↓
 

Louise Cornelis

Tekst & Communicatie

  • Home |
  • Lezergericht schrijven |
  • Over Louise Cornelis |
  • Contact |
  • Weblog Tekst & Communicatie

Maandelijkse archieven: april 2017

Lezers zien echt andere dingen

Louise Cornelis Geplaatst op 25 april 2017 door LHcornelis25 april 2017  

Afgelopen vrijdag hebben de studenten in het college over overtuigende teksten (draad) geoefend met het afnemen van een pre-test. Ze ervoeren zelf wat mij ook weer opviel: dat het leuk is om met andere lezers te praten over een tekst. Leuk én nuttig, want andere lezers zien echt andere dingen dan jij, ook al heb je nog zo grondig studie gemaakt van de tekst.

De methode voor pretesten die we gebruiken is de plus-min-methode. Lezers zetten dan tijdens het lezen plusjes en minnetjes in de tekst bij passages die positief of negatief opvallen, en naderhand stelt de onderzoeker daar open vragen over. Je krijgt zo idealiter een goed gesprek over de tekst en over de leeservaring van deze ene lezer.

De lezers in deze pre-tests lijken nog eens meer op elkaar dan ‘echte’ lezers, want het zijn allemaal studenten van hetzelfde vak, en ze hadden elkaars teksten ook al wel eens eerder gezien, dus ze waren niet meer onbevooroordeeld. Desalniettemin waren er toch wel tegengestelde leeservaringen, naast een heleboel gelijksoortige – voor zover ik gehoord heb, ik heb hier en daar meegeluisterd.

Wat het mij opnieuw leert, en wat ik heel vaak zeg:

  • Leg altijd alle belangrijke teksten aan minstens één ander iemand voor. Een buitenstaander ziet écht andere dingen dan jij!
  • Houd voor ogen dat lezers verschillen. Wat de een okee vindt, daar ergert een ander zich aan. De kunst van goed schrijven is door die verschillen heen schipperen. Gister kwam daar nog een voorbeeld van ter sprake bij een training die ik gaf: moet een rapport een inhoudsopgave hebben? Nou, van mij als lezer hoeft dat niet per se, ik sla die meestal over. Maar andere lezers doe je er wel een plezier mee. En daarom moet er dus inderdaad wél een inhoudsopgave in een langer rapport. Omdat je een deel van de lezers ermee behaagt, en anderen kunnen ‘m makkelijk overslaan.
Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Twee Spaanse teksten

Louise Cornelis Geplaatst op 20 april 2017 door LHcornelis21 april 2017  

De afgelopen twee posts verschenen ‘achter mijn rug’ terwijl ik lekker liep te wandelen in de Spaanse zon: ik was even op vakantie, in Cómpeta, Spanje, bij ontspanje.nl Lekkere week gehad en natuurlijk ook weer een paar tekstobservaties gedaan – ik kan het niet laten.

Eerst het bordje bij de olijfoliefabriek van Cómpeta. Niet alleen is dat ongelofelijk krom Engels, maar ook lijkt het erop dat de maker van het bordje meende dat die taal de harde return niet kent en dat alleen links uitlijnen uit den boze is, waardoor er heel rare gaten tussen de letters vallen:

Krom EngelsHet opvallendst vind ik punt 2, ‘Are cleaned and screened the olives’, met z’n foute woordvolgorde en het passief als vertaling van de constructie met se. Letterlijk is dat iets als ‘de olijven maken zich schoon’, maar dat kunnen wij niet zo zeggen, en de Engelsen ook niet. Op zich is het passief daar een okee vertaling van, maar dan moet de woordvolgorde wel anders en dan krijg je een iets andere nadruk. (Nee, ik spreek amper Spaans, maar ik ben immers ooit gepromoveerd op het passief en daarom kan ik zo’n passief-achtige constructie wel herkennen.)

