Gisteren was er nog wel een piramideprincipe-onderzoekscollege, maar de komende twee weken niet: het is dan tentamenperiode. Wij zitten dan ook niet stil. Ik ben in die tijd de herschreven rapporten van de studenten na aan eht kijken. Ze hebben gisteren allemaal een ‘echt’ adviesrapport ingeleverd, met daarbij hun piramidale herschrijving en/of tekstadvies.  Ik heb gister in de trein al gezien dat daar goede en interessante dingen bij zitten – volgende week meer daarover.

De studenten zijn ondertussen bezig met het uitwerken van de onderzoeksvoorstellen. Dat hebben we gister in de steigers gezet – maar ook daarover later meer; vanaf nu staan die onderzoeken centraal in de colleges, dus die komen nog uitgebreid aan de orde.

Dat geeft me nu dus de gelegenheid om een zijpad te bewandelen. Ik trof namelijk gister iets verrassend relevants aan in mijn Groningse postvakje. Daar lag Artes, het magazine van de Faculteit der Letteren. Op de pagina ‘Onderwijs’ vond ik een stukje van Jan Veenkamp met als titel ‘Leesgedrag eerstejaars van invloed op BSA‘. Ik citeer er een flink stuk uit (waarin wat RUG-jargon voorkomt dat niet belangrijk is voor de hoofdlijn). Net hiervoor gaat het erover dat niet alle studenten mondeling bereikt waren met informatie over het BSA.

Daarom heeft Maaike via Nestor aan alle eerstejaars een bericht gestuurd waarin in het kort uit de doeken gedaan werd wat het BSA precies behelst en hoe de begeleiding georganiseerd is.
En toen viel haar iets op dat van grote invloed zoukunnen zijn op het effect van het BSA: de huidige generatie studenten leest gebrekkig. Hoewel het bericht dat Maaike verstuurd had nauwelijks één A4-tje lang was, bleek dat een aanzienlijk aantal studenten, bijna de helft om precies te zijn, het einde van de tekst niet gehaald had. En juist aan het einde van de tekst stond vermeld wanneer de intake-gesprekken en de eerste mentor-bijeenkomsten zouden plaatsvinden. […]
Daarnaast heeft ze expliciet het thema leesgedrag aan de orde gesteld. Maaike: ‘Ik heb studenten gevraagd voor zichzelf na te gaan hoe lang ze in staat zijn om in alle eenzaamheid een aantal bladzijden tot zich te nemen en al lezend het leven gewoon te laten doordraaien zonder te denken dat ze van alles missen.’ Het is volgens haar erg belangrijk een brug te slaan tussen de belevingswereld van een VWO’er en de academische wereld. Effectief leesgedrag kan daar terdege aan bijdragen.

Los van enkele onduidelijkheden (wat is het de relatie tussen leesgedrag en het effect op het BSA nou precies? wie moet die brug slaan tussen VWO en de academische wereld?) is de strekking van dit stukje helder en een ‘oude bekende’: ‘ze lezen zo slecht tegenwoordig’.

Natuurlijk mag je van Letteren-studenten verwachten dat ze meer dan één A4’tje kunnen verwerken. En een beetje opvoeden van studenten tot goede lezers mag een universiteit van mij ook willen. Maar het is mij te gemakkelijk om de lezer simpelweg de schuld te geven van het niet-overkomen van belangrijke informatie.

Ik zou wel eens benieuwd zijn naar de opbouw van de mail. Als de studenten aan het begin niet de indruk kregen dat er nog belangrijke informatie zou volgen, zou ik er alle begrip voor hebben dat ze het einde van de tekst niet haalden. En was een mail wel het goede medium? Dat is sowieso vluchtig.

Stiekem vraag ik me af: zou die Maaike alles wat ze zelf onder ogen krijgt van A tot Z grondig lezen? Nee toch? Zo leest niemand namelijk. Ja, scholieren, als ze ‘moeten’, omdat ze er tentamenvragen over kunnen krijgen. Ik vind selectief lezen juist een sein van een volwassener leeshouding, in plaats van de in het stukje gesuggereerde VWO-mentaliteit.

Bovendien maakt dit stukje ook duidelijk dat je er als schrijver soms (vaak? altijd?) belang bij hebt dat lezers bepaalde informatie meekrijgen. Dan kun je je maar beter aanpassen aan het slechte leesgedrag. Dat is vaak minder inspanning dan achteraf weer wat moeten repareren.

Het is zo frappant toepasselijk omdat het piramideprincipe, waarmee we in Groningen dus bezig zijn, precies dát doet: het laat de schrijver het adviesrapport aanpassen aan een ongeduldige lezer met een sterk eigenbelang. Dat is in beider voordeel. Een e-mail over het BSA is geen adviesrapport. Maar in een mailtje is het altijd handig om de belangrijkste informatie meteen te geven.