Ik ben de serie posts over de resultaten van het recente piramideprincipe-onderzoek begonnen met slecht nieuws voor dat principe: oningewijde lezers zien het niet. Dat was vorig jaar ook al gebleken en het zet kritische kanttekeningen bij opmerkingen van Barbara Minto in The Pyramid Principle als:

Never have a heading called “Conclusion”. Such headings have no scanning value(p. 35)

If you formulate your headings properly, they will stand in the table of contents as a precis of your report – another extremely useful device for the reader in trying to come to terms with your thinking. (p. 79)

Toch is dat niet het enige verhaal: in een aantal onderzoeken doorzagen de respondenten de piramidale structuur wél. Waar lag dat aan? Eén van de oorzaken is wellicht voorkennis, al is het niet helemaal duidelijk wat voor soort voorkennis. In het onderzoek zijn drie sporen te zien:

• Inhoudelijke voorkennis. In het onderzoek van Douwe en Irene waar het gister ook over ging, was één van de respondenten die de structuur wél doorzag een student medicijnen, en het rapport ging over de zin of onzin van griepvaccinatie voor zwangere vrouwen. Datzelfde rapport is vorig jaar ook gebruikt, en ook toen was één van de weinigen die de structuur doorhad een student medicijnen. Dat is nog te weinig om er echt iets definitiefs over te kunnen zeggen, maar het is op z’n minst frappant.
• Algemene leeservaring. Douwe en Irene vroegen één van de respondenten hoe het kon dat hij de strucctuur doorzag, of dat misschien lag aan het vele lezen dat hij voor zijn studie moest doen:

Kan er goed aan liggen, omdat je toch veel artikelen leest voor je studie. Dat je dan wel snel even eruit pikt van: Zo zit het in elkaar.

• Piramideprincipe-ervaring. Dat ligt misschien voor  de hand, maar het was toch belangrijk om eens goed naar te kijken. Anneke en Margreet hebben drie groepen respondenten bevraagd: niet-kenners van het principe, wel-kenners ervan (in de vorm van studenten van het college van vorig jaar), en een tussengroep die ze een korte, schriftelijke instructie gaven. Inderdaad bleek, zoals verwacht, dat de twee kenners-groepen de hoofdboodschap het snelst vonden, heel wat sneller dan de niet-kenners. De waardering liep overigens niet zo sterk uiteen: de kenners waren wellicht ook wat kritischer en zagen bijvoorbeeld zwekke plekken in de piramide.

En er was meer: bij één rapport doorzagen de respondenten het sowieso, in sommige gevallen deed het piramideprincipe het zeker niet slechter dan alternatieve vormen, en er bleek ook nog wat mogelijk met leesinstructie in het rapport. Het is dus zeker niet zo dat het piramideprincipe totaal ondoorgrondelijk is ofzoiets. Maar daarover later meer.