Ik heb net de samenvatting van mijn abstract voor het VIOT-congres opgestuurd, dat is de driejaarlijkse grote Nederlandse taalbeheersingsconferentie. Dit ga ik er vertellen, in precies het maximum van 150 woorden:

Het piramideprincipe: je gaat het pas zien als je het doorhebt
Het piramideprincipe (Minto, 1987) is in de praktijk een populaire en statusrijke methode voor het structureren van hoogwaardige en lezergerichte adviesrapporten. Het plaatsen van de hoofdboodschap voorop is er het bekendste kenmerk van. De effectiviteit van het piramideprincipe laat zich niet makkelijk empirisch onderzoeken; vooral de ecologische validiteit is een struikelblok. Met het verkennende onderzoek waarover deze presentatie gaat, kwamen toch enkele interessante inzichten aan het licht. Grootste verrassing was dat waar gebruikers enthousiast zijn over het principe, ‘oningewijde’ lezers van piramidale rapporten de structuur niet doorzien. Een piramidaal rapport heeft dankzij het gebruik van ‘krantenkoppen’ een inhoudsopgave die leest als een mini-samenvatting, maar dat merken deze lezers niet op. In plaats daarvan gaan ze op zoek naar vertrouwde termen als conclusie en aanbevelingen en raken ze in de war als ze die niet vinden. Voor de praktijk betekent dit dat het nodig kan zijn dat piramideschrijvers hun lezers ‘opvoeden’.

(Met voor de titel natuurlijk dank aan Johan Cruyff.)

En oja: ‘Ecologische validiteit’ wil zeggen dat je onderzoeksresultaten daadwerkelijk iets zeggen over hoe het ‘in het echt’ gaat. Of niet dus, en dan heb je een probleem, en dat is bij veel onderzoek naar zakelijk schrijven en lezen het geval. Het is niet zo makkelijk om dat na te bootsen in de altijd kunstmatige onderzoekssituatie namelijk. Maar wel een mooie uitdaging voor onderzoekers!