In het boek Het exacte verhaal. Wetenschapscommunicatie voor bèta’s van Ionica Smeets komt in het hoofdstuk over structuur natuurkundige Ivo van Vulpen aan het woord (p. 35/36): 

Aan het eind van mijn promotie deed ik mee aan een case bij consultancybureau McKinsey, om eens te kijken wat hun werk inhield. Een consultant vertelde hoe hij een presentatie bij een klant opbouwde: hij begon gelijk met de conclusie. Daarna vroeg hij wie er meer wilde weten. Toen ik dat later zelf eens probeerde bij een wetenschappelijke lezing, was iedereen de kluts kwijt.

Heel herkenbaar! Volgens mij laat deze anekdote zien hoe zeer mensen gehecht zijn aan genre-conventies. In een wetenschappelijke presentatie hoort de conclusie ‘nou eenmaal’ niet aan het begin. Zelfs in een adviestekst kan ‘hoofdboodschap voorop’ verwarring geven, omdat ook dat genre vaak volgens de academische principes is opgebouwd.

Wat er ook aan de hand kan zijn is dat een goede inleiding ontbrak. Ik hoor wel vaker dat ‘hoofdboodschap voorop’ tot verwarring of bezwaar leidt, en als ik de tekst dan zie, denk ik: oja, maar zó voorop is nou ook weer niet de bedoeling. Als je de hoofdboodschap in de eerste zin zeet, heeft de lezer (of luisteraar, bij een presentatie) onvoldoende context om ‘m te kunnen plaatsen. Beter is om met een paar zinnen (2-3) in te leiden. Dat helpt vaak al een stuk.

En verder helpt het ook enorm als je je publiek even uitlegt hoe de structuur van je presentatie in elkaar zit. Dan waarderen ze het vaak wel, die directe structuur. Dit punt, van onbekend maakt onbemind, was het belangrijkste resultaat van mijn onderzoek naar de effectiviteit van het piramideprincipe van enkele jaren geleden: je gaat ’t pas zien als je het doorhebt.

En trouwens: een publiek van niet-wetenschappers wil juist graag dat een populariserende tekst ‘meteen met de deur in huis’ valt, zoals Smeets op p. 36 dan ook betoogt. Een goede structuur is lezergericht!  

(met dank aan Marieke Bos die me op boek en citaat attendeerde)