In de afgelopen weken heb ik mijn kennis van de Roos van Leary opgefrist. Aanleiding daarvoor was dat ik op het ogenblik een paar hoorcolleges geef over adviesvaardigheden aan de Radbouduniversiteit (niet naar Groningen dus, zoals de afgelopen drie studiejaren, daar hebben ze op het ogenblik geen externe docent nodig). Voor de relationele kant van adviesvaardigheden is dat een mooi en nuttig model. Het zit vaak in mijn hoofd als ik nadenk over contact met mijn eigen opdrachtgevers.

Wat echter uit mijn hoofd was gevallen, dus waar ik bij het opfrissen ‘oja’ bij dacht, was dat resultaatgerichte communicatie als Tegen ervaren wordt – dus communicatie waarbij weinig of niets gedaan wordt aan ‘geaccepteerd worden’.

Dat klopt natuurlijk. Ik herinnerde me een keer dat ik precies op tijd (hèhè) bij een nieuwe opdrachtgever aankwam na een heel vroege start en een inspannende autorit. Ik ging zitten en de bespreking begon met ‘Goed, we zijn hier bij elkaar gekomen om te bespreken hoe we deze lastige presentatie aan gaan pakken. Ik stel voor dat we…’ Meteen de inhoud in dus, resultaatgericht. Ja, dat ervoer ik wel degelijk als tegen. Tegen-Boven, in dit geval, en dat merkte ik aan mijn eigen stille Tegen-Onder-gesputter: ‘Hoho, mag ik niet eens een kopje koffie? En wie zijn jullie eigenlijk?’ Dat heb ik uiteindelijk op een zo Samen-Boven mogelijke manier naar voren gebracht en zo kwam het toch nog goed.

Wat ik me nu echter afvraag, is of het bij tekst net zo kan werken. Aanleiding daarvoor was een voorbeeld bij een supervisie vorige week. Die tekst was helemaal alleen inhoud; er was niets aan gedaan om die inhoud voor mij als lezer toegankelijk te maken. En dan word ik dus na een paar alinea’s kriegelig. Als ik dan nog steeds niet weet waar de tekst heen wil, wat het doel is, wat de hoofdboodschap is, hoe de structuur in elkaar zit, enzovoort, dan krijg ik zo’n typische Tegen-Onder-reactie: geen zin meer om verder te lezen, en gepruttel als ‘waar gaat dit heen, wat moet ik hiermee, waarom lees ik dit eigenlijk?’

Krijgen andere lezers dat ook? Is het, meer in het algemeen, fijn als een schrijver ook wat Boven-Samen dingen doet? De lezer leidt dus, bijvoorbeeld door duidelijk te maken hoe de tekst in elkaar zit?

Nog eens verder nadenkend vroeg ik me af of er nog een ander Tegen-verschijnsel sterker zou kunnen zijn bij resultaat- en inhoudgerichte teksten, namelijk: dat de lezer er heel kritisch van wordt, gaten in wil schieten. Zou een toegankelijke, lezergerichte tekst minder kritiek oproepen?

Ik heb alleen vragen, geen antwoorden – ik weet niet of het zo werkt. Maar het zou zeker kunnen. Ik ga er eens op letten!