Ik ben toch geen kleuter. En kippig ook niet.

Zo reageerde manlief op de brief die hij onlangs ontving van de Sociale Verzekeringsbank. In grote letters kopt die:

U krijgt AOW vanaf 9 juni 2024

Leuk bericht, denk je dan, maar dat zag hij al jaren aankomen, want die dag wordt hij 67. Bovendien had hij die AOW net daarvoor zelf aangevraagd. Dus voor hoofdboodschap in een lettertype van krantenkop-formaat was de nieuwswaardigheid te beperkt.

Direct daaronder staan, in ook weer grote letters, twee bedragen: het ene krijgt hij ‘netto vanaf 9 juni 2024’ en het andere ‘netto vanaf juli 2024’. Dat zet toch even op het verkeerde been, moet ik zeggen, want waarom zo prominent het bedrag dat maar voor een week of drie geldig is, en dat ‘vanaf’ klopt niet, het moet zijn ‘in juni’. Voor het tweede, structurele bedrag zijn die grote letters dan weer wel te rechtvaardigen.

Het waren de grote letters die de kippigheidsreactie opriepen; het kleuterige zat ‘m in de bijlage ‘Uw AOW – goed om te weten’. Daar is duidelijk iemand aan de slag gegaan met ‘begrijpelijke taal’ op B1-niveau. Ik herken dat zo, vooral aan de suffige vraagjes: ‘Heeft u geen volledige AOW?’ gaat nog ergens over, maar ‘Heeft u hier al aan gedacht?’ – uh, kom gewoon ter zake!

Ook typerend: de zinnetjes zijn allemaal kort en simpel – staccato zelfs. Achter ‘Soort AOW’ staat:

U bent getrouwd of geregistreerd partner.
Daarom krijgt u een gehuwdenpensioen.

Joh! En waarom begint de zin met daarom op een nieuwe regel?

De combinatie van simplisme en vragen doet inderdaad aan alsof hier een lezer bedoeld is die van toeten noch blazen weet. Vooral deze passage viel me op als ongepast voor iemand aan het eind van zijn werkende leven:

Heeft u naast uw uitkering van de SVB nog andere inkomsten, bijvoorbeeld een aanvullend  pensioen? Dan moet u misschien na afloop van het kalenderjaar belasting bijbetalen. Hoe dat kan? De Belastingdienst telt al uw inkomsten bij elkaar op.

Dus dan loop je tegen de 67 en heb je je hele leven gewerkt, en dan moet je nog uitgelegd krijgen dat er zoiets als belasting bestaat… Inderdaad: dit is te kleuterig. Hier schiet begrijpelijk schrijven zijn doel voorbij.

Bovendien: de simpelheid wil niet zeggen dat het allemaal zo helder is. Achter ‘Wat gaat er van uw AOW af’ (zonder vraagteken) staat wat het bruto bedrag is en de inkomensondersteuning van € 5,50 per maand. Inkomensondersteuning? En dat gaat eraf? Onee, dat komt erbij – verwarrend.

En: hoezo dan? Toen ik googlede op inkomensondersteuning vroeg ik me af waarom manlief dat nodig heeft, met ook nog aanvullend pensioen en een werkende echtgenote. Maar dat is de verkeerde redenatie – kennelijk krijgt iedereen dat. Hoezo dan, en waarom is dat dan niet gewoon AOW? En wat denken ze precies te ondersteunen met een bedrag van € 5,50 per maand? Ik heb geen idee.

En zo zijn er wel meer dingen. Het gaat over AIO-aanvulling zonder uitleg, daarvoor moet je naar een website. Het gaat al op de eerste pagina over betalingen naar het buitenland, terwijl net daarvoor manliefs bankrekeningnummer met NL erin staat. Over pensioen wordt niet gerept, maar het gaat wel uitvoerig over toeslagen – lijkt me ook niet voor iedereen even nodig. 

En wil je bezwaar maken tegen de beslissing? Dat moet gewoon binnen zes weken.

Wacht eens even, bezwaar maken? AOW is toch gewoon een recht? Of wat is dan de beslissing precies? Ik heb geen idee. Het woord beslissing staat alleen daar waar het gaat over bezwaar.

Voor mij is dit een voorbeeld van hoe het mis kan gaan als je begrijpelijk schrijven verengd tot het produceren van zinnen die voldoen aan B1: niet begrijpelijk, niet goed, en nog kleuterig ook. Gemiste kans.