Op de laatste dag was ik in Málaga en daar ben ik naar het Picasso-museum geweest. Dat was me een waar genoegen, maar niet qua lezen. Op het Engelstalige foldertje kwam ik deze zin tegen, de tweede, beginnend met These themes:

Extreem lange zin

Ik heb hem gister bij de koffie zitten tellen en kwam toen op 112 woorden! Op zich is zinslengte niet zo’n ramp bij een recht-toe-recht-aan zin – ik schreef de dag ervoor in het gastenboek van Ontspanje.nl ook iets ellenlangs met een opsomming erin. Maar toch, en hier gaat bovendien iets mis, want verwijst ’these themes’ naar issues of aspects uit de zin ervoor? Allebei zijn dat vage woorden, en wat de opsomming nu precies opsomt, is voor mij onduidelijk. Een ability is geen aspect uit het oeuvre, bijvoorbeeld. Dat is het risico van lange zinnen.

Bovendien is het niet alleen de lengte: de zin is erg abstract en het zijn ook nog eens kleine (de foto is vergroot), witte lettertjes op een rode achtergrond in een taal die voor een groot deel van de bezoekers niet de moedertaal is (zoals in mijn geval).

Kan het slechter leesbaar? Bijna niet!

Geplaatst in Opvallend, schrijftips | Geef een reactie

Car(r)ous(s)el?

Louise Cornelis Geplaatst op 18 april 2017 door LHcornelis11 april 2017  

Vorige week was ik bij een opdrachtgever en keek ik mee naar een presentatie waar het woord carrousel in stond. Ik vond dat een raar woordbeeld en zei: volgens mij is dat met twee s-en en één r, net andersom dus, maar ik weet het niet zeker, dus zoek maar even op…’ 

Nog voor ik erachteraan had kunnen zeggen ‘op woordenlijst.org’ had m’n gespreksgenoot het woord al gegoogled, nouja, carousel.

Als je snel kijkt, vind je carousel inderdaad – je moet beter kijken om te zien dat dat (vooral) Engels is. Dus, dacht ik: niet carrousel of caroussel, maar carousel – maar zoek toch maar even op in de enige echt betrouwbare bron, die woordenlijst.org dus, het online Groene Boekje.

Nou, dus toch carrousel. Weer wat geleerd. Ik vind het maar een raar woordbeeld – kennelijk zie je dat woord vaker fout dan goed gespeld.

Motto: pas op met spelling nagaan via Google!

Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Oase weer verschenen

Louise Cornelis Geplaatst op 13 april 2017 door LHcornelis7 juni 2017  

Een regelmatig terugkerend berichtje hier: onlangs is Oase Magazine jaargang 9, nr. 4 verschenen, met daarin weer drie mini-columns over sport van mij. Eén van mijn inspiratiebronnen dit keer waren berichten zoals dit voorbeeld, over een topsporter die een blessure oploopt, lang moet revalideren, en dan is-ie net terug en gebeurt het opnieuw… Waar halen die de moed en het geduld vandaan om elke keer weer terug te komen?

Geplaatst in verschenen | Geef een reactie

Overtuigen in 1994

Louise Cornelis Geplaatst op 12 april 2017 door LHcornelis7 juni 2017  

Afgelopen vrijdag hebben we het in het college over overtuigende teksten (draad) gehad over pretesten, en daar ga ik hier niet uitgebreid op in. Wel viel me op dat het boek dat we daarover lezen, De tekst getest van Ben Vroom, zelf zondigt tegen een principe dat we de afgelopen weken tegen waren gekomen: positief beginnen.

Althans, mijn editie van dat boek: ik heb het nog op papier, het is er inmiddels alleen nog maar als PDF. Het is dan ook uit 1994, maar nog steeds onovertroffen. En ‘beginnen’ is relatief: ik heb het over de achterkant. Maar dat is wel de blurp, dus belangrijk als overtuigende tekst die aan zou moeten zetten tot kopen en lezen.

De tekst op de achterkant begint zo:

Communiceren via teksten die op grote schaal verspreid worden, is niet altijd eenvoudig. De lezer begrijpt onderdelen niet, stoort zich aan formuleringen, blijkt informatie niet te onthouden, of volgt instructies verkeerd op. problemen die vaak moeilijk te voorzien zijn. Het is daardoor vooraf nooit zeker of met de tekst het beoogde doel wordt bereikt.

Nou, daar is de moed me al in de schoenen gezakt. Die voel ik zakken, en het nooit in de laatste zin slaat het laatste restje weg. Frappant, hoor. Speelt de tijdgeest een rol? Hoefde het in 1994 nog niet zo positief allemaal? Kon je een probleem toen nog gewoon zo noemen, later werd dat uitdaging? Of heeft er gewoon iemand bij de uitgeverij even niet zitten opletten? 

Pas daarna komt de tekst ter zake, maar, met meestal erin, toch nog wat weifelend:

Daarom is het meestal van belang de doelgroep voor publikatie te raadplegen.

Vervolgens duurt het echter nog een paar zinnen voordat er staat waar het boek over gaat:

De tekst getest is een complete handleiding voor het opzetten en uitvoeren van een effectieve kleinschalige pretest.

Hèhè. Was daar nou mee begonnen, en had dan betoogd welke voordelen een pretest oplevert, dat was een stuk overtuigender geweest. Volgens de theorie, maar hier ervaar ik dat als lezer ook sterk zo. Was dat in 1994 anders?

Geplaatst in Leestips, schrijftips | Geef een reactie

Hoe veel vragen?

Louise Cornelis Geplaatst op 11 april 2017 door LHcornelis11 april 2017  

Het blijft me opvallen: onduidelijke aankondigingen in de krant. Vorige maand had ik er al twee bij Tom Meeus (terug te vinden via deze post) en afgelopen zaterdag viel me de middelste ingezonden brief hieronder op,  ‘DIGITAAL ONDERWIJS – Geen gelijke kansen meer’:

Er staat ‘drie belangrijke vragen worden niet gesteld’. Als ik goed tel, volgen er daarna maar liefst tien vragen. Welke drie daarvan zijn ‘belangrijk’? Ik zou het (weer) niet weten. In de alinea meteen na die aankondiging staan er drie, maar vooral de tweede en derde daarvan hangen zo nauw met elkaar samen dat ik ze niet als belangrijker dan de andere vragen kan zien.

Als ik vooral inhoudelijk ga kijken naar hoe het stuk in elkaar zit, dan zie ik nog wel een driedeling in de thematiek van de vragen: (1) reflectie/bildung e.d., (2) rol docent en (3) toenemende ongelijkheid. Maar daarvoor moet ik dus heel goed lezen en denken, en zelf die driedeling maken, want ik word op geen enkele manier geholpen door het stuk.

Drie alinea’s of een opsomming of het markeren van de hoofdvraag per thema ofzoiets, dat had me wél geholpen. Mogelijk heeft zoiets in de ingezonden brief wel gestaan, maar is het in de krant weggevallen?

Dan nog hadden de schrijvers het iets anders kunnen doen, door per thema echt maar één vraag te stellen, en de rest in stellende zinnen als toelichting. Het is nu sowieso een beetje een vragen-oerwoud.

Maar wel goede vragen.

 

Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Snelle hoofdboodschap-check

Louise Cornelis Geplaatst op 6 april 2017 door LHcornelis6 april 2017  

Als je feedback wilt geven op een tekst of op slides die geschreven zijn (of zouden moeten zijn) volgens het piramideprincipe, dan kun je met een paar snelle ’trucs’, bijna zonder echt te lezen, al wel wat roepen over de hoofdboodschap:

  • Zie je en, komma’s en voegwoorden? Duiden er vaak op dat de HB uit meerdere boodschappen bestaat. Dus is helemaal een veeg teken: de hoofdboodschap staat daar meestal achter.
  • Alleen een onderwerp, zonder werkwoord? Da’s geen boodschap.
  • Vraagteken? Een vraag is ook geen boodschap.
  • Lang? Mogelijk ook een probleem: de hoofdboodschap moet in één keer te behappen zijn (dus niet te lang, moeilijk of abstract).
  • Kun je hem eigenlijk wel aanwijzen in de tekst? Dat moet wel zo zijn! Daar mag je de schrijver ook naar vragen: precies waar staat hij dan? Want frappant vaak zit de hoofdboodschap wel in het hoofd van de schrijver, maar staat-ie niet op papier! Als je er dan over praat, formuleert de schrijver hem wel. Maarja, daar heeft een lezer niks aan!
  • Zie je in PowerPoint onderaan of rechts een tekstblok, vaak met een pijl die ernaartoe wijst (een ‘big f*cking arrow’)? Dikke kans dat dáár de hoofdboodschap staat, in plaats van waar-ie hoort bij ‘HB voorop’: in de titel.

Voor al deze punten kun je de vergelijking maken met een goede krantenkop!

Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Argumenteren met voordelen

Louise Cornelis Geplaatst op 3 april 2017 door LHcornelis3 april 2017  

Afgelopen vrijdag zijn we in het college over overtuigende teksten (thread) begonnen met een nieuw sub-onderwerp: pre-testen. Dat valt buiten het bereik van dit weblog, maar toch één dingetje erover: ik deed een pre-test met de studenten, met in mijn achterhoofd de vraag of ze de oubollige woorden (reeds, ouders/verzorgers) en de woordherhaling (persoonlijk, vrijblijvend – en reeds ook trouwens) op deze webpagina ook irritant vonden.

De ‘respondent’ met wie ik sprak als voorbeeld van hoe je een pre-test nabespreekt, had die woorden niet als negatief aangemerkt, maar wél de herhaling van de samenstellingen van studie-. Die waren mij nou weer niet opgevallen, maar toen ze het eenmaal zei, dacht ik: o, ja, oef!

Wat ik daarvan maar weer eens leer is dat lezers verschillend lezen! De consequentie daarvan is ook dat je een belangrijke tekst altijd door iemand anders moet laten lezen. Maar dat heb ik hier allebei al vaker gezegd.

Wat we verder hebben gedaan, was nog eens beter kijken naar hoe het zit in argumentatie van teksten die gericht zijn op gedragsverandering. Eerder vorige week hadden de studenten namelijk hun analyses van de teksten waarmee ze aan de slag zijn ingeleverd. Het nakijken ervan was leuk en er zaten een boel goede observaties tussen. Alleen de argumentatieve analyse was nog niet zo goed gegaan, dus daar moest nog een puntje op de i.

Hoe zit die argumentatie in elkaar volgens het boek? Welnu, het standpunt in de tekst (al dan  niet expliciet) sluit nauw aan bij het beoogde gedrag. In de tekst die we pre-testten is dat iets als ‘Study-Globe is hét adviesbureau voor al jouw studieavonturen in het buitenland! (standpunt) of ‘Met Study-Globe in zee gaan’ (als je in het buitenland wil studeren; beoogd gedrag).

Dat beoogde gedrag heeft een aantal voordelen, zoals in het voorbeeld: je kunt er altijd snel persoonlijk advies krijgen, ze hebben ‘directe contacten met opleiders’ en ze kunnen veel (alles?) voor je regelen: jouw studieplek aan de andere kant van de wereld, of het nu gaat om een minor, bachelor, master, jaar high school of talencursus. Dat zijn de argumenten; zo’n type argumentatie is dus van het schema ‘doe X omdat dat voordelen met zich meebrengt’.

Om nu tot een kritische afweging van de argumenten te komen, kun je je van elk voordeel dat de tekst geeft afvragen:

  1. Is dat voordeel echt wel wenselijk?
  2. Is het waarschijnlijk dat dat voordeel optreedt als gevolg van mijn gedrag?

Wenselijk vonden we de voordelen in de tekst wel, maar waarschijnlijk, daarover hadden we twijfels. We konden ons bijvoorbeeld niet voorstellen dat je altijd snel persoonlijk advies krijgt (midden in de nacht ook?), en dat ze bij Study-Globe echt overal contacten hebben met opleiders. Op dat punt vonden we de tekst dus niet overtuigend.

Er staan in de tekst ook nog wat inhoudelijke punten die je tot de argumentatie zou kunnen rekenen, maar het boek schuift die in een andere categorie. Het gaat dan om het ‘gratis en vrijblijvend’. Dat is niet direct een voordeel van het gedrag (vergelijk: je koopt niet iets omdat het goedkoop is), hooguit mooi meegenomen. Dat is dan een cue bij perifere verwerking.

Want om daar nog even op terug te komen (theorie: ELM): kritisch afwegen van argumenten (centrale verwerking) doe je alleen maar als je daartoe in staat en gemotiveerd bent. Vaak maak je een afweging op basis van vuistregels. Eén zo’n vuistregel is: ‘als het gratis en vrijblijvend is, kan ik het wel doen (want ik kan me er geen buil aan vallen).’

Nog zo’n vuistregel is: ‘de deskundige zal het wel weten’, en wellicht sluit het gebruik van het woord studiespecialisten (in plaats van het neutralere medewerkers) daarbij aan. Dat is dus geen argument, maar wel een duwtje in de door de tekst beoogde richting.

Afhankelijk van de aard van de tekst is het denk ik belangrijk dat een tekst zowel bij perifere als bij centrale verwerking overtuigend is. Dus zowel sterke argumenten als goede cues die aangrijpen op veelgebruikte vuistregels. Bij de teksten waar de studenten mee bezig zijn had ik regelmatig de indruk dat een echt kritische centrale verwerker gaten kon schieten in de argumentatie. Ik ben benieuwd of de studenten daar de vinger op kunnen leggen.

En kijken we ooit zo kritisch naar de argumentatie in adviesrapporten? Hmm… het is vaker zo dat dat gaat dat je X moet doen omdat dat probleem Y oplost. Maar is de consequentie van X dan wel een voordeel, en is dat waarschijnlijk en wenselijk? Ga ik toch eens scherper in de gaten houden!  

Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Deze blogpost gaat over een kwal

Louise Cornelis Geplaatst op 3 april 2017 door LHcornelis29 maart 2017  

Soms heb ik dat wel eens… dan hoor ik mezelf voor de zoveelste keer feedback geven over een tekstverschijnsel en dan ga ik twijfelen: zie ik dit nou wel goed? De laatste tijd overkwam dat me bij het verschijnsel dat een tekst begint met ene zelfbenoemende zin: ‘In deze nota staat…’, ‘Voor u ligt het rapport over…’

Ik zeg dan altijd (a) dat dat me doet denken aan hoe het vroeger op school ging: ‘Mijn spreekbeurt gaat over de cavia’, (b) dat het veel prettiger is als een tekst gewoon meteen ter zake komt en (c) dat het vaak wat verontschuldigends heeft, alsof je verantwoording af moet leggen voor het überhaupt bestáán van de tekst. Maar die heeft de lezer al in handen, dus dan geldt (b).

Maar laatst dacht ik dus ineens: misschien is dat gezeur? Nou nee dus, althans, ik kreeg vorige week gelijk van Marc van Oostendorp, in een nogal kritische recensie van een boek van ene Roberts:

Heel veel hoofdstukken beginnen met de woorden: “in this chapter”, waarna Roberts uitlegt wat hij nu gaat doen, voordat hij het ook daadwerkelijk gaat doen. Dat is een techniek die je wel vindt in werkstukken van middelbare scholieren (‘in dit werkstuk ga ik het hebben over Noordzeekwallen’)… .

De cavia is een Noordzeekwal geworden, maar verder was ik blij met de bevestiging!

Geplaatst in schrijftips | Geef een reactie

Recente berichten

  • Welweg?
  • Een beetje over literatuur
  • Het passief is niet neutraal
  • Met genderneutraal verwijzen gaat een subtiel ander onderscheid verloren
  • Ik mag sturen

Categorieën

  • Geen rubriek (10)
  • Gesprek & debat (30)
  • Gezocht (9)
  • Leestips (314)
  • Opvallend (542)
  • Piramideprincipe-onderzoek (98)
  • Presentatietips (153)
  • schrijftips (886)
  • Uncategorized (45)
  • Veranderen (38)
  • verschenen (202)
  • Zomercolumns fietsvrouw (6)

Archieven

  • mei 2025
  • april 2025
  • maart 2025
  • februari 2025
  • januari 2025
  • december 2024
  • november 2024
  • oktober 2024
  • september 2024
  • augustus 2024
  • juli 2024
  • juni 2024
  • mei 2024
  • april 2024
  • maart 2024
  • februari 2024
  • januari 2024
  • december 2023
  • november 2023
  • oktober 2023
  • september 2023
  • augustus 2023
  • juli 2023
  • juni 2023
  • mei 2023
  • april 2023
  • maart 2023
  • februari 2023
  • januari 2023
  • december 2022
  • november 2022
  • oktober 2022
  • september 2022
  • augustus 2022
  • juli 2022
  • juni 2022
  • mei 2022
  • april 2022
  • maart 2022
  • februari 2022
  • januari 2022
  • december 2021
  • november 2021
  • oktober 2021
  • september 2021
  • augustus 2021
  • juli 2021
  • juni 2021
  • mei 2021
  • april 2021
  • maart 2021
  • februari 2021
  • januari 2021
  • december 2020
  • november 2020
  • oktober 2020
  • september 2020
  • augustus 2020
  • juli 2020
  • juni 2020
  • mei 2020
  • april 2020
  • maart 2020
  • februari 2020
  • januari 2020
  • december 2019
  • november 2019
  • oktober 2019
  • september 2019
  • augustus 2019
  • juli 2019
  • juni 2019
  • mei 2019
  • april 2019
  • maart 2019
  • februari 2019
  • januari 2019
  • december 2018
  • november 2018
  • oktober 2018
  • september 2018
  • augustus 2018
  • juli 2018
  • juni 2018
  • mei 2018
  • april 2018
  • maart 2018
  • januari 2018
  • december 2017
  • november 2017
  • oktober 2017
  • september 2017
  • augustus 2017
  • juli 2017
  • juni 2017
  • mei 2017
  • april 2017
  • maart 2017
  • februari 2017
  • januari 2017
  • december 2016
  • november 2016
  • oktober 2016
  • september 2016
  • augustus 2016
  • juli 2016
  • juni 2016
  • mei 2016
  • april 2016
  • maart 2016
  • februari 2016
  • januari 2016
  • december 2015
  • november 2015
  • oktober 2015
  • september 2015
  • augustus 2015
  • juli 2015
  • juni 2015
  • mei 2015
  • april 2015
  • maart 2015
  • februari 2015
  • januari 2015
  • december 2014
  • november 2014
  • oktober 2014
  • september 2014
  • augustus 2014
  • juli 2014
  • juni 2014
  • mei 2014
  • april 2014
  • maart 2014
  • februari 2014
  • januari 2014
  • december 2013
  • november 2013
  • oktober 2013
  • september 2013
  • augustus 2013
  • juli 2013
  • juni 2013
  • mei 2013
  • april 2013
  • maart 2013
  • februari 2013
  • januari 2013
  • december 2012
  • november 2012
  • oktober 2012
  • september 2012
  • augustus 2012
  • juli 2012
  • juni 2012
  • mei 2012
  • april 2012
  • maart 2012
  • februari 2012
  • januari 2012
  • december 2011
  • november 2011
  • oktober 2011
  • september 2011
  • augustus 2011
  • juli 2011
  • juni 2011
  • mei 2011
  • april 2011
  • maart 2011
  • februari 2011
  • januari 2011
  • december 2010
  • november 2010
  • oktober 2010
  • september 2010
  • augustus 2010
  • juli 2010
  • juni 2010
  • mei 2010
  • april 2010
  • maart 2010
  • februari 2010
  • januari 2010
  • december 2009
  • november 2009
  • oktober 2009
  • september 2009
  • augustus 2009
  • juli 2009
  • juni 2009
  • mei 2009
  • april 2009
  • maart 2009
  • februari 2009
  • januari 2009
  • december 2008
  • november 2008
  • oktober 2008
  • september 2008
  • augustus 2008
  • juli 2008

©2025 - Louise Cornelis
↑