Ik hoor het vaak zeggen: dat je beter actief dan passief kunt schrijven. Iets waar ik sowieso genuanceerd over denk, en waarbij mij de laatste tijd in toenemende mate het vermoeden bekruipt dat mensen (leken, dus niet taal- of schrijfexperts) er iets heel anders mee bedoelen dat ik eronder versta.

Dat vermoeden werd gister bevestigd. Ik las toen de eerste, voorlopige resultaten van het onderzoek van mijn Groningse scriptiestudent Kiki, die zakelijke lezers heeft geïnterviewd, onder andere over hun voorkeuren. Inderdaad, daar is-ie weer: liever actief dan passief.

Dan geeft er één respondent een voorbeeld: ze heeft liever de volgens haar actieve zin ‘bij ziekte A dient behandeling B te worden gebruikt’ dan de passieve ‘bij ziekte A zou eventueel kunnen worden overwogen om dit en dit te gebruiken’.

Die twee zinnen zijn grammaticaal allebei passief. Dat is het verschil niet, ‘worden gebruikt’ versus ‘worden overwogen’. De tweede zin bevat wél veel meer modale hulpwerkwoorden en andere ‘disclaimers’: ‘zou eventueel overwogen kunnen worden’. Hij is dus veel voorzichtiger, terughoudender geformuleerd. Niet gek om dat ‘passief’ te noemen, maar wel verwarrend.

Dit vermoeden heb ik al vaker gehad, dat mensen terughoudend, voorzichtig, met veel disclaimers en misschien ook wel veel grammaticale passieven erin ‘passief’ noemen, en ik ga er toch eens vaker naar vragen. Gewoon, ter verheldering.

Overigens, net zoals het passief z’n plek heeft, hebben modale hulpwerkwoorden dat ook. Zonder is krachtiger en duidelijker, maarja, dat is nou eenmaal niet altijd de bedoeling. Goed schrijven is zorgvuldige afwegingen maken!