Ik kondigde hier eerder al de anti-schrijftips aan op Tekstblog, en de strekking ervan onderschrijf ik van harte, maar er is er vandaag een verschenen waar ik het toch echt niet mee eens ben, namelijk de tip om je te beperken in het aantal woorden van je tekst. De vraag ‘hoe lang mag het maximaal zijn?’ komt heel vaak aan de orde, en ik zeg altijd: dat is niet relevant.

Hier mijn twee argumenten:

• Als de tekst interessante inhoud bevat, mag hij best lang zijn – dat móet soms zelfs. Om maar een paar dingen te noemen die dat illustreren: als Einstein de relativiteitstheorie op 1 A4’tje had uitgelegd, had echt helemáál niemand hem begrepen. Ik ben blij dat mijn zaterdagkrant zich niet beperkt in het aantal woorden. Politiek die wordt teruggebracht tot de korte, snelle oneliners – daar ga ik van fronsen.
• Als schrijvers gaan besparen op volume, schrappen ze vooral de woorden die de lezer juist ondersteunen. Een ‘quick win’ bijvoorbeeld: tussenkopjes eruit en overgangs- en aankondigende zinnen. Volgende stap: alles in telegramstijl (zoals in Powerpoints trefwoorden). Wordt de tekst daar leesbaarder van? Nee! Dat is net zoiets als ‘het moet op één A4’tje, nou, dan kiezen we een kleiner lettertype’. Niet volume is een relevante maat, maar leesbaarheid, bijvoorbeeld uitgedrukt in de tijd of moeite die het de lezer kost om de gewenste informatie te vinden.

Je kunt dus best lang schrijven, als je maar zorgt dat je de tekst toegankelijk maakt. En dat doe je door goed te structureren. Een goede structuur stelt de lezer in staat om snel te vinden wat hij zoekt. Daarom ben ik blij met die dikke maar o zo toegankelijke zaterdagkrant, en word ik ongelukkig van een A4’tje als dat slecht geschreven is. Ik zag er laatst nog één bij een opdrachtgever – ik kon alle zinnen lezen, maar de samenhang, geen idee. En wat ik (me inlevend in de beoogde lezer) ermee moest – ook alleen vraagtekens.

De ervaring is dat als je goed structureert, de tekst korter wordt. En dat is prima natuurlijk: lengte is niet iets om na te streven. En dus zouden wat mij betreft minimumeisen aan tekstlengte zoals die op veel opleidingen gelden, afgeschaft moeten worden.

Want natúúrlijk is kort prettig, in een haastige wereld. Maar niet als doel op zich, eerder als gevolg van verder je werk goed doen. Van bijvoorbeeld weten dat je je niet tot in de puntjes hoeft te verantwoorden, omdat je lezer daar toch geen boodschap aan heeft. Oftewel: vul geen nutteloze pagina’s, schrijf geen dingen op die toch niemand ooit gaat lezen. Maar daarvoor moet je je lezer wel goed kunnen inschatten natuurlijk, en ook dat kost moeite, net als goed structureren.

Niet voor niets is er die beroemde uitspraak van Pascal (oeps, heb ik onlangs weer per abuis aan Voltaire toegeschreven): ‘sorry dat deze brief zo lang is geworden, ik had geen tijd om een kortere te schrijven’.