In een blogpost van laatst had ik het er zijdelings over dat schrijven niet alleen maar gaat over het bedienen van andermans brein, oftwel: voor schrijven zijn andere waarden relevant dan alleen maar lezergerichtheid. En helaas leiden sommige van die andere waarden tot een tekst die juist zondigt tegen die lezergerichtheid (nouja, helaas… het is een fact of life, en het maakt schrijven wel interessant).

Eén van die andere waarden is: een diverse lezersgroep niet tegen de haren in strijken. Dat wordt ook wel het consensus-genererende effect van teksten genoemd – een belangrijke oorzaak van ‘vaagtaal’, vooral maar zeker niet alleen in de politiek. Ik vond deze kant van schrijven onlangs mooi verwoord in een artikel in de NRC (11 september, p. 6) over het vluchtelingendebat. Het artikel begint zo:

“Als je maar genoeg vaagheid op papier zet, kan iedereen daar zijn eigen ding uithalen.” Zo vatte Jesse Klaver (GroenLinks) gisteren in de Tweede Kamer de kabinetsbrief samen over de vluchtelingencrisis. En concreet werden de plannen van het kabinet inderdaad geen moment in het felle debat, waaraan alle fractievoorzitters meededen. Daarnaast wist zowel Diederik Samsom (PvdA) als Halbe Zijlstra (VVD) het compromis tussen hun partijen zó uit te leggen dat het precies overeenkwam met hun eigen, toch fundamenteel uiteenlopende, opvattingen.

Dat kan tekst dus ook voor elkaar krijgen. En zo lang die consensus belangrijk is, hebben schrijvers geen boodschap aan lezergerichte adviezen als ‘schrijf concreet’. Nouja, ‘schrijf vaag’ is in zo’n geval ook of juist lezergericht. Alleen niet gericht op het gemakkelijke begrijpen, maar op het ermee in kunnen stemmen.

Wat voor baat de vluchtelingen erbij hebben, dat weet ik niet. Ik heb er een hard hoofd in.