In Onze Wereld van deze maand staat een interview met ‘rampenprofessor’ Eelco Dykstra, : hoogleraar International Emergency Management in Washington. Aan het einde vraagt de interviewer waarom er zo weinig gebeurt met de aanbevelingen vanuit de wetenschap. Dykstra (p. 16):

Dat is voor ons wetenschappers een grote frustratie. We bereiken de besluitvormers niet. Maar we moeten de hand in eigen boezem steken en concluderen dat we de afgelopen twintig jaar kennelijk iets fout hebben gedaan. Volgens mij is één van de belangrijkste redenen het feit dat wetenschappelijke grafieken en tabellen dodelijk saai zijn. Zulke informatie wordt niet gelezen. Het moet op een andere manier worden gepresenteerd. Mijn motto is dat we niet meer wetenschap nodig hebben, maar verhalen. Wetenschappelijke bevindingen moeten worden vertaald in makkelijk toegankelijke verhalen. Dan kunnen ook niet-wetenschappers er kennis van nemen.

Grafieken en tabellen ‘dodelijk saai’? Nou, dan doe je als presenteerder ervan inderdaad iets fout. Dat is niet zozeer dat de grafieken en tabellen zelf onvoldoende ‘opgeleukt’ zijn. Daar komt de opwinding niet vandaan, nee, die zou in de boodschap moeten zitten. De grafieken en tabellen illustreren en onderbouwen die alleen maar.

Als het gaat om rampen, lijkt de boodschap me niet bepaald saai. ‘Saai’ vinden mensen meestal dingen die te makkelijk of te moeilijk voor ze zijn. Het zelf afleiden van een boodschap uit de data is een inspanning die voor de meeste lezers of luisteraars moeilijk is. Te moeilijk. Dus dat is dan inderdaad ‘saai’ en de boodschap strandt.

Grafieken en tabellen worden onder andere toegankelijk van, ik geef drie tips:

• Het gebruik van boodschaptitels in plaats van alleen maar onderwerptitels. Deze titels geven de so what van de data weer, zodat een lezer die de tabel of grafiek niet meteen begrijpt de boodschap gewoon kan lezen. 
• Het principe van ‘hoofdboodschap voorop’, oftewel de oprolbaarheid: begin met het belangrijkste en werk gaandeweg de details uit. Scheelt een stuk voor het begrip! Dat betekent dat de meeste tabellen en grafieken ‘onderaan’ zullen komen. Ze presenteren immers de details. Een lezer die eerder afhaakt, heeft dan echter toch de kern van de zaak kunnen lezen.
• De visualiseringen te baseren op de boodschap en aan te laten sluiten bij de intuïties. Een tabel of grafiek is dus niet alleen maar een vergaarbak van data, maar een communicatie-instrument. Tijd loopt bijvoorbeeld voor ons gevoel van links naar rechts, en als daarin iets oploopt, is dat ‘goed’, en als het afloopt, is dat ‘slecht’. Dus als je een bepaalde trend in de tijd duidelijk wil maken, doe dat dan met een lijn of kolommen.

In alledrie de tips speelt de boodschap een belangrijke rol. Boodschappen samen vormen een verhaal. Als Dykstra dat type verhalen bedoelt, ben ik het met hem eens over de richting waarin de verbetering gezocht moet worden.