Afgelopen weekend een leuk boekje gelezen: Spoelinggebied Overschie en omstreken. Spoeling was het restmateriaal van de Schiedamse graanjeneverproductie waarmee in Overschie tot diep in de 19e eeuw een lucratieve bezigheid gedreven werd: vee vetmesten. Het vee lustte wel pap van de spoeling, en er moeten hier dronken koeien hebben rondgelopen, want spoeling bevat een paar procent alcohol!

Ik woon in Overschie en vond het interessant om iets te weten te komen van de geschiedenis van dit gebied, en ook om het spreekwoord ‘veel varkens maken de spoeling dun’ nu beter te kunnen plaatsen.

Eén schrijfdingetje viel me wel op in het boek – natuurlijk, want anders zou ik er hier niet over beginnen. Door de lopende tekst heen staan letterlijke citaten uit geschreven bronnen en interviews. Die zijn duidelijk gemarkeerd: met aanhalingstekens en cursief (meestal; de lay-out is net niet helemaal consequent). Maar de bronvermelding staat er meestal niet bij. Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit (p. 12):

… en werd er wel eens wat door de vingers gezien.
‘Aan de besluiten wordt een begin van uitvoering gegeven maar niet
meer dan dat’.
Uiteindelijk leidde dit in de straten van Schiedam tot een onhoudbare situatie, maar …

Ik zou een dubbele markering van citaten (cursief en aanhalingstekens) sowieso afraden, en aanraden om alleen aanhalingstekens te gebruiken. Eén keer is wel duidelijk genoeg, en dan is een rustige opmaak ook wat waard.

Dubbel markeren is een zwaar middel, en dan vind ik het een opmerkelijke keuze dat de precieze bronvermelding er dus níet bij staat: dat vind ik uit balans en het is bovendien een onconventionele keuze: zowel in wetenschap als in journalistiek vermeld je als schrijver waar je je letterlijke citaten vandaan hebt. Het anders doen is wel degelijk een keuze geweest, want dat staat in de verantwoording op p. 74. Reden: tijdsbesparing.

Jammer. De citaten krijgen nu door de markering veel nadruk, maar als lezer weet je niet waar ze precies vandaan komen, waardoor ze nogal los hangen. Inhoudelijk voegt het vaak weinig toe dat ze als citaat opgevoerd worden: de zin van hierboven had gewoon in de lopende tekst verwerkt mogen worden.

En als het als citaat zo belangrijk is, wil ik dus ook weten wie dat zo heeft gezegd of geschreven. Bronvermeldingen zijn er niet voor niets. Dat is niet alleen een kwestie van nazoeken, het heeft er ook mee te maken dat stemmen voor een lezer pas echt tot leven komen als die weet waar ze uit klinken. Zonder dat te weten ervoer ik in dit boek de citaten daarom als plat, vlak. Het blijkt maar weer: sommige conventies zijn er niet voor niets!

Enne – tijdsgebrek? Het is een mooi verzorgd boekje waar onderzoek voor is gedaan en dat is voorzien van kleurenfoto’s. Jammer dat er op dat ene puntje is bezuinigd! Achterin het boek (p. 75) staat overigens wel een overzicht van de geraadpleegde literatuur.