Ik ben inmiddels bezig met het nakijken van de reflectieverslagen van de studenten van het piramideprincipe-onderzoekscollege. In een ervan kwam ik een citaat tegen dat ik niet kende, maar dat ik wel heel treffend vind: ‘hard writing makes easy reading’, van Wallace Stegner.

Ik heb het vaak over dat verschijnsel, maar dan dus niet in deze woorden; ik gebruik de laatste tijd meestal de metafoor van de communicerende vaten, of liever gezegd: eigenlijk communiceren deze vaten juist niet, want ze balanceren niet uit naar hetzelfde niveau (wat bij communicerende vaten veroorzaakt wordt door een verschil in druk). Het is meer zo dat als je het volume in het ene vat opvoert, het peil in het andere vat daalt, en omgekeerd.

Wat ik daarmee bedoel: de inspanning die jij als schrijver doet, maakt de taak van de lezer makkelijker. En als jij je er als schrijver makkelijk van afmaakt, heeft de lezer het moeilijker.

Daarom is schrijven vaak zo’n inspanning. En daarom zie je vaak de moeite van de schrijver helemaal niet af aan de korte, heldere tekst die er het resultaat van is. En daarom zijn slecht geschreven stukken zo’n moeizame puzzel. En daarom ook Pascals beroemde citaat over geen tijd hebben voor een kortere brief. Dat komt allemaal op hetzelfde verschijnsel neer. Dat uitleggen biedt wel eens troost aan schrijvende professionals die ervaren dat (goed) schrijven tijd en moeite kost. Ja, dat is zo. En die bespaar je je lezer.

Naast Pascal ga ik vanaf nu vaker Stegner citeren! (Met dank aan Marit.)