Met deze blogpost wil ik een vaker voorkomend misverstand uit de wereld helpen, namelijk over de manier waarop je van een piramide naar tekst gaat. Daar zijn twee opties voor, waarvan er eentje duidelijk lezersvriendelijker is dan de andere.

Stel, je hebt een piramide met onder de hoofdboodschap drie argumenten, elk met wat uitwerking:

Om van die piramide naar een opbouw van de tekst te komen, heb je in principe twee mogelijkheden. Je kunt hem als het ware horizontaal verdelen, wat leidt tot een hoofdstukindeling per niveau:

De inhoudsopgave is dan iets als:

Inleiding (met hoofdboodschap)

1. Hoofdlijn/overzicht/samenvatting

1.1. Argument 1

1.2. Argument 2

1.3. Argument 3

2. Details/uitwerking/toelichting

2.1 Argument 1

2.1.1

2.1.2

2.1.3

2.2. Argument 2

2.2.1

2.2.2

2.3. Argument 3

2.3.1

2.3.2

2.3.3

De andere mogelijkheid is verticaal verdelen, wat leidt tot een hoofdstukindeling per argument:

De bijbehorende inhoudsopgave:

Inleiding met hoofdboodschap

1. Argument 1

1.1 Onderbouwing

1.2

1.3

2. Argument 2

2.1

2.3

3. Argument 3

3.1

3.2

3.3

De voorkeursindeling is de tweede, dus die met de verticale strepen, leidend tot een hoofdstukindeling per tak van de structuur, dus hier per argument. Deze indeling heeft de volgende voordelen:

• Je ziet het in één oogopslag aan de twee inhoudsopgaven: de hoofdstukindeling is meer recht-toe-recht-aan, met minder niveaus, en als je naar de tekst zou kijken dus ook minder in hoeven leiden en terug hoeven grijpen. De tekst is dan ook korter, met minder herhaling, en overzichtelijker.
• De lezer heeft inhoudelijk alles bij elkaar wat bij elkaar hoort. Stel dat een lezer alleen interesse heeft in argument 2, dan hoeft-ie alleen hoofdstuk 2 te lezen. Een lezer met globale interesse in alles, leest van alles het begin, want overal staat de hoofdboodschap voorop en treedt de tekst gaandeweg meer in detail. Zo komt de verticale indeling dus alle lezers tegemoet.
• De hoofdstukindeling is inhoudelijk. Dat heeft twee voordelen: alleen zo leest de inhoudsopgave als een mini-samenvatting, en alleen zo heeft de lezer meteen inzicht in het verband tussen de hoofdstukken. De relatie tussen ‘hoofdlijn/overzicht’ en ’toelichting/details’ is een heel generieke. In zulke rapporten tref ik bijvoorbeeld wel eens een overgangszin aan als ‘In het volgende hoofdstuk gaan we nader in op wat we hiervoor hebben gezien’. ‘Nader ingaan op’ is een wel heel vaag verband tussen de hoofdstukken, veel vager dan: ‘Dit was het eerste argument, in het volgende hoofdstuk komt het tweede’. Je kunt dit ook verwoorden als: alleen zo komt de logica van de piramide rechtstreeks tot uitdrukking in de structuur van de tekst.

Belangrijkste aan het maken van de piramide is dat je de logica van je verhaal doordenkt. Hoe je de tekst dan vormgeeft, is een aparte keuze. Er is daarbij wel een duidelijke voorkeur: doe het verticaal. Omwille van je lezer.