De afgelopen weken hebben we in supervisie-groepjes bij één van mijn opdrachtgevers een heleboel teksten onderworpen aan de 30-seconden-test: lukt het lezers binnen 30 seconden de hoofdboodschap te vinden? Het is mijn claim dat dat in elke goed gestructureerde zakelijke tekst zou moeten kunnen lukken, ik legde dat hier eerder al eens uit.

Als het lukte, en soms was dat ruim binnen de tijd, was dat een verademing: zo weet je als lezer lekker snel waar je aan toe bent! En het kán dus, en is ook helemaal niet zo gek. Als een schrijver een beetje z’n best doet… Bijvoorbeeld door de hoofdboodschap in telegramstijl tot de titel van het stuk te maken. Dan weet je het eigenlijk al binnen een paar tellen.

Als het niet lukte, was dat voor een deel om al bekende oorzaken: er staat helemaal geen hoofdboodschap in, of op een onhandige plek, of zo geformuleerd dat je ‘m als lezer niet echt te pakken krijgt (en soms dus blijft twijfelen), of het is er niet één (dan denk je dat je hem hebt en dan begint de volgende zin met tevens en net als je daar bent met lezen, zijn de 30 seconden voorbij), of hij staat (waarschijnlijk) verspreid over enkele tekstonderdelen (‘conclusie’ en ‘aanbevelingen’ bijvoorbeeld) – en voor dat soort gepuzzel heb je als lezer niet genoeg aan 30 seconden.

Maar mij viel ook een nieuwe oorzaak op: er staat te veel tekst voor de hoofdboodschap. Dat is in gevallen waar de hoofdboodschap op zich op een goede plaats staat, namelijk vooraan in de tekst, bijvoorbeeld in de inleiding. En soms was hij dan ook nog eens visueel gemarkeerd, vet bijvoorbeeld, wat een prima hulpmiddel is. Maar dan nog ging het wel eens mis, omdat het lezen van de inleidende tekst te veel tijd kostte.

Sommige lezers laten zich daardoor niet van de wijs brengen, die springen meteen naar het vetgedrukte gedeelte. Maar andere lezers begonnen gewoon vooraan, en dan haalden ze het niet. Er stond dan gewoon te veel tekst om in 30 seconden te kunnen lezen, of die tekst was (inhoudelijk en/of qua formuleringen en zinsbouw) zo complex dat je hem niet in 30 seconden kon verwerken.

Dit lot trof zelfs de tekst waaraan ik had meegeschreven. Die zakte voor de 30-seconden-test, want er stonden maar liefst drie alinea’s voor de (ongemarkeerde) hoofdboodschap. Niemand had die gevonden. Oeps! Daar leer ik dus wat van: die inleidende zinnen in een tekst vóór de hoofdboodschap, die moeten kort en simpel!

In alle teksten met dit probleem zagen we al gauw inkortingsmogelijkheden. Uitleg van een begrip en beschrijving van het probleem bijvoorbeeld, dat kan vrijwel altijd wel naar na de hoofdboodschap. Kwestie van schuiven – en daarna van het redigeren van je zinnen. Daar ga ik beter op letten!