Ik heb vorige week een leuk experiment gedaan, en het slaagde: schrijven met z’n tienen. Een groep van negen trainees had de laatste bijeenkomst over lezergericht schrijven. We hebben vrijdag met z’n allen een memo geschreven waarin zij een advies geven over wat hun organisatie verder kan met het piramideprincipe. Ze hebben gepracticet wat ze preachten: een piramidale memo geschreven. Want ze vonden het principe wel degelijk bruikbaar.

Voor mij was het een experiment omdat ik nog nooit met zo’n grote groep een schrijfproces heb doorlopen. Ik hoopte dat we de eerste twee fasen zouden kunnen doorlopen: voorbereiding (oriëntatie op de schrijftaak, inhoud bepalen, structureren) en eerste versie schrijven (die nog slordig en schrijvergericht mag zijn). Ik zou dan die eerste versie wel redigeren (fase 3: lezergericht maken). Maar dat was een gok, want ik weet maar al te goed dat schrijven niet helemaal strak te plannen is: we hadden drie uur, zou dat voldoende tijd zijn? Het structureren van een beetje complexe inhoud kan zomaar meer tijd kosten dan dat. In dit geval wilde ik ook nog eens streven naar consensus, en ook dat was spannend.

Maar het lukte precies in de tijd. Er kristalliseerde al gauw consensus uit en het structureren ging ook relatief vlot. Toen stond er een uitgetekende piramide op het bord. Ik heb vervolgens aan elk vakje een nummer gegeven en die nummers over de groep verspreid. Iedereen heeft dus een stukje tekst uitgeschreven. Mondeling hebben we een doorloop gedaan om te zien of het samen inderdaad ergens op sloeg, en dat klonk verrassend goed. We ontdekten wel nog één gaatje in de structuur, maar daarvan dacht ik: dat los ik bij het redigeren wel op.

Ik kreeg van iedereen het stukje tekst digitaal. Om te redigeren heb ik alles achter elkaar gezet, de structuur zichtbaar gemaakt (aankondigende zinnen, koppen), dat ene ontbrekende stukje in de structuur toegevoegd, daarna de zinnen nog wat beter op elkaar aan laten sluiten en afgewerkt – en klaas was Kees! Het memo ligt nu bij de opdrachtgever.

We waren verbaasd hoe makkelijk het ging, schrijven met zijn tienen, en ik kon niet laten om te benadrukken dat dat ligt aan het gebruik van het piramideprincipe: zo kun je samen nadenken over inhoud en structuur, en daarna de tekst in kleine stukjes verdelen voor het uitschrijven. Wat ik zelf ook verrassend vond, was dat enerzijds de zwakke plekken onderin de piramide zich in de uitgeschreven tekst vanzelf oplosten (ergo: je hoeft niet helemaal ‘hard’ logisch tot op de bodem door te structureren), en anderzijds dat er wel een gaatje in de structuur bleek te zitten dat we pas ontdekten in de uitgeschreven tekst. Allebei die ervaringen heb ik ook als ik zelf schreef, maar in zo’n groep komt het wat meer onder een vergrootglas te liggen.

Schrijven met z’n tienen, ik vond het voor herhaling vatbaar. Al is er ook een kans dat de volgende keer de tijd op is en er nog geen goede piramide is…