Laatst kreeg ik een vraag van een schrijvende adviseur. In het concept-rapport had zij geschreven: ‘Hiervoor is de variabele lang verzuim verantwoordelijk’. De lezer had daar bezwaar tegen: het moest ‘het variabele lang verzuim’ zijn. Wie had er gelijk?

Simpel en kort antwoord: de adviseur had gelijk. De oorspronkelijke zin is goed: het is de variabele. Zo staat het ook in het Groene Boekje. 

Maar het is goed om eens even verder te kijken. Want moedertaalsprekers weten feilloos of een woord een ‘de-woord’ of een ‘het-woord’ is, op een heel enkele uitzondering na, meestal bij leenwoorden, zoals de/het weblog. Variabele is dat niet, en iedereen weet dat het een de-woord is. Dus vanwaar dit probleem?

Ik denk dat deze lezer variabele interpreteerde als bijvoeglijk bijwoord (het woord erboven in het Groene Boekje) bij ‘lang verzuim’, Dus hij las over het begrip ‘variabel verzuim’, naast misschien vast verzuim, zoals je bijvoorbeeld ook vaste en variabele kosten hebt. Dan is het ‘het variabele langE verzuim’ (let op de extra e), omdat verzuim een het-woord is. Maar zo was het niet bedoeld.

Dus waarschijnlijk schuilt er achter verwarring over het lidwoord een ander begrip van de zin en dus ook van de inhoud. Dan heb je er niet zo veel aan te volstaan met je eigen gelijk. Beter is om de zin iets aan te passen, zodat dit probleem er helemaal uit verdwijnt. Je kunt er bijvoorbeeld van maken ‘de variabele factor lang verzuim’.

Moraal van dit verhaal: een ogenschijnlijk klein probleem over een grammaticaal detail zet je op het spoor van een begripsprobleem – eigenlijk iets groters. Let dus goed op die kleintjes!