In één van de laatste afleveringen van DWDD ging het bij het boekenpanel over Vallen is als vliegen van Manon Uphoff. Enkele panelleden noemden dat een buitengewoon goed boek, ja, zelfs ‘het beste boek door een vrouw geschreven’ (zie ook hier). Dat intrigeerde me, deels vanwege het compliment in superlatieven, deels vanwege het sexisme in die uitspraak – vergelijk ‘best goed, voor een vrouw’.

Ik heb het inmiddels gelezen. Ik vond het een bijzonder boek, vooral omdat het om zeer heftig kindermisbruik gaat, sexueel en anders. In dat opzicht kun je er niet omheen, zal ik maar zeggen.

Maar ik vond het niet buitengewoon goed. Of nouja, ik snap wel dat als je van een bepaalde vorm van literatuur houdt,  je het goed vindt, maar dat is niet mijn smaak. Het is het soort literatuur dat ook wel ‘de omgevallen boekenkast’ heet, en waarvan Mulisch’ De ontdekking van de hemel het prototype is: het staat bol van verwijzingen naar andere boeken, films, popmuziek, beroemdheden en dergelijke, van vroeger en nu. Alsof dat het nog niet moeilijk genoeg maakt, staan er nog wat cryptisch-verwijzende afkortingen in en Latijnse termen.

Ik vond het vervreemdend, wat waarschijnlijk het beoogde effect heeft, want Uphoff schrijft alleen maar heel indirect over het misbruik. Maar ik vond het ook irritant. Als ik zo’n puzzeltje doorzie of een verwijzing herken, geeft dat weliswaar ‘plaisir du texte‘ maar als ik het niet snap, ga ik me dom voelen – bijvoorbeeld omdat ik geen klassieke talen heb gehad vroeger. Bovenal vind ik één groot vertoon van ego, eerlijk gezegd, van de kant van de schrijver: kijk eens hoe veel ik weet en hoe handig ik dat in een boek kan verwerken! De vorm trekt zo wat mij betreft veel te veel aandacht. 

Groot vertoon van ego, ja, dat associeer ik meer met mannen dan met vrouwen. In die zin kan ik me voorstellen dat liefhebbers van het genre het een bijzonder boek vinden ‘voor een vrouw’. Maar misschien valt het met dat sexisme wel mee. Met zo’n boek publiekelijk heel goed vinden zeg je als lezer eerder iets over jezelf: kijk eens hoe slim ik ben! Tsja…