Maandelijkse archieven: januari 2010

Niet zonder stress

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Als je de twee boeken die ik samen met Titus Tielens heb geschreven als één rekent, ben ik nu mijn vierde boek aan het afronden: proefschrift, Adviseren met Perspectief, die twee Powerpointboeken, en nu Afzien voor beginners. Die afronding van een boek, zo is mijn ervaring, kan niet zonder stress. Waar eerdere boeken wel eens tot RSI-achtige verschijnselen leidden viel het dit keer best mee: het afmaken van het manuscript ging eigenlijk pijnloos.

Maar nu had ik gister zo’n vlaag van stress. En het gaat altijd om hetzelfde: met de naderende deadline proberen toch nog het onderste uit de pan te halen. Dus een soort wedloop tussen de wil om een zo goed mogelijk boek af te leveren enerzijds en mijn pragmatisme (het moet ook gewoon af) anderzijds.

Ik had eerder deze week versie nummer zoveel van de opmaakproef ontvangen. In de loop van gistermiddag realiseerde ik me dat als ik hem gister niet zou corrigeren, het tot minstens vrijdag zou duren (vandaag weinig tijd), en dat vormgever Robert-jan dan misschien pas maandag mijn correcties kon verwerken … en de deadline nadert, want ik wil het boek heel graag uiterlijk op 10 februari naar de drukker hebben. Op het moment dat ik dat bedacht, had ik nog twee uur voordat ik op pad zou om een trein te halen. Twee uur, moet lukken?!

Niet dus. Ik strandde op 25 pagina’s van het einde. Sh*t. Die 25 pagina’s zouden vandaag wel lukken, maar pas aan het einde van de dag (nu – het is half zes). Dat scheelt een werkdag. Balen. Of, zo gingen mijn gedachten, zal ik er eerder voor opstaan? Maarja, het zou ook al laat worden gisteravond. 

Nou, van die stress dus. Uiteindelijk heb ik mijn afspraak van vanochtend naar iets later opgeschoven, geen probleem.

En toen ik gister man Henk vertelde dat het ging om wijzigingen als een spatie te veel, een woordje verkeerd en een stukje cursief te veel, zeven in totaal, keek hij me aan met zo’n blik van: zeven van dat soort pietepeuterige dingetjes die verder niemand ziet, en daar ben je dan 2,5 uur mee bezig? 

Uh, ja dus. Maar dit was echt de laatste keer voor dit boek. Ik weet dat ik weer drie van dat soort dingetjes zie als ik er nog een keer naar kijk. En zo kan ik wel tot in het oneindige doorgaan. Dat sop is de kool niet waard. Maar die grens trekken blijf ik lastig vinden.

Oftewel: een boek schrijven went nooit.

Producten, aspecten, algemeen

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Toch nog een korte gedachte naar aanleiding van mijn trip naar Oekraïne. Op de foto hieronder staat een Oekraiense winkel. Wat verkoopt die winkel? Als je cyrillische letters kunt lezen, kun je het zelf nagaan: ‘producten’.

Vind je dat ook hilarisch, een winkel die producten verkoopt? Denk dan eens aan deze producten als je zelf de neiging hebt om te schrijven dat ‘verschillende aspecten aan de orde zullen komen’, of als je een paragraaf de titel algemeen meegeeft…

Oekraiense winkel

Oekraiense winkel

Ik schrijf dit te mijnen kantore

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Het was vandaag voor mij de dag van het juridisch taalgebruik. Ik ben bezig algemene voorwaarden op te stellen voor de webwinkel waarmee ik mijn boek Afzien voor beginners wil gaan verkopen, mijn broer en ik kregen het concept-voorlopig-koopcontract voor het ouderlijk huis, en ik moest voor een belastingaangifte nog even een blik werpen op een oudere verklaring van erfrecht.

In het koopcontract van die formuleringen waar ik wazig van ga kijken:

verkoper verkoopt aan koper, die van verkoper koopt

zo lust ik er nog wel een paar, want die verkoper, die verkoopt aan koper, die van verkoper… enzovoort. Bleh, die juristen, wat schrijven ze toch raar.

Maar van die verklaring van erfrecht uit 1994 kan ik toch wel weer een beetje genieten. Want daar staan namelijk prachtige naamvalsconstructies in. En daar houd ik wel van. Een beetje archaïsch mag van mij wel. Dus:

terzake des doods gedane aanstellingen

en

welke verklaringen te mijnen kantore berusten

Dat vind ik smullen.

Niet doen in een zakelijke tekst. Je gaat er ook zo de mist mee in. ‘Te mijnen kantore’ – als ik dat had moeten bedenken, had ik er mijneR van gemaakt, en misschien een -n achter gezet (kantoren), want ach, mijn intuïties voor die naamvalsvormen zijn ook helemaal foetsie, net als die van jou en iedereen (ja, ook van juristen, die schrijven dat soort dingen gewoon over). Ik zeg niet voor niets altijd dat je in geval van twijfel over de spelling van te(n) alle(n) tijde(n) daarvan gewoon altijd moet maken: kan niet missen, en nog korter ook.

Dus vanuit functioneel oogpunt: weg met de naamvallen!
Maar stiekem vind ik ze dus toch wel heel mooi…

“Hoe was het in Kroatië?”

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Nog eentje dan, nog één blog-posting naar aanleiding van mijn tripje van vorige week. Sinds ik terug ben, hebben al heel wat mensen aan me gevraagd hoe het ‘in Kroatië’ was. Of, nadat ik er iets over had verteld, iets gezegd als ‘Goh, leuk zeg, zo’n bezoek aan Kroatië’. Terwijl het dus niet Kroatië was, maar Oekraïne.

De verwarring zit hem natuurlijk voor een groot deel in de relatieve onbekendheid van Oost-Europa. Da’s voor ons toch een beetje één pot nat. Maar het is vanuit taalkundig oogpunt interessant waarom mensen Oekraïne verwarren met Kroatië en niet met, zeg, Slowakije of Wit-Rusland. Ik denk dat dat komt door de gemeenschappelijke kr-klank. Misschien speelt ook de klinkeropeenvolging midden in het woord (aï en oa) een rol. Niet de stomme e op het einde, want dat hebben veel meer landen in die regio.  

Dus dat mensen vragen hoe het in Kroatië was, dat ligt deels aan de klank. Maar dat ze er geen Frankrijk van maken, ook met kr, dat moet wel aan onze blinde vlek voor dat deel van de wereld liggen. Want toen ik voor de reis naar Oekraïne werd gevraagd, moest ik er ook eerst een atlas bij pakken om te kijken waar dat ligt. Best een eind uit de buurt van Kroatië trouwens…

Afwezigheid van zelfbewustzijn: last of lust?

Louise Cornelis Geplaatst op door 2

Ik eindigde mijn verslag van de training in Oekraïne ermee dat ik er zelf ook wat van had opgestoken. Meerdere dingen, zelfs, wat ik overigens ook wel zou verwachten als ik een groep slimme, kritische en ervaren professionals aan het nadenken zet over presenteren. Dan hoor ik dingen waar ik niet aan gedacht had, en dat is voor een deel de lol van dat soort werk. Maar ik doelde op één onderwerp in het bijzonder.

Eén van de consultants legde als adviesvraag aan mij en de andere aanwezigen voor: hoe vergroot ik mijn zelfbewustzijn tijdens presentaties? Achtergrond was de ervaring die hij had zich na een presentatie te realiseren dat hij zich amper kon herinneren wat hij had gedaan of gezegd, wat anderen hadden gezegd, en wat er verder ws gebeurd. Bovendien was hij tijdens zo’n presentatie niet in staat zichzelf bij te sturen. Hij ‘verdween’ als het ware in het presenteren.

Voor mij een herkenbaar verschijnsel, in twee opzichten. In de eerste plaats kan ik meevoelen met wat hij bedoelt: ik heb die ervaring ook, gelukkig tegenwoordig niet vaak meer. In de tweede plaats heb ik me in het kader van mijn schrijfwerk over sport ook wel eens verdiept in het verlies van zelfbewustzijn in relatie tot sportprestaties (o.a. leidend tot een artikel in Fiets en een hoofdstuk in mijn bijna te verschijnen boek over mijn Afrika-fietsreis).

Verlies van zelfbewustzijn is namelijk iets geweldigs. Het is de ego-loosheid waar mystici over reppen, en het is een van de meest kenmerkende aspecten van flow, de piekervaring die we kunnen hebben als we worden uitgedaagd het maximale van onszelf te geven. We presteren dan op ons best, een reden waarom bijvoorbeeld topsporters op zoek zijn naar flow. Maar flow laat zich niet heel makkelijk afdwingen. Het is niet helemaal controleerbaar en het bevindt zich op een wankel evenwicht tussen te moeilijk en te makkelijk.

