In mijn vorige post had ik het over de inspiratie die Magness en Stulberg me geven en ik beloofde daar een resultaat van. Komt-ie.

Een blogpost van Peak Performance zette me eind maart aan het denken. Het ging om deze vraag, naar aanleiding van zelf-benoemde pseudo-experts:

If when you ask someone, “How might you be wrong?” and they answer in brevity or that they can’t possibly be wrong, best not to listen to them. A good and rigorous thinker gets equally excited about answering the “how might you be wrong?” question as they do about explaining their original premise. 

Als enthousiast pleitbezorger van en expert in het piramidebezorger als manier om teksten in de zakelijke dienstverlening te structureren, how might I be wrong? Die vraag prikkelde me inderdaad wel. 

Mijn eerste mogelijke ‘wrong’-zijn zit al in de formulering van hierboven: ik perk het domein van mijn expertise in tot de zakelijke dienstverlening. Nog iets preciezer: het piramideprincipe is ontworpen voor rapporten en presentaties als eindproducten in directieve management consulting die zich op onderzoeksresultaten baseert (‘U moet Z doen, omdat uit de data blijkt dat A en B.’) en voor die tak van sport leent het zich het beste. Hoe verder een genre daarvan afwijkt, des te gereserveerder is mijn enthousiasme, zal ik maar zeggen. 

Ten tweede ben ik er hoe langer hoe meer van overtuigd geraakt, en benadruk ik in mijn werk ook steeds meer, dat het piramideprincipe een bepaalde manier van denken is, meer dan van schrijven, al zitten die twee dingen dicht tegen elkaar aan. Ik weet een boel andere manieren om een tekst goed te structureren, maar in de dik 20 jaar dat ik nu met het piramideprincipe werk, ben ik nog nooit iets tegengekomen dat het kan overtroffen in een bepaalde vorm van denkwerk.

Dat denkwerk betreft enerzijds de inhoud: het gaat om lezergericht én logisch denken tegelijkertijd. En het gaat ook om de werkwijze: je kunt met het piramideprincipe in je eentje structureren, maar ook samen, omdat het tussenresultaten van het denkwerk zichtbaar maakt.  

Het piramideprincipe is dus een instrument voor logisch en lezergericht denkwerk. Daarin is het ongeëvenaard. Net zoals een hamer een ongeëvenaard instrument is om een spijker in een plank te slaan. Maar je moet wel goed slaan om die spijker erin te jassen. En dan nog kan de spijker er eigenlijk helemaal niet in moeten. Misschien is er zelfs helemaal geen spijker nodig. Dan kan de hamer nog zo goed zijn, toch is het eindresultaat dat niet. Of: als je op een andere manier de spijker in de plank kan krijgen, zonder hamer dus – ook goed.

Ik bedoel: het piramideprincipe kan tot goede teksten leiden, maar het vergt een bekwame hanteerder om tot een goed resultaat te komen, het kan ook misgaan en er zijn ook andere manieren.

Het piramideprincipe is géén noodzakelijke noch een voldoende voorwaarde voor goed schrijven. Het is echt alleen maar een hulpmiddel. Wel een heel goed hulpmiddel, daar blijf ik bij. 

Dus: het piramideprincipe als instrument, niet als wet, regel of dogma. Je leert bij mij dus niet schrijven volgens het piramideprincipe, maar met behulp van. Klein verschil, maar hopelijk drukt het voldoende uit how I might be wrong.

Eén andere valkuil wil ik nog noemen: ik had het hierboven over dat ‘samen structureren’, welnu, ik ben me er wel van bewust dat samen een structuur maken niet alleen maar edel gezamenlijk denkwerk betreft. Er spelen daar ook interactie- en machts-factoren een rol. Mede daarom is geen enkele piramide ooit perfect en altijd situationeel. Het is bovendien altijd óók een onderhandelingsresultaat. De resulterende tekst trouwens ook.

Maar als iemand ondertussen iets weet waarddoor je nóg beter logisch en lezergericht kunt denken, dan hoor ik dat ontzettend graag!