mijn boeken over het maken van presentatiemateriaal als in alle trainingen gaat het daarom in de eerste plaats niet over het prutsen met Powerpoint, maar om de twee dingen die veel belangrijker zijn dan dat: betrokkenheid creëren met het publiek en het vertellen van een goed verhaal.

Toch krijgt Powerpoint in Luyendijks verhaal en in de reacties erop te veel schuld. Sprekers die zo bezig zijn met hun sheets dat ze de zaal vergeten, konden zonder Powerpoint ook dat contact niet maken. Die sheets zijn een bliksemafleider van hun eigen angst. Een goede spreker kan ondanks en zelfs dankzij sprekende sheets juist wél dat contact maken. Powerpoint is immers slecht een middel. Dat middel kun je goed en slecht inzetten.

Dat je veel slechte Powerpointpresentaties meemaakt, heeft ermee te maken dat er simpelweg veel slecht gepresenteerd wordt. Vroeger was dat ook zo. Eén vorobeeldje: ik kan me herinneren dat mijn scriptiebegeleider al zei dat op een gemiddelde wetenschappelijke conferentie hooguit eenderde van de presentaties echt goed was. Hij doelde vooral op de inhoud, maar als die al te slecht gebracht wordt, krijg je daar niet veel van mee. En ik heb het nu over 1991, een tijd waarin bij ons alfa’s zelfs het handmatig tekenen of schrijven op overheadsheets nog niet voorkwam.

Anders gezegd: je hebt goede presentaties en slechte presentaties. En je hebt Powerpoint. Met Powerpoint kan je het goed doen, of slecht. Slechte, en dat is vaak: bange, sprekers zullen misschien al eerder naar Powerpoint grijpen, en daar vervolgens te afhankelijk van worden. Maar dat is dus niet de schuld van het computerprogramma.

Wel is het inmiddels zo dat er een tamelijk bloedeloze presentatiecultuur ontstaan is, waarin Powerpoint een hoofdrol speelt. En de neiging tot ‘per plaatje peroreren’ (uit één van de reacties op Luyendijks blog) is ook een bijverschijnsel van het programma – aan de hand van Powerpoint vertel je een verhaal anders, meer per plaatje, dan wanneer je het zonder zou doen. In die zin bepaalt het programma wel degelijk onze presentatiewijze.

De kunst is dat je Powerpoint laat doen wat jij wilt dat het doet, niet andersom. Als je het hulpmiddel beheerst, is het precies dat: een hulpmiddel. En soms een bijzonder fraai, handig en nuttig hulpmiddel.

Ik op BNR over Powerpoint

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Ik kondigde ‘m vanmiddag al aan, en hier is-ie dan: ik aan het woord op BNR over Powerpoint (link naar BNR) of als MP3: bnr_nieuwsradio-20090820-17-38-0 (in beide gevallen begint het na een paar seconden). Ze hebben er iets leuks van gemaakt, alsof mijn woorden zijn ingebed in een presentatie, en de fragmenten doen goed recht aan wat ik heb verteld en waar ik voor sta. Erg leuk, dus!

Waar ik nog wel een boom over zou willen opzetten, is het commentaar dat er meestal ‘geen budget’ is om het maken van een belangrijke presentatie uit te besteden. Want dat is toch vaak een vertekening: stel dat je 20 duurbetaalde mensen een uur lang alleen maar zit te vervelen met een slechte presentatie – da’s 20 verloren manuren…

Een anti-PowerPoint-boek?

Louise Cornelis Geplaatst op door 3

Toen ik Echte leiders gebruiken geen PowerPoint in de boekwinkel zag staan, móest ik het kopen natuurlijk, als auteur van twee boeken over PowerPoint: de titel staat er in grote letters voorop, voorzien van een enorm uitroepteken. De ondertitel, ‘Een krachtige visie op presenteren’, beloofde nog meer.

Alleen al voor die voorkant is het boek de moeite waard, zo bleek me al. Ik had het bij me om in de trein te lezen onderweg naar een training. Op die training ging het er op een bepaald moment over hoe belangrijk het nou eigenlijk was om je PowerPoint-materaal tot in de puntjes goed gestructureerd en verzorgd te hebben. Op dat moment toverde ik dit boek uit de hoge hoed. Het gaat níet om wat je maakt in Powerpoint.

