Gister hebben mijn Groningse studenten presentaties gegeven met daarin de eerste resultaten van hun onderzoek naar het piramideprincipe. Ze zijn nog niet klaar, dus het gaat om voorlopige indrukken – in het ene geval nog wat voorlopiger dan in het andere. Voor mij kwam het volgende beeld eruit naar voren:

• In e-mails en brieven lijkt het erop dat ongeveer even veel lezers een voorkeur hebben voor ‘hoofdboodschap voorop’ als voor ‘hoofdboodschap achterop’. Als hun voorkeur uitgaat naar voorop, is dat vanwege de  helderheid en de efficiëntie; als ze ‘m liever achterop hebben, is dat omdat ze dat vriendelijker vinden. Globaal wisten we dat al, maar het is nu veel preciezer onderzocht, inclusief twee nuances:

Vriendelijkheid en beleefdheid zijn belangrijk voor lezers uit een andere cultuur (de Chinese, in dit geval), maar wát zij als vriendelijk en beleefd ervaren, verschilt. ‘Hoofdboodschap voorop’ vinden ze niet per se onbeleefd.

Voor de waardering van HB voorop versus achterop bij slecht-nieuws-brieven lijkt het uit te maken of een brief echt nieuws bevat, of dat de lezer de narigheid al voelde aankomen. In dat laatste geval vonden lezers HB voorop minder respectvol; bij echt nieuws gepaster.

• Het lijkt erop dat lezers meer oppikken en onthouden van een piramidale tekst dan van een traditionele (methodologisch of volgens een traditionele briefstructuur). In een aantal onderzoeken is het daadwerkelijke begrip geweten aan de hand van vragen over de tekst, met de tekst nog bij de hand of met de tekst alweer weg (dus dan meet je wat ze even onthouden hebben). Dit is goed nieuws voor het piramideprincipe, al hoeft het niet te betekenen dat piramidale teksten nou zo veel helderder ofzoiets zijn: het kan zijn dat de lezers meer moeite doen omdat zo’n tekst ‘gek’ in elkaar zit, en door dat hardere werken onthouden ze de informatie ook beter.
• Dát voor veel lezers een piramidale tekst ‘gek’ is, wordt ook bevestigd. Ze zeggen daar wel eens wat over, en in één onderzoek zijn de resultaten voor een ’traditionele’ tekst geheel volgens de verwachting, maar voor de piramidale versie helemaal niet, en onverklaarbaar – een teken dat we niet goed hebben voorspellen, en dus kennelijk ook nog niet weten, hoe deze lezers een piramidale tekst lezen.
• In een aantal onderzoeken komt de rol van het onderwijs aan de orde, vooral de eenzijdigheid waarmee universiteiten opleiden tot lezers en schrijvers van methodologische rapporten. Dát dat eenzijdig is, lijkt wel bevestigd te worden; of dat een probleem is (bijvoorbeeld: door afgestudeerden als een probleem ervaren wordt) is nog niet helder.

Dit is echt een voorlopige indruk, waarbij ik het waarschijnlijk al wat stelliger (en in mijn eigen woorden) formuleer dan op dit moