Maandelijkse archieven: november 2012

Ik heb leren snellezen

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Gister was de tweede dag van mijn breintraining bij Purple Monkey – ik schreef vorige week over de eerste. Waar ik heel benieuwd naar was, was het onderdeel snellezen, dat voor de middag gepland stond.

Welnu, dat overtrof mijn verwachtingen. Ik wist al dat ik best een snelle lezer ben – moet ook wel, met mijn tekst-intensieve werk, en ik denk sowieso dat je jezelf als neerlandicus slimme leesstrategieën aan moet leren, anders kom je nooit door de stapels leeswerk heen die die studie van je vraagt. Inderdaad lag bij de nulmeting mijn tempo al op 450 woorden per minuut, en dat is bijna het dubbele van het gemiddelde in de bevolking (ongeveer 250, volgens trainer John).

Waar ik benieuwd naar was, is of het nog sneller kon. En ja – aan het eind van de middag haalde ik de 830. Daarbij weliswaar vervolgens een paar meer fouten bij de multiple-choice-vragen naar begrip, maar daar kon ik niet mee zitten, want dat waren detailvragen, bijvoorbeeld naar merk en kleur van de in de tekst voorkomende auto. Tsja, daar heb ik sowieso niet zo’n hoofd voor, dat soort dingen zoek ik wel op als het nodig was. Ik had de lijn van de tekst wel degelijk te pakken.

Wel was het een behoorlijke inspanning, te vergelijken met ineens veel harder gaan lopen dan je gewoonlijk doet. Maar erg leuk om te merken dat die technieken, die ik in theorie al wel kende (wel eens wat over gelezen), goed werkten. Bij iedereen in de groep overigens, ik was daarin zeker niet uniek.

De methode die we kregen, was die van Tony Buzan. Drie dingen daarin werkten voor mij erg goed:

  • Anderhalve centimeter na de linkerkantlijn beginnen met lezen en anderhalve centimeter voor de rechterkantlijn stoppen – je blikveld is groot genoeg om die eerste en laatste woorden mee te pikken.
  • Je oogbewegingen sturen dankzij hand-oog-coördinatie: met een vinger of aanwijspen langs de te lezen regels wijzen en zo je oog helpen soepel en snel mee te bewegen.
  • Metronoom gebruiken, die een dwingend ritme voorschrijft van, bijvoorbeeld, één seconde per regel.

Verder mag je bijvoorbeeld ook niet teruglezen, ook niet als je iets niet begrijpt (komt later wel), en dwingt het hoge tempo je om niet te subvocaliseren, dus in je hoofd klanken te vormen en zo ‘mee te praten’ met wat je leest, maar dat deed ik toch al niet. Snellezen is dus ook gewoon een kwestie van doen, en niet bang zijn voor het hoge tempo. Zo veel slechter wordt je begrip er niet van.

Ik heb al een tijdje een boekje van Buzan hier liggen. Dat ga ik nou nog maar eens beter lezen. Snel. En verder ga ik oefenen. Want 830 woorden per minuut mag snel klinken, het wereldrecord ligt boven de 3.000…

Schokkende column

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Als columnist en liefhebber van het genre volg ik de gebeurtenissen rond de column van gister in Metro natuurlijk met grote interesse. Dat columns tot doodsbedreigingen leiden, vind ik schokkend. De columnist is daar echter niet schuldig aan natuurlijk.

Ik heb de column van Luuk Koelman pas gelezen toen ik al op de hoogte was van de commotie, dus ik heb moeite hem los daarvan te beoordelen. Mij valt op dat niet alle lezers in de gaten gehad hebben dat dit niet echt een brief van Mariska de Haas was. Dat perspectief was kennelijk te impliciet. Dat is een inschattingsfout geweest van de schrijver. Een column vormgeven als ingezonden brief is ongebruikelijk. Dat is sowieso riskant in zo’n gevoelige situatie, en dat lijkt me Koelmans grootste inschattingsfout.

En ja, de column is hard. Maar ik vind hem vooral bikkelhard voor De Haas, niet zozeer voor de familie van Tim. Dan moet je hem wel naar de strekking lezen, en niet naar de letterlijke inhoud (in de zin van: Koelman beweert eigenlijk het omgekeerde van wat hier letterlijk staat). Dat is in zo’n beladen situatie duidelijk te veel gevraagd van lezers. Ben je daar als schrijver verantwoordelijk voor? Had Koelman of Metro dat moeten zien aankomen? Dat vind ik veel lastiger in te schatten.

In hoeverre ben je als schrijver überhaupt verantwoordelijk voor het slechte lezen van je lezers? In zakelijk schrijven ben ik daar streng in, zo van: ‘de lezer heeft altijd gelijk’ (als een lezer niet goed leest, heb jij als schrijver iets niet goed gedaan). Bij dit genre vind ik dat een stuk genuanceerder liggen.

‘Schamel’ standpunt

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Vanochtend zag ik dankzij een tweet van @Wilco_Blad een artikel op Nu.nl over het gunstige effect op de gezondheid van wandelen. Toen ik het las, bleef mijn aandacht nogal haken aan het woord ‘schamele’ (75 minuten lopen per week). Eerst dacht ik dat dat puur inhoudelijk was, zo van: voor een heleboel mensen is 75 minuten lopen helemaal niet schamel, maar een fikse uitdaging. Maar later dacht ik: nee, er zit ook iets schrijftechnisch achter wat me niet zint. Vandaar dat ik er hier aandacht aan besteed.

Mij lijkt dat dit berichtje typisch bedoeld is als (wetenschaps-)journalistiek nieuwsbericht. Dat hoort in zoverre neutraal te zijn dat de journalist zich onthoudt van persoonlijke inmenging. Ik zeg liever niet ‘objectief’, want tot echte objectiviteit  zijn mensen volgens mij helemaal niet in staat, en dat journalistiek schrijven niet objectief is, blijkt wel uit de grote verschillen tussen de kranten in berichtgeving over één nieuwsfeit. Maar onpersoonlijk en neutraal, ja, dat wel – je schrijft als journalist niet over ‘ik’.

Nou komt in dit Nu.nl-berichtje niet het woord ‘ik’ voor. Maar ik durf er wat om te verwedden dat de journalist die het geschreven heeft, sport. Hij of zij verraadt dat als het ware door het woord ‘schamel’ te gebruiken. Daar zit een waarde-oordeel in: 75 minuten wandelen vindt hij/zij maar armoedig (want dat is wat schamel betekent). Daarmee geeft de schrijver dus iets van het eigen standpunt bloot. En als dat nog niet genoeg is: ik vind het ook doorschemeren in ‘uiteraard’ in ‘dat sporten gezond is, is uiteraard allang bekend’.

Ik zou die twee woorden als eindredacteur schrappen. ‘Schamel’ door ‘slechts’ vervangen is mogelijk, en ‘uiteraard’ kan er gewoon uit (en schrap ‘allang’ dan ook maar). Daar wordt het neutraler van.

Moraal van dit verhaal: je eigen standpunt geef je weg in kleine dingen. Dat is vaak helemaal niet erg. Maar doe het niet onbedoeld, zeker niet als het lullig kan overkomen.

B1-discussie

Louise Cornelis Geplaatst op door

Er is op het ogenblik her en der (weer eens) wat te doen over ‘B1’, wat een norm zou zijn voor begrijpelijk schrijven – maar dat niet is. Ik wil me niet in die discussie mengen, maar voor het geval jullie, beste lezers van dit blog, op zoek zijn naar een goed stuk erover, verwijs ik graag naar een opinie-stuk dat afgelopen zaterdag in de Volkskrant verscheen. In dit standpunt, van Eric Tiggeler en Rob Doeve van het Taalcentrum van de VU, kan ik me helemaal vinden. Het wordt bovendien ondersteund door wetenschappelijk onderzoek.

Korte samenvatting: ‘B1’ zegt iets over lezers, niet over teksten, dus vragen om een B1-tekst is onzin – en hoe je begrijpelijk schrijft, daarvoor bestaan al jaren prima richtlijnen.

Lezen en het brein

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Gister heb ik de eerste dag gevolgd van een tweedaagse breintraining, bij Purple Monkey. Met trainer en oprichter John Cliteur heb ik een paar maanden geleden gesproken over ‘breinvriendelijk schrijven’, vandaar deze nadere kennismaking.

Belangrijkste vaardigheid op deze eerste dag was het mindmappen. Ik kende dat al wel globaal, maar het nooit zelf precies geleerd of gedaan. Ik vond het leuk om eens te doen, met de kleurtjes en de tekeningetjes, maar vooralsnog ben ik niet overtuigd van het nut voor mijzelf. Nog eens een paar keer proberen – en misschien is het gewoon ook niks voor mij. Voor structureren en communiceren beschik ik over het véél krachtigere piramideprinicipe en in aantekeningen, overzichten en samenvattingen maken heb ik mezelf natuurlijk in de loop der jaren een precies bij mij passende methode eigen gemaakt. Enige nut van een mindmap lijkt mij als er zich in mijn hoofd een brij van gedachten over iets bevindt, om dan daar enige orde in aan te brengen, dan deed ik ook al wel zoiets.

Verder passeerden tijdens de trainingsdag een boek weetjes over de hersenen de revue. Ik geef er hier een paar die te maken hebben met lezen, waar ik aantekening van heb gemaakt (nee, niet als mindmap), en die ik hier graag doorgeef:

  • De instructie om een moeilijke tekst langzaam en grondig te lezen, werkt averechts. Van langzamer lezen wordt je tekstbegrip eerder slechter dan beter. Vergelijk het maar met iemand die heel langzaam praat, dan komt de boodschap ook niet beter over. Je brein heeft dan te weinig te doen en gaat juist op zoek naar afleiding.
  • Een roman doet beroep op meerdere zintuigen dan een zakelijke tekst: je ‘ziet’ de gebeurtenissen voor je. Daardoor zijn er meer hersenfuncties bij betrokken. Vandaar dat een roman je wel meesleept, en vakliteratuur niet.
  • Voor lezen is er geen aparte module in het brein, het is voor de hersenen een soort toevallige bijkomstigheid waar meerdere onderdelen bij betrokken zijn- en daarom is lezen lastig.
  • Bij lezen spelen activiteiten een rol die verschillende soorten hersengolven vergen: opnemen vergt alfa-golven, onthouden theta en kritisch reageren beta (als ik het goed onthouden heb). Als je die drie dingen combineert, moeten je hersenen dus steeds ‘schakelen’. Beter is het om het te scheiden (al vraag ik me af, met wat ik weet van zakelijk lezen, hoe belangrijk het opnemen en onthouden is – ervaren zakelijke lezers kunnen in één keer ‘retorisch’ lezen: argumenterend reageren op de tekst).
  • Voor een totaaloverzicht is een landscape papier handiger, want ons horizontale blikveld is veel groter dan het verticale.
  • De gewoonte om afbeeldingen op de linkerpagina te plaatsen en tekst op de rechter, past bij de links-rechts-verdeling van onze hersenen: de linkerpagina komt in de meer visueel ingestelde rechterhersenhelft terecht, de rechter in de meer verbale en en analytische linkerhelft.

En tot slot nog een andere tip: het zou kunnen zijn dat het zin heeft om een belangrijke presentatie voor te bereiden in de ruimte waar je die presentatie gaat geven. Examenresultaten zijn namelijk beter als het examen plaatsvindt in de ruimte waar de student ook gestudeerd heeft.

Volgende week is de tweede bijeenkomst, onder andere over snellezen, ook weer zo’n vaardigheid waar ik wel iets van afweet en die ik mezelf min-of-meer eigen heb gemaakt, en waarvan ik benieuwd ben wat ik er nog aan kan verbeteren. Verslag volgt dan ook weer!