Het gaat wél om goed presenteren. Auteur Christopher Witt gebruikt voorbeelden van beroemde, krachtige speeches: probeer je Martin Luther King, Kennedy of Obama maar eens voor te stellen met PowerPoint-bullets, dan zie je meteen waar het bij presenteren wel en niet om gaat. Niet iedereen heeft dat talent en charisma, maar er is wel veel aan te leren en te ontwikkelen. Een sterk verhaal brengen bijvoorbeeld, maar ook ‘nee’ durven te zeggen als je gevraagd wordt om te presenteren en je ziet dat niet zitten. PowerPoint kan geen bezieling maken waar die niet is.

Volgens Witt draait het bij een goede presentatie om de persoon van de spreker, die op eigen wijzen een inhoud brengt die onverwacht en helder is. Presenteren gaat in de eerste plaats om het betrekken van het publiek bij een nieuwe visie, en pas in de tweede plaats om het overbrengen van informatie. Powerpoint kan dat laatste wel, en daar kan het dus ook soms wel handig voor zijn. Witt bepleit dan het gebruik van visuele slides, niet bullets, en waarschuwt ervoor hoe veel tijd het kost om echt iets goeds te maken.

Ik ben het er allemaal heel erg mee eens, en vind het dan ook een inspirerend boek dat een stevige knuppel gooit in het hoenderhoek waarin alle kippen klakkeloos naar PowerPoint grijpen als ze moeten presenteren. Bij dat automatisme vraagtekens zetten is zeer terecht en broodnodig. Er is een bloedeloze presentatiecultuur ontstaan waarin sprekers wegkruipen achter eindeloze series bulletsheets en waarin ‘een presentatie voorbereiden’ gelijk staat aan ‘er PowerPoint-sheets uit rammelen’. Vraag aan mensen welke presentaties het meest gedenkwaardig voor ze zijn geweest, en dan noemen ze nooit die briljante bulletsheets. We moeten misschien met z’n allen Obama nog heel vaak zien om te gaan begrijpen dat het anders kan, anders moet.

Bij de vraag van mijn trainingsdeelnemers, of het nou wel echt zo belangrijk is dat het PowerPoint-materiaal goed gestructureerd is, zit echter een adder onder het gras. Nee, wat je maakt in PowerPoint is niet zo belangrijk. Maar dat mag geen excuus zijn voor een slecht gestructureerd verhaal. Het structureren van het materiaal, bijvoorbeeld volgens de strenge regels van het piramideprincipe, is een discipline die je als presenteerder sowieso moet opbrengen, of je nou PowerPoint gebruikt of niet. Het gaat meer om het denkwerk dat je verzet dan om de uiteindelijke uitkomst: een PowerPointpresentatie, gewoon een goed verhaal, een tekst, of wat dan ook. En ik denk dat Witt het daar op zijn beurt weer mee eens zou zijn.

En oja: iedereen die presenteert is een leider. Of zou dat op z’n minst voor de duur van de presentatie moeten willen zijn.

Power!

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Leuke column met een zeer herkenbare beschrijving van hoe het mis kan gaan met een toch zo goed voorbereide presentatie: PowerPoint, jawel, maar waar blijft de Power? In mijn ervaring is het trouwens zo dat wie de aandachtspunten die bij de bullets staan serieus gaat doorlopen, er vaak achterkomt dat een presentatie met Powerpoint niet de beste vorm is, zeker niet bij acquisitie. Het allerbeste werkt dan het publiek iets te laten ervaren. Laat ze dus zelf maar iets doen – al is het maar ergens over nadenken.

Oja, en met de leestip onderaan ben ik het ook zeer eens natuurlijk…

De onderbuik van de prooi

Louise Cornelis Geplaatst op door 2

Vorige week De prooi gelezen, het boek over de teloorgang van ABN Amro. Ik vond het zeer de moeite waard. Ik was er als een verplicht nummer aan begonnen, omdat ik voor de financiële sector werk en er daar over gepraat wordt. Sterker nog, al twee keer heeft in een training een deelnemer tegen me gezegd dat ik het maar eens moest lezen, omdat het óók iets zegt over communicatie in organisaties, vooral over de irrationele kant ervan. Daar was ik wel benieuwd naar.

Maar toch, een paar honderd pagina’s over gehannes bij een bank, dat leek me een zware dobber. Dat viel alles mee, dankzij de kwaliteit van schrijver Jeroen Smit om er bijna een thriller van te maken. Het boek is spannend vanaf de eerste pagina. Het enige waardoor ik het toch lang vond duren, is dat Smit steeds dezelfde manier van hoofdstukken en alinea’s opbouwen gebruikt, waardoor de schrijfstijl saai wordt. Smit is onderzoeksjournalist, en zijn stijl past beter bij een artikel dan bij een heel boek.

Inhoudelijk verveelt het boek echter geen moment. Ik heb er bovendien veel van geleerd, vooral over dingen die ik zijdelings ken uit de krant en uit verhalen bij opdrachtgevers. Meest ontnuchterende vond ik de tactiek van de agressieve hedgefunds. Die zijn echt alleen maar uit op meer geld voor hun aandelen, het belang van het bedrijf interesseert ze niets. Dat wist ik wel, maar hoe rücksichtslos dat gaat, bleek me pas uit De prooi.

Hier en daar gaat het in het boek over de rol van memo’s en presentaties. Meest opmerkelijke is de slechte beurt van Rijkman Groenink. Hij spreekt op een gevoelig moment zijn medewerkers toe en dat komt over alsof hij de sheets zelf voor het eerst ziet. Dat klopt: hij had niet geoefend.

Verder geeft het boek inderdaad een inkijkje in de irrationaliteit van besluitvormingsprocessen. Op data gebaseerde analyses speelden amper een rol in de strategische beslissingen over de toekomst van ABN Amro. Er waren amper goede data, want het managementinformtiesysteem faalde. En veel belangrijker dan data waren de persoonlijke verhoudingen. Als Pietje linksaf wilde, wilde Jantje dús rechtsaf, en omgekeerd. En Pietje (lees: Rijkman Groenink) had niet het lef Jantje te ontslaan, vanwege diens verdiensten én achterban. Daarnaast was de bank verzand in tradities: de buitenwereld veranderde veel harder dan dat oude gewoontes konden bijhouden.

In de voorbereiding van de presentaties loont het dus niet om al je energie te stoppen in het ‘numbers crunching’. Natuurlijk, je analyses moeten goed zijn, maar een deel van je energie besteed je beter aan de ‘onderbuik’ van gevoelens, emoties, intuïties, machtsspelletjes, traditie, cultuur, onzekerheid… Laat die ook maar een rol spelen in je powerpointslides. Powerpoint is er ook nog eens erg goed in om die kant te bewerken.

Enne… wel oefenen, hè (-;

Big F*cking Arrow

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Wat duikt hij vaak op, de  ‘big f*cking arrow’ – een term die ik bij McKinsey voor het eerst hoorde, en waarin ik altijd een eerbetoon heb gehoord aan de Big Friendly Giant, het personage van Roald Dahl (Grote Vriendelijke Reus). En net zoals die wel BFG heet, heet die vermaledijde pijl wel BFA.

De BFA is een pijl op een Powerpointslide, meestal nogal groot en prominent aanwezig. Meestal staat er links iets met data, bijvoorbeeld een grafiek, en rechts tekst (zie voorbeeld hiernaast). Er zijn ook verticale BFA’s, die van boven naar onder lopen.

De data en de tekst hebben iets met elkaar te maken, en de pijl duidt op dat iets. Meestal staat de pijl  het iets als ‘nadat ik wat links staat had gevonden, bedacht ik wat rechts staat’. Daar zit wel wat in: een pijl kan zeker ‘eerst dit, dan dat’ aanduiden.  Achter de pijl staat dan ook vaak iets conclusie-achtigs. 

Dat ‘eerst dit, dan dat’ bestond echter alleen in het hoofd van de maker. Voor het publiek/de lezer is de volgorde van diens gedachtegang niet interessant of relevant. Ze begrijpen een BFA meestal als iets met ongeveer dezelfde betekenis als ‘dus’. Ongeveer, maar niet precies: de BFA is vaag, en de logica van de gevolgtrekking vaak ver te zoeken. Bovendien is het lang niet altijd ‘dus’: de vele subtiele woorden die we hebben om relaties aan te duiden zijn niet zomaar in één pijl uit te drukken. De subtiliteit gaan verloren, of liever gezegd, wordt overgelaten aan het raadvermogen van het publiek. 

De BFA is een symptoom van onvoldoende publieksgerichtheid van de slide. De pijl is immers alleen betekenisvol in het proces van de schrijver. Voor het publiek kun je beter de hele opbouw van de slide ombouwen: zet niet alleen een onderwerp in de titel, maar meteen de boodschap, de ‘so-what’ van de slide, in telegramstijl, als een soort krantenkop. Dat is het principe van ‘hoofdboodschap voorop’, toegepast op één enkele slide.

Dan heb je vervolgens veel ruimte om die boodschap te onderbouwen met data, bijvoorbeeld in een grafiek. Als je verwoording van de boodschap in de titel en de vorm van de grafiek op elkaar afstemt, is de logica van de gedachtegang transparanter. Het voorbeeld hiernaast is nog verre van perfect, maar wel met een paar simpele ingrepen publieksgerichter gemaakt.

Dus: ten strijde tegen de BFA!

Powerpoint: onschuldig symbool

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik ben Een wereld van verschil aan het lezen van Sjoerd de Jong, een boek dat niet direct met tekst & communicatie te maken heeft (het gaat over cultuurverschil). Mijn oog bleef op p.31 haken op de zin ‘De westerse cultuurgeschiedenis wordt (…) gereduceerd tot een handzame powerpointpresentatie vol ondubbelzinnige slogans’. Hij legt dat verder niet uit, maar duidelijk is dat voor hem ‘powerpointpresentatie’ synoniem is met een veel te eenvoudige voorstelling van zaken en daaruit voortvloeiende oppervlakkigheid.

Enerzijds heeft De Jong wel een punt. Als je kiest voor powerpoint, is de verleiding tot oppervlakkig communiceren groot. Complexe gedachtegangen reduceren tot een paar trefwoorden achter bullets, tsja, dan blijft er van de oorspronkelijke inhoud niet veel over. Anderzijds maakt hij zich schuldig aan het verantwoordelijk houden van een computerprogramma voor iets waar dat programma nooit schuldig aan kán zijn: oppervlakkig communiceren is iets wat mensen doen, niet computerprogramma’s.

Powerpoint is nooit bedoeld geweest en niet geschikt voor het presenteren van details of complexe verhalen. Om maar een paar argumenten daarvoor te geven, rijp en groen door elkaar:

  • De lijn is al gauw uit het verhaal doordat het opgedeeld moet worden in losse ‘chunks’ per slide.
  • Als je details moet bestuderen op het projectiescherm, krijg je hoofdpijn.
  • Beelden kunnen veel, maar in subtiele relaties is taal veel beter (ik doe in trainingen vaak een oefening waarbij deelnemers moeten visualiseren dat iets ‘slechts’ 15 % is. ’15 %’ is prima te visualiseren: taartdiagram. Maar ‘slechts’ – nee, daar heb je taal voor nodig).

Of, iets principiëler: powerpoint is een programma ter ondersteuning van presentaties. Presentaties zijn in de eerste plaats communicatie-gelegenheden om interactie en betrokkenheid te creëren. Daarvoor kom je bij elkaar. Betrokkenheid zit hem niet in de details, maar in de grote lijn, het verhaal, sprekende beelden. Dát kan powerpoint wel goed.

Powerpoint kan dus wel iets goed, maar het is een overschat en overgebruikt programma. De reflex waarmee een bijeenkomst met een groep leidt tot het in elkaar draaien van een X aantal sheets is kwalijk. Voor interatie en betrokkenheid zijn andere middelen voor handen, die vaak béter werken. Gewoon een boeiend verhaal bijvoorbeeld, verteld door een bevlogen spreker. Wat schetsen maken op een flap en die gaandeweg bijwerken. Activerende werkvormen (boekentip). Het publiek aan het woord laten. Enzovoort.

Alleen… al die andere opties zijn lastig. Ze vergen creativiteit en lef. Er is niets makkelijker dan een paar bullets eruit raggen in powerpoint en je daarachter te verschuilen: iedereen kijkt naar het scherm, zelf blijf je buiten schot. Dat je daar niet zo veel mee bereikt en dat je presentatie bloedeloos en saai is, ach. Je hebt je van je taak gekweten.

Vandaar: powerpoint maakt oppervlakkigheid mogelijk, maar het zijn mensen die voor oppervlakkigheid kiezen. Powerpoint is een symbool, geen schuldige. Wat belangrijk is, is een zorgvuldige keuze van de communicatiemiddelen. Laat powerpoint doen waar het goed in is: krachtige beelden ter ondersteuning van een goed verhaal.

Het presentatie-maak-proces

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Al bijna drie decennia wordt er wetenschappelijke onderzoek gedaan naar het schrijfproces (zie bijvoorbeeld dit overzicht van de theorie). Ik maak in schrijftrainingen dankbaar gebruik van een afgeleide versie van de inzichten: bij een goede, efficiënte schrijfaanpak haalt de schrijver de verschillende taken uit elkaar, bijvoorbeeld in voorbereiden (vooral: structureren), doorschrijven en herzien (redigeren en afwerken. Ruwweg volgen die fasen elkaar op in de tijd, alleen is schrijven niet rigide te plannen en recursief van aard: je springt er wat in in heen en weer.

Vaak geef ik echter ook trainingen in het maken van presentaties, en wat is daar dan over te zeggen? Met andere woorden: hoe zit een efficiënt presentatie-maak-proces in elkaar? Zo’n proces leidt in de kortst mogelijke tijd tot een kwalitatief goede presentatie. Ik heb nog nooit over wetenschappelijk onderzoek daarnaar gehoord, laat staan dat de inzichten al 30 jaar hebben kunnen groeien.

Zelf heb ik wel enkele ideeën, over de overeenkomst en het verschil tussen de ideale aanpak bij het maken van een presentatie ten opzichte van een tekst.

  • De overeenkomst zit hem in het uiteenrafelen in deeltaken. Het maken van een presentatie is minstens net zo’n complexe klus als het schrijven van een tekst. Daarom is het minstens net zo belangrijk om die klus uiteen te rafelen in deeltaken. Die deeltaken zullen grofweg op dezelfde manier zijn te onderscheiden: voorbereiden/structureren – uitvoeren – herzien/afwerken.  Dat is dan ook de aanpak die Titus en ik bepleiten in onze Powerpointboeken.

 

  • Het verschil zit hem in de tweede fase, het uitvoeren. Dat is de fase die bij het simpele schrijfprocesmodel uit de activiteit ‘doorschrijven’ bestaat: snel een eerste versie van de tekst maken waarin de inhoud op de goede plek staat. Deze fase valt bij het ideale maken van een presentatie in tweeën uiteen: het maken van een schets op papier (‘storyboarden’) en daarna het maken van de eerste versie op de computer.
    Bij schrijven kan dat ook zo gaan: ik schrijf zelf graag eerste versies met de hand, en de eerste redactieslag kan dan samenvallen met het uittypen van de tekst. Maar bij schrijven hoeft dat niet: je kunt de eerste versie prima op de computer maken. Bij het maken van een presentatie is het riskanter om meteen op de computer te gaan werken, en dat heeft te maken met de verleiding van Powerpoint. Niets is simpeler dan in Powerpoint er wat bullets uit te raggen. Dat lijkt zelfs het meest op het snelle werken in de doorschrijffase bij tekst. Maar als je zo snel en simpel te werk gaat, komt het er niet van om goed na te denken over de visuele middelen. Die stap heeft een eigen plek nodig in het proces, vandaar eerst storyboarden en daarna een eerste versie in Powerpoint uitwerken.
    Er is geen enkele taak bij het maken van een presentatie echt helemaal te vergelijken met het vlotte doorschrijven op weg naar de eerste versie. Die vlotheid bij het schrijven van de eerste versie van een tekst vertaalt zich in een vlotte, soepele stijl. Visualiseringen moeten echter niet zozeer vlot en soepel zijn, maar treffend. Dat vraagt meer aandachtig dan snel denkwerk.

In mijn trainingen volg ik bij voorkeur de ideale aanpak van het ‘maakproces’, dus in een schrijftraining zal het altijd eerst over structureren gaan, en dan na een korte doorschrijfoefening vervolgens over redigeren en afwerken. Bij een training over presentaties maken gaat het ook eerst over structureren, daarna over visualiseren. Op dit moment geeft ik aan een aantal groepen een training die zowel over presentaties maken als schrijven gaat. Om ervoor te zorgen dat het proces van die beide activiteiten gelijk op loopt, heb ik bij schrijven een extra fase ingevoegd: na het voorbereiden/structureren volgt het maken van het tekstontwerp. Dat wil zeggen: het uitschrijven van de inleiding en het plaatsen van de koppen. Het equivalent in het presentatie-maak-proces is het maken van het storyboard. De volgende fase is doorschrijven respectievelijk ‘inkloppen’ in Powerpoint, allebei meer een kwestie van gewoon dóen en minder iets wat je kunt trainen (nouja, je hebt er de technische computervaardigheden voor nodig, maar dat is niet mijn pakkie-an), en daarna lopen de beide processen weer gelijk op: zorgen dat alle puntjes op de i staan.

Ik ben benieuwd of er ooit onderzoek komt naar hoe goede presentatiemakers de klus aanpakken. Bovenstaand verhaal is mijn hypothese over die aanpak.

Inspirerende citaten (en hun bronnen)

Louise Cornelis Geplaatst op door 2

Vorige week kreeg ik twee visitekaartjes met een citaat op de achterkant. Is dat een trend? Beide kaartjes kreeg ik van mensen die ook in het communicatievak zitten, en de citaten zijn treffend:

  • ‘Where there is perfection there is no story to tell’ (Ben Okri; het kaartje is van Astrid Schutte van Story Ventures
  • ‘Everything should be made as simple as possible, but not simpler’ (Albert Einstein, het kaartje is van Sander Reijn van de Presentatie Architect.

Met twee andere citaten die ik zelf regelmatig gebruik ben ik in diezelfde week bezig geweest, namelijk om de herkomst te achterhalen – zonder succes overigens:

  • ‘Kill your darlings’ is waarschijnlijk helemaal geen citaat, maar gewoon een gevleugelde uitdrukking uit de Engelstalige literaire wereld (zie Wikipedia erover)
  • ‘Sorry dat deze brief zo lang is geworden; ik had geen tijd om een kortere te schrijven’ kende ik als toegeschreven aan een Engelse beroemdheid van wie de verzamelde brieven zijn uitgegeven (Orwell? Churchill?). Even googlen leidt echter tot Franse namen als Blaise Pascal en Voltaire, en op een weblog zag ik staan dat dat ook Tsjechov, Plato, Multatuli en Goethe wel genoemd worden als bron (die post houdt het op Pascal). Als iemand echt weet hoe het zit, hoor ik dat graag!

Los van de herkomst en de vindplaats: vier uitspraken ter inspiratie!

Edit, op 9 september 2010: het duurde even, maar inmiddels heb ik bevestiging dat het tweede citaat inderdaad van Pascal is. Het staat volgens mijn informant (oud-collega Raymond – dank!) in Pascals Lettres Provinciales nr. 17.

Geeltjes

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Noodzakelijk hulpmiddel voor iedereen die een goed schrijf- of presentatie-maak-proces wil doorlopen: geeltjes, oftewel Post-its. Curicaal voor zo’n goed proces is dat je bezint eer je begint, dus dat je goed nadenkt voordat je gaat werken aan het eindproduct, over bijvoorbeeld de hoofdboodschap en de onderbouwing en de visualisaties. Oftewel: je structureert en maakt een storyboard voordat je in Word of Powerpoint aan de slag gaat.

Structureren en storyboarden zijn actieve processen met talloze tijdelijke tussenproducten. Je hoeft immers niet in één keer het ideale eindproduct neer te zetten; tijdens het werken groeien je ideeën en gedachten en verandert dus het product. Structureren lijkt bijvoorbeeld wel eens op Rummikub: je schuift met argumenten en feiten en boodschappen net zo lang tot je alles tot een verhaal verwerkt hebt. En vorige week maakte ik nog mee hoe een team erachter kwam dat er in hun storyboard-in-working nog een slide tussen moest. Ze waren bezig met stift op papier en dat leidde dus tot gestreep en pijlen. Dat werd er niet overzichtelijker op.

Structureren en storyboarden doe je dus bij voorkeur met materialen die passen bij het vele veranderen van het zich ontwikkelende product. Liever met potlood dan met pen dus. Geeltjes werken ook heel prettig omdat je ze eindeloos kunt schuiven. Ze maken rummikubben mogelijk en een slide ertussen in het storyboard is zo gedaan: je ‘verplakt’ ze gewoon. Hun vorm past dan ook nog eens prima bij zowel structureren als storyboarden – al heb je zeker voor storyboarden wel het grotere formaat nodig.

De foto’s geven een paar indrukken van hoe ik geeltjes gebruik. Op de eerste foto ben ik bezig met een eerste opzet van de structuur voor een artikel, met ‘paarsjes’. Op de tweede staat mijn voorraad trainingsmateriaal. De derde foto is een handig boekje met geeltjes van divers materiaal dat ik vorige week kreeg van de Presentatie Architect. Die aan de rechterkant zijn groot genoeg voor een storyboard; de kleine gekleurde links zijn handig voor iets anders: als bladwijzer. Bijvoorbeeld om aan de slides van een eerste versie van de print van een presentatie te plakken op de pagina’s waar nog wat mee moet gebeuren.

Geeltjes zijn simpel en doeltreffend, en dus onontbeerlijk. Deze weblog-posting is dan ook zowel een tip (voor wie ze nog niet ten volle benut) als een ode. Ode aan het product dat begon als mislukking: de lijm hield niet goed, wat moest je daar nou mee? Inmiddels weten we het antwoord…