Afgelopen vrijdag was het Bevrijdingsdag, en ging het college over overtuigende teksten (draad) dus niet door. Het is sowieso nog maar één keer, op 18 mei: het semester zit er bijna op. Neemt niet weg dat de studenten achter de schermen aan het werk zijn, met peer review van elkaars herschreven teksten, en dat ook ik nog wel mee bezig ben.

Zo viel me dit weekend in een column van Bas Heijne in de NRC op dat hij daar aan de stelt (vast niet als enige overigens) wat bij ons ook uit het lezersonderzoek naar voren was gekomen: dat de heftigheid van Wilders’ retoriek en van die van andere radicale populisten alleen nog maar voor eigen parochie pleit. Heijne citeert Le Monde naar aanleiding van het optreden van Marine le Pen in diens slotdebat vorige week:

Wie voor haar is, zal op haar stemmen, maar de zwevende kiezers niet.

In termen van de theorie over overtuigende teksten bevinden zwevende kiezers zich in het non-commitmentgebied, of, iets preciezer: bij sommige zwevende kiezers valt in principe het gedachtegoed van Le Pen in hun non-commitmentgebied, maar door er zo ‘met gestrekt been’ in te gaan (schrijft Heijne), bereikt ze die niet.

Dat non-commitmentgebied, dat is waar een overtuigende tekst zich op moet richten. Immers, iemand met al een heel sterke overtuiging voor of tegen iets, die kun je met een tekst niet van gedachten veranderen. Maar mensen die het nog niet zo zeker weten, die kun je wellicht net dat duwtje geven.

Uit het lezersonderzoek dat één duo studenten (Willemijn en Leonie) deden naar een tekst van Wilders bleek precies hetzelfde: als je niet al heel erg pro-PVV bent, vind je zo’n tekst alleen maar afstotelijk. En dat zit hem dus ook in tekstkeuzes. In kleine dingen ook: het woord ons bijvoorbeeld. Dat komt nogal veel voor in de tekst: de hoofdkop is ‘Nederland weer van ons’, de subkoppen respectievelijk: ‘onze vrijheid’, ‘onze zorg’, ‘onze grenzen’, ‘onze veiligheid’ en ‘ons geld’. Lezers ergeren zich daaraan, het is wij-zij-uitsluiterig, en wie is die wij eigenlijk?

Maar het zit hem natuurlijk ook in waar het de vorige keer over ging, in wat Lubach in één keer onder de aandacht bracht in de vorm #hoedan: het klinkt allemaal leuk, maar als je er echt kritisch naar gaat kijken, zijn de voorgespiegelde voordelen zowel onwaarschijnlijk als onwenselijk (want niet grondwettelijk bijvoorbeeld).

Het ‘gestrekte been’ is inmiddels een beproefde communicatiestrategie, maar wellicht niet degene met wie je de meest winst boekt. Over Marine le Pen schrijft Heijne nog: ze wist afgelopen week al dat ze ging verliezen. Dan gaat het niet meer om stemmen werven, maar om je profileren, om het verschil met de winnaar zo duidelijk mogelijk te maken. Dan is het misschien wel degelijk tactisch geweest.