Flow is geweldig, en het wegvallen van zelfbewustzijn hoort daarbij – maar wat de consultant beschreef, is een negatief verlies van zelfbewustzijn. Het is niet zozeer opgaan in de ervaring in het hier-en-nu, maar een verlies van. Dat is ook iets wat ik herken vanuit de sport en uit het dagelijks leven: dan ben je van A naar B gefietst en je hebt onderweg niets gezien.

De vraag is dus: wat onderscheidt, in de eerste plaats bij presenteren, de twee soorten van afwezigheid van zelfbewustzijn? De antwoorden erop in de Oekraïne-groep heb ik op deze manier bij elkaar geraapt:

  1. Bij de ‘foute’ vorm is er te weinig doelgerichtheid. Voor flow moet je op weg zijn naar een helder doel, en je voortgang ten opzichte van dat doel moet zichtbaar zijn. Daar kun je de kick van krijgen die flow doet ontstaan: yes, het gaat goed!
  2. Bij de ‘foute’ vorm is het lichaamsbewustzijn te beperkt. Kenmerkend voor flow is het ‘openstaan’ van al je zintuigen: je leeft op dat moment met alles wat je hebt. In een negatieve variant lijk je eerder alleen maar ‘in je hoofd’ te zitten.
  3. De oorzaak van het verschil tussen ‘foute’ en ‘goede’ afwezigheid van zelfbewustzijn ligt dieper en buiten de ervaring als zodanig (dus niet ter plekke 1-2-3 oplosbaar). Bij sporten kan vermoeidheid een oorzaak zijn. De consultant was zich ervan bewust dat faalangst voortkomend uit perfectionisme bij hem een rol speelde. Als je van jezelf een perfecte presentatie vereist, kun je bijna alleen maar ontevreden zijn over de voortgang ten opzichte van dat doel. Dat staat flow in de weg.

We concludeerden dat het verschil tussen een als probleem ervaren verlies van zelfbewustzijn en flow niet zo heel groot is. Het is een kwestie van zorgen dat het kwartje de goede kant uit valt. Dan kan presenteren een piekervaring worden. Voor een stap in die goede richting tot slot drie adviezen:

  1. De eerste twee verschillen van hieboven leiden tot een eenvoudig uit te voeren advies: stel jezelf een helder en controleerbaar tussentijds doel dat je aandacht lager in je lichaam legt. Bijvoorbeeld: halverwege een keer je voeten voelen of een diepe buikademhaling doen (zie punt 2). Om jezelf daaraan te houden, kun je een merktekentje aanbrengen op de sheets of in je aantekeningen: dáár ga ik even bewust staan of ademhalen. Je lijf en je aandacht heb je altijd bij je, dus zo’n tussentijds doel is altijd haalbaar, en het doet wat nodig is.
  2. Ter bestrijding van faalangst en perfectionisme: stel jezelf realistischere doelen en ontwikel een dito kijk op jezelf. Daarvoor kan gerichte faalangstreductie nuttig zijn (bijvoorbeeld met behulp van de RET), samen met feedback (al dan niet met behulp van video-opnames). En natuurlijk is bij angst ook een goede (maar niet overdreven) voorbereiding (inclusief oefenen) belangrijk, zodat je kunt vertrouwen op die basis.
  3. Een ander advies was geen echte oplossing, maar een manier om je eigen zwakke punten te ondervangen: doe zo’n presentatie met z’n tweeën en laat iemand anders meeschrijven of andere dingen doen waardoor je geen essentiële zaken vergeet. Die ander kan dan meteen observeren en feedback geven (nodig voor het advies hierboven).

Training in spijkerbroek

Louise Cornelis Geplaatst op door 3

De afgelopen dagen heb ik gewerkt op een wel heel bijzondere plek: Oekraïne. Niet de Oekraïne, heb ik geleerd: sinds het een zelfstandig land is, is het lidwoord weg. Toen ik ervoor gevraagd werd, moest ik in de atlas kijken om te zien waar het land precies lag. Zeker omdat ik daarbij hoorde dat het ook zou gaan om skieën.

Skieën? In Oekraïne? Jawel. In het grensgebied met Roemenië en Slowakije ligt een hoek van de Karpaten, met bergen tot 2000 meter hoog, en dat geeft Oekraïne een skigebied. Er lag echter nu slechts een paar centimeter sneeuw en skiën was amper mogelijk. Wandelen wel, onder een stralende zon. Dat was heerlijk, en ik heb mijn ogen uitgekeken op dit voor mij onbekende land. Arm, een duidelijke Sovjet-erfenis, exotisch ogende orthodoxe kerken, een stugge, ontoegankelijke bevolking, onverwacht lekker eten en hier en daar een teken van toenemende welvaart.

