Gisteren tweette @cvetekst (Christine van Eerd) een foto van een mededelingenbord in een trein (ze was op weg naar een workshop eindredactie!). Dit stond erop, het bovenste in grote letters, het onderste in veel kleinere:

Deze trein wordt op het volgende station gecombineerd.
Deze Intercity wordt in station Alkmaar gecombineerd.

‘Mag dat? Kan dit anders’, vroeg ze zich af, doelend op de passieve formulering.

Nou, natuurlijk mag dat, gelukkig maar. Je mag schrijven zoals je wil, magniets zijn er wat mij betreft sowieso niet, en tegen al te dogmatische ideeën over het passief  treed ik vaker op,  dat ben ik mijn oude promotie-onderwerp verplicht, vind ik.

Hier is het passief ook echt het probleem niet. Je zou de zin actief kunnen maken, bijvoorbeeld, zo reageerden er ook op Christines tweet:

Op het volgende station combineren we deze trein
NS voegt op het volgende station twee treinstellen samen

Met we vind ik het vreemd onder-onsje-achtig klinken, met NS ben ik geneigd te denken ‘ja, wie anders?’ – de handelende persoon doet er gewoon niet toe. Bovendien zit in het eerste actieve voorbeeld een links-rechts-probleem met ongewenste nieuwswaarde-nadruk op iets bekends (deze trein). 

Bovendien lossen deze zinnen het probleem niet op. Want een probleem is er wel degelijk: de strekking van de mededeling is onduidelijk. Deze trein wordt gecombineerd – ja, dus? 

Je moet ervaren treinreiziger zijn om te weten dat dat betekent dat het even duurt voordat de deuren open gaan en dan je een schokje kan voelen. Ik moest zelfs ook even denken, want ik maak dat niet vaak meer mee en vind combineren ook niet het meest voor de hand liggende woord – heette dat vroeger niet koppelen? En moet je niet altijd combineren met iets? (Dat laat ik trouwens verder even zitten).

Volgens mij is de strekking dus:

Deze trein wordt op het volgende station gecombineerd. Daardoor kan het even duren voordat de deuren open gaan. Ook kunt u een schokje voelen.

Of nog liever, belangrijkste eerst:

Op het volgende station kan het even duren voordat de deuren open gaan. Ook kunt u een schokje voelen. Deze trein wordt daar namelijk gecombineerd.

Dat is lang, mogelijk te lang – al bespaar je natuurlijk ten opzichte van het origineel ruimte door niet bijna hetzelfde nog een keer te herhalen in kleinere letters, wat sowieso heel wonderlijk is.

Maar ik denk toch dat de mededeling dan nog steeds niet doet wat-ie zou moeten doen. Mensen lezen niet goed namelijk, je hoeft dat scherm niet eens te zien, tekst is weinig verplichtend, en op het moment dat je voor de deur staat op station Alkmaar en eruit wil, maar dat kan niet, ben je mogelijk alweer vergeten wat er op dat bord stond – áls je het al gezien hebt. Zo werkt dat. En als je voor die dichte deur staat, zie je dat bord niet. 

Je zou dus de mededeling moeten doen op het moment dat die relevant is. Nou heeft de trein daar een geweldig mechanisme voor, en dat is de omroep, de stem van conducteur of machinist. Zo’n scherm kan die niet vervangen.