Afgelopen vrijdag woonde ik een training in het piramideprincipe bij die door iemand anders gegeven werd. De training leek erg op wat ik wel geef, maar anders dan bij mijzelf was de training rechtstreeks op Minto’sThe pyramid principle gebaseerd, en niet op mijn eigen Adviseren met perspectief. Het was lang geleden dat ik de terminologie uit het boek weer toegepast hoorde, en ik verbaasde me er maar weer eens over hoe veel termen verwarrend zijn.

Een paar voorbeelden, voor Minto-kenners:

• Minto’s gebruik van deductie  voor een ‘argument’ (syllogisme) en inductie voor een ‘grouping’ (meervoudige argumentatie) zijn gewoon fout, of nouja,  anders dan dat de rest van de wereld die termen gebruikt. Ik vermijd die altijd en heb het over enkelvoudige en meervoudige argumentatie.
• Synthese is ook een eigen opvatting van de betekenis van dat woord, al gebruik ik het ook wel eens op dezelfde manier. In Adviseren met perspectief noem ik het meestal een kapstok of omschrijf ik het als ‘bovenliggende gedachte’, en tegenwoordig schuw ik ook het woord interpretatie er niet voor.
• Minto noemt de onderdelen van het syllogisme statement en comment, naar mijn indruk veel te brede, algemene termen voor wat de major en minor premisse zijn – tenminste, zo worden die twee uitspraken door de rest van de wereld genoemd (‘alle mensen zijn sterfelijk’ respectievelijk ‘Aristoteles is een mens’ in het prototypische voorbeeld).
• De termen statement en comment nogal lijken op de eerste twee uitspraken uit een andere structuur, namelijk situatie en complicatie, de eerste stappen uit de inleiding. Ze lijken niet alleen op elkaar, ze beginnen nog met dezelfde letter ook, dus als je gauw iets uittekent op het bord, staat er in beide gevallen S en C. Ze kunnen ook beide zo genoteerd worden dat de derde stap iets belangrijks uitdrukt, namelijk conclusie respectievelijk hoofdboodschap (‘governing thought’), en die lijken ook weer op elkaar. Die twee structuren, dus argument en inleiding, lijken dan dus sterk op elkaar, terwijl ze in de structuur van het rapport een totaal andere functie hebben. Totaal andere bewoording, zoals major en minor premissie, had dat duidelijker gemaakt.

De meeste van deze punten zijn eigenlijk alleen vervelend voor mensen die de traditionele termen kennen. Als je bijvoorbeeld logica of argumentieleer hebt gehad in je studie, zit je een beetje vreemd te kijken naar ‘statement – comment – conclusion’ of naar Minto’s uitleg van deductie en inductie. Maar daar is wel mee te leven. Al is er niets tegen op de klassieke termen uit de argumentatieleer – die zijn al zo’n 3000 jaar oud, dus waarom het wiel opnieuw uitvinden?  

Maar het laatste punt gaat verder dan dat. Veel mensen die getraind zijn in het piramideprincipe verwarren de structuur van het argument met die van de inleiding. Voor hun is een verhaaltje dat bestaat uit ‘situatie – complicatie – hoofdboodschap’ een doortimmerde argumentatie. Niets is minder waar. Het syllogisme heeft juist en dwingende kracht: ‘dus…. Aristoteles is sterfelijk’ is de onvermijdelijke conclusie. Dat is iets heel anders dan de soepele  opstap naar een verhaal van de twee elementen van een inleiding: ‘liep ik gister over straat, zag ik toch zo’n gekke kerel…’ en je kunt alle kanten op.

Ach, het zijn maar woorden… als je ze goed toepast, krijg je een sterk gestructureerd adviesrapport. En daar gaat het om.