Men spreekt er Oekraïens, een taal die ik op gehoor niet kan onderscheiden van Russisch of Pools. Cyrillisch schrift, wat wel weer leuk was om te ontcijferen (ik kan dat net omdat ik ooit een blauwe maandag wat Russisch heb proberen te leren).

Maar ik was er voor meer dan een toeristisch uitstapje. Ik was mee met een klein consulting bedrijf (11 consultants) die regelmatig zo’n uitstapje maken: iets leuks combineren met een trainingsprogramma. Slim idee, want mijn ervaring met de trainingen bij zulke bedrijven is dat het lastig is om de consultants bij elkaar te krijgen en te houden bij een training die midden in hun gewone werk valt: de klant hoeft maar te bellen en hulp, weg zijn ze. Dat kan niet als je ze naar Oekraïne meeneemt, en dat creëert een intensieve werksfeer.

Ik heb in 3 dagen tijd 5 dagdelen training verzorgd, met tussendoor onder andere dat wandelen. En late avonden, dat wel, voor een deel van de groep. Nouja, ik lag er op tijd in, en ik vond de discipline de volgende ochtend acceptabel.

De training ging over presenteren. De bedoeling was dat de consultants vrijer, persoonlijker en interactiever zouden leren presenteren, dus los zouden komen van een te grote Powerpoint-afhankelijkheid. Als voorbereiding hadden ze daarom Echte leiders gebruiken geen Powerpoint gelezen (hier ook al eens besproken).

En, toeval bestaat niet: ze werden verplicht hun eigen oefenpresentaties tijdens het weekend zonder beamer te doen, want uitgerekend de koffer waarin de beamer van het bedrijf zat, bleef achter in Dortmund, waarvandaan we gevlogen waren. Wat overigens verder vervelend was, natuurlijk, want er zat meer in die koffer dan alleen de beamer en er was nog een koffer kwijt, wat een boel geregel betekende om te zorgen dat ze beide goed terecht zouden komen. Maar voor de training pakte het wonderwel uit: met een cold turkey afkicken van de Powerpointverslaving.

Hoofdonderdeel van de training waren de oefenpresentaties, waarin de consultants aan de rest van de groep (inclusief mij) advies vroegen over een bepaald aspect van hun eigen presenteervaardigheden, bijvoorbeeld: wat is de beste structuur voor een presentatie, wat doe je met volzinnen op een slide, hoe houd je een groep op de goede koers tijdens een discussie, enzovoort. Het waren dus presentaties-en-interacties over presentaties en interactie: het mes sneed aan zeker twee kanten.

De groep pikte de vorm erg goed op: de adviesvragen waren relevant, er werd gepresenteerd en met verschillende werkvormen voor de interactie geësperimenteerd; er werd meegedacht en geholpen, goede feedback gegeven. En gelachen.

Mede dankzij de bijzondere plek, het improviseren met de visuele hulpmiddelen (met een stift op een A4’tje kun je ook een grafiek maken) en de open verhoudingen binnen het team vond ik de balans tussen een informele sfeer en goed werken uniek.

Deze ’training in spijkerbroek’ (ik had van tevoren even gecheckt of het wel echt okee was dat ik vanaf het eerste moment inderdaad in spijkerbroek en op stevige stappers zou verschijnen – natuurlijk, graag zelfs!) is mij zeer goed bevallen. Ik heb er zelf ook nog wat van opgestoken, en dat is altijd leuk. Wat? Daarover schrijf ik later deze week!

(i.v.m. lay-outproblemen staan de foto’s in het bericht hieronder)

Oefen!

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Behartigenswaardig pleidooi voor het oefenen van een presentatie op een aanverwant blog vandaag. Helemaal mee eens. Van veel presenteerders gaat alle voorbereidingstijd en -energie zitten in het maken van het Powerpointmateriaal. Zonde!

Edit, ietsje later: ik doe het ook, hoor, oefenen. Hardop, maar wat ik vooral ook veel doe is m’n presentatie door mijn hoofd laten gaan als ik op de fiets zit ofzoiets. Dan weet ik ook wat de stukjes zijn die er nog niet in zitten, of overgangen die nog niet logisch zijn en waar ik dus nog even naar moet kijken. Ik doe dat vaak eerst, dan maak ik het materiaal, en daarna ‘repeteer’ ik nog een aantal keren. Arbeidsintensief, ja, dat wel. Mij zul je dan ook niet horen beweren dat het houden van een goede presentatie een makkie is!