Afgelopen zaterdag was ik op de HU voor een ‘staartje’ aan de leuke middag samen met andere docenten adviesvaardigheden waar ik eerder over schreef. Ik leerde daar toen een docent kennen, Iris Hollaender, en ik heb via haar zaterdag een gastles piramideprincipe gegeven en daarna gebrainstormd met een klein maar fijn groepje studenten van een vak consultancy (vol- en deeltijd) over alternatieven voor het standaard rapport in tekst of PowerPoint.

Achtergrond daarvan was wat ik in oktober al schreef: dat er op het gebied van rapporteren maar zo weinig verandert, terwijl onze communicatie verder de afgelopen decennia ingrijpend is veranderd door internet, de smartphone en de sociale media. Als je ergens initiatieven tot verandering zou verwachten, is het bij jongeren. 

Inderdaad hadden de studenten wel ideeën, bijvoorbeeld voor een meer interactieve vorm van rapporteren, waarbij de lezer keuzes kan maken uit verschillende opties, interactie met je oprachtgever via facebook, en, het meest uitgewerkte idee: een krant in plaats van een ‘gewoon’ geschreven rapport. Grappig: ik gebruik de krant altijd als voorbeeld voor een aantal piramidale principes en als voorbeeld van lezergerichtheid, maar ik had nog nooit bedacht dat je een adviesrapport inderdaad ook zo vorm kan geven. Ik hoop dat die student zijn idee inderdaad gaat uitwerken, en zo ja, dan krijg ik dat nog te zien.

Lastig voor studenten is natuurlijk dat ze in een context werken waarin ze juist de gewone professionele mores moeten leren, en dat is: dat standaard rapport in tekst of powerpoint. Nog voordat ze dat helemaal onder de knie hebben en in de praktijk beproefd, kom ik dan zeggen: en hoe zou het anders kunnen? Dat is hersengymnastiek.

Die hersengymnastiek zat ‘m ook nog op een ander punt: nog voordat ze de traditionele rapportstructuur helemaal onder de knie hebben en in de praktijk beproefd, kom ik zeggen dat dat anders kan (niet moet, van mij als gastdocent ‘moest’ er niks). Eén van de studenten was eerlijk genoeg om te zeggen dat hij daarvan in verwarring raakte en dat die verwarring aan het eind van de ochtend die we samen hadden nog niet was opgelost. 

Dat vond ik leerzaam, want ik realiseerde me dat het in de praktijk mogelijk ook veel van mijn trainingsdeelnemers overkomt, die verwarring, en dat die dat gevoel wel eens vertalen in verzet tegen de methode in plaats van wat het is – verwarring. Zo van: ik snap dit niet, dus het is fout. 

Met verwarring is niks mis. Het is vaak een noodzakelijke tussenstap in een leer- of creatief proces. Er wordt wat ouds losgeweekt en zo ontstaat beweging richting het nieuwe, hopelijk beter. Maar je moet die verwarring wel kunnen verdragen (overigens ook in de rest van je leven een nuttige vaardigheid).

En het nieuwe moet ook wel komen. De twee uurtjes van zaterdag waren te kort voor mij om bij allemaal het piramideprincipe helemaal tot bloei te laten komen, wat ik overigens helemaal begrijp, maar ze hebben gelukkig ook nog hun eigen docent, die het piramideprincipe omarmt.

Een ander inzicht voor mij was dus dat het onderwijs een grote rol speelt in het reproduceren van steeds diezelfde vormen. Daar leer je ‘hoe het hoort’ en dat is dan zo. Ik voelde me ook enigszins betrapt, of liever gezegd, bij mij werkt dat ook zo dat een bepaalde manier ‘vastroest’: tsjonge, was ik echt nooit eerder op dat idee van een krant gekomen?

Des te leuker dat deze opleiding wil experimenteren. Met het piramideprincipe, maar ook met vormgeving. Want plan is nu om de volgende keer een gezamenlijke brainstorm te organiseren met studenten consultancy en met studenten vormgeving (ofzoiets). En met het piramideprincipe willen ze ook verder. Super!

Edit 29 maart: Iris stuurde een paar foto’s, dus hier ben ik in actie. Er ligt iets piramidevormigs op de grond (vrijwel iedereen die bij mij een training heeft gedaan, kent ‘m: die met de klusjes), en ik ben duidelijk in het vuur van mijn uitleg: