Wat duikt hij vaak op, de  ‘big f*cking arrow’ – een term die ik bij McKinsey voor het eerst hoorde, en waarin ik altijd een eerbetoon heb gehoord aan de Big Friendly Giant, het personage van Roald Dahl (Grote Vriendelijke Reus). En net zoals die wel BFG heet, heet die vermaledijde pijl wel BFA.

De BFA is een pijl op een Powerpointslide, meestal nogal groot en prominent aanwezig. Meestal staat er links iets met data, bijvoorbeeld een grafiek, en rechts tekst (zie voorbeeld hiernaast). Er zijn ook verticale BFA’s, die van boven naar onder lopen.

De data en de tekst hebben iets met elkaar te maken, en de pijl duidt op dat iets. Meestal staat de pijl  het iets als ‘nadat ik wat links staat had gevonden, bedacht ik wat rechts staat’. Daar zit wel wat in: een pijl kan zeker ‘eerst dit, dan dat’ aanduiden.  Achter de pijl staat dan ook vaak iets conclusie-achtigs. 

Dat ‘eerst dit, dan dat’ bestond echter alleen in het hoofd van de maker. Voor het publiek/de lezer is de volgorde van diens gedachtegang niet interessant of relevant. Ze begrijpen een BFA meestal als iets met ongeveer dezelfde betekenis als ‘dus’. Ongeveer, maar niet precies: de BFA is vaag, en de logica van de gevolgtrekking vaak ver te zoeken. Bovendien is het lang niet altijd ‘dus’: de vele subtiele woorden die we hebben om relaties aan te duiden zijn niet zomaar in één pijl uit te drukken. De subtiliteit gaan verloren, of liever gezegd, wordt overgelaten aan het raadvermogen van het publiek. 

De BFA is een symptoom van onvoldoende publieksgerichtheid van de slide. De pijl is immers alleen betekenisvol in het proces van de schrijver. Voor het publiek kun je beter de hele opbouw van de slide ombouwen: zet niet alleen een onderwerp in de titel, maar meteen de boodschap, de ‘so-what’ van de slide, in telegramstijl, als een soort krantenkop. Dat is het principe van ‘hoofdboodschap voorop’, toegepast op één enkele slide.

Dan heb je vervolgens veel ruimte om die boodschap te onderbouwen met data, bijvoorbeeld in een grafiek. Als je verwoording van de boodschap in de titel en de vorm van de grafiek op elkaar afstemt, is de logica van de gedachtegang transparanter. Het voorbeeld hiernaast is nog verre van perfect, maar wel met een paar simpele ingrepen publieksgerichter gemaakt.

Dus: ten strijde tegen de BFA!