Vanochtend met een groep trainees van verschillende universiteiten het spanningsveld besproken tussen lezergericht schrijven en de praktijk van schrijven in organisaties. Centraal stond de vraag: waarom zijn er eigenlijk zo veel teksten niet lezergericht? We kwamen tot negen antwoorden:

1. Omdat het schrijfproces rammelde. De schrijver was of de schrijvers waren bijvoorbeeld nog niet uitgedacht en dus is de tekst niet helder.
2. Vanwege ‘copy-paste’: er is een oude tekst gebruikt en die is min-of-meer aangepast, maar niet voldoende voor deze nieuwe lezers.
3. Omdat de verhouding met de lezer niet goed is ingeschat. Op de universiteiten is het meest typerende voorbeeld daarvan dat alle teksten worden geschreven zoals academische: alsof de lezer een kritische peer is. Een ander inschattingsprobleem is dat er in de meeste teksten meer staat dan de lezer wil weten.
4. Uit conventie: we schrijven ‘nou eenmaal’ zo, omdat ‘het hoort’.
5. Vanwege de organisatiecultuur is bijvoorbeeld wollig, omslachtig en voorzichtig (punt 4 en 5 samen zou je ook ‘gewoonte’ kunnen noemen).
6. Vanwege ego-belangen van de schrijver. Die wil zich bijvoorbeeld geleerd voordoen door moeilijke woorden te gebruiken. Uit onderzoek is ook bekend dat mensen formeler gaan schrijven als ze onzeker zijn over hun positie.
7. Omwille van tactiek: de tekst moet tot consensus leiden in een politiek speelveld.
8. Omdat de tekst uitdijt door alle inspraak en feedback.
9. Omdat de tekst een verplicht nummer is, zoals bijvoorbeeld maand- en kwartaalrapportages.

Allemaal misschien niet verheffend voor de lezer, maar wél de realiteit van schrijven in complexe organisaties. Kunst is natuurlijk om een goede afweging te maken – goed schrijven is bewuste keuzes maken!