Op het college van vandaag (draad) stond het genre ’tweets’ centraal – dit en het volgende college gaat het over nieuwe sociale media – als ik ‘nieuw’ gebruik, verraad ik mezelf als oud: ik kan me nog de tijd vóór de sociale media herinneren, de generatie van de studenten niet. Al is er nog steeds een boel in beweging. We praatten daar even over voordat het college echt begon. Het boek is uit gaat er bijvoorbeeld nog van uit dat je e-mail kunt gebruiken als communicatiemiddel met vrienden. Ik doe dat inderdaad nog wel met een paar; de studenten niet. 

De studenten hadden allemaal de tweets van een BN’er geanalyseerd. Ze mochten vrij kiezen, en maar liefst drie van de tien hadden gekozen voor Tim Hofman, @debroervanroos. Verder waren er cabaretiers en presentatoren bij, en een rapper. Wat we hebben geprobeerd, is om het taalgebruik met elkaar te vergelijken en op basis daarvan een advies te geven.

Dus zo van: vergelijk Tim Hofman met een cabaretier en áls Hofman dan grappiger over wil komen, dan zou hij … kunnen doen. Daar kwam wel iets uit: van @PannekoekPeter kan hij leren om meer hashtags te gebruiken, sowieso, en vooral die met een twist: Peter Pannekoek gebruikte in de tijd dat #ikdoenietmeermee trending was die hastag, en maakte er ook een keer  #ikdoenietmeerplee van.

Vaker kwam naar voren dat de BN’ers verschillen in de mate waarin ze hun Twitter gebruiken puur voor of vanuit zichzelf dan wel meer interactief, in de vorm van reacties, commentaren, retweets e.d. De balans lijkt daarin – zo uit de losse pols – in het midden te liggen: met hoofdzakelijk retweeten laat je weinig van jezelf zien, met dat nauwelijks niet doen laat je een kans liggen. Dat concludeerden we mede op basis van de populariteit van Tim Hofman, die die balans op het oog goed weet te treffen.

De balans tussen ik en anderen was me ook al opgevallen in de proef-analyse die ik vanochtend snel had gedaan en die ik als voorbeeld heb gebruikt: ik had @mauricedehond en @marionkoopmans met elkaar gecontrasteerd, respectievelijk criticus van en juist erkend deskundige in het corona-debat. Ik volg Maurice de Hond niet, en keek op van de stijl van zijn tweets, in eerste instantie vooral van de heftige metaforen: Ruttes ‘handen stuk wassen’ noemt hij een magische toverformule, een eventuele korte en volledige lockdown een genadeschot voor patiënt Nederland.

Nounou, dacht ik, geen wonder dat je controversieel bent en niet serieus genomen wordt door de gevestigde orde. Dat soort beelden zul je bij Koopmans niet aantreffen.

En zo is er meer. De Hond gebruikt veel meer absolute termen (niet, nooit, noch… noch, kritiekloos, klaarblijkelijk), daar waar Koopmans woorden vaker onzekerheid uitdrukken en soms zelfs vaag zijn: onduidelijk, waarschijnlijk, een aantal zaken; hoeveelheden kunnen variëren. 

Maar de twee verschillen dus ook in zichzelf centraal stellen versus iets met anderen doen. Koopmans retweet veel meer en heeft het in haar eigen tweets over het werk van anderen – en dus zie je daar regelmatig ze opduiken. Als De Hond al links naar andere bronnen opneemt, is het naar zijn eigen blog, en ik en mijn zijn dan ook nogal frequent.

Over en weer zou ik zeggen: dat kan wel wat opschuiven. Koopmans zou het wat persoonlijker kunnen maken, en De Hond mag anderen wel eens wat meer podium bieden. Dat zou mogelijk een klein beetje helpen bij het bereiken van elkaars zo gepolariseerde publieken.

Als ze dat willen natuurlijk. Koopmans lijkt maar ten dele in gesprek met het algemene publiek, en voor het andere deel met vakgenoten. Ze tweet bijvoorbeeld veel in het Engels, en met een boel jargon. “Lineage importation and regional lineage diversity declined after lockdown, elimination was size-dependent” citeert ze ergens – nou, dat is voor mij als welwillende leek onbegrijpelijk. Lineage?

Maar van Maurice de Hond dacht ik begrepen te hebben dat het hem stoort dat hij niet serieus genomen wordt door de wetenschappers en beleidsmakers. Die zou ik daarom willen adviseren: matig je metaforen, doe eens wat meer in het Engels, verwijs eens wat meer (positief!) naar anderen, formuleer met wat meer onzekerheid.

Dat zou dan  – deels – resulteren in veranderingen in telbare dingen: meer persoonlijke voornaamwoorden van de derde persoon, minder van de eerste. Minder absolute termen, meer onzekerheidsaanduiders. Daar gaat het bij registeranalyse c.q. in het vak om!

Aanvulling, een uur later: ik had dit net geschreven en toen plofte de krant op de mat. Toevallig (nouja, niet dus) staat daarin een fors artikel over het OMT en zijn critici (online staat het er al een dag, zie ik), met onder andere Maurice de Hond en Marion Koopmans, én het gaat over de rol van Twitter. Koopmans besteedt daar een uur per dag aan; een collega-OMT-lid Jan Kluytmans is ermee gestopt omdat het ‘geen enkele constructieve bijdrage’ levert. Inderdaad is er bij De Hond sprake van wat frustratie over wat hij bereikt met zijn kritiek. Van Koopmans staat er ook nog het citaat ‘Ik zou niet durven zeggen dat ik weet hoe het zit’ – inderdaad, dat blijkt uit het taalgebruik in haar tweets!