Ik heb het gisteren en daarnet al twee keer over het meest recente nummer van mijn vakblad Tekstblad gehad, en met deze post maak ik er een drieluik van en dan houd ik erover op. Het drieluik laat trouwens wel zien hoe waardevol ik Tekstblad vind, en dat ik het dus jammer vind als het ermee zou stoppen, maar dat terzijde.

Er was nog één klein dingetje dat mij opviel. Op p. 16-19 staat een interview met een blinde tekstschrijver, Petra de Jong. Interessant om te lezen hoe iemand die niet kan zien en dus met hulpmiddelen zoals een brailleleesregel moet lezen, toch dat vak kan uitoefenen. Eén dingetje viel me op, al weet ik niet precies hoe ik dat moet interpreteren. Ze vertelt wat er lastig is en zegt dan:

Aan inhoudsopgaves en samenvattingen heb ik weinig, ik kan er niet op afgaan. En bij eindconclusies denk ik wel eens: hé, dat stond allemaal niet hiervóór!

Ik weet niet of ze dit zegt specifiek vanwege haar blind-zijn, of dat ze het in het algemeen bedoelt. Als dat eerste het geval is, kan ik zeggen: ik kan zien, maar ik denk dat laatste ook regelmatig. Ik bedoel: ook ik denk heel vaak als ik bij de eindconclusie ben aangekomen: ‘hé, dat stond allemaal niet hiervóór!’

Of liever gezegd: een veel voorkomend probleem van de traditionele, methodologische opbouw van adviesrapporten is dat de conclusie uit de lucht komt vallen. De schrijver volgde een bepaalde logische lijn, maar die lijn en die logica zaten alleen maar in zijn of haar hoofd. De lezer weet er dus niets van, en vandaar dat de conclusie als een verrassing komt. Het is één van de argumenten vóór het voorop plaatsen van de hoofdboodschap en die vervolgens onderbouwen. De kans dat de logica dan inzichtelijk wordt, is veel groter.

Dus het zou kunnen zijn dat wat De Jong ziet als gevolg van haar handicap eerder een gevolg is van een rammelende structuur van een tekst. Zou een blinde nog meer baat hebben bij de hoofdbooschap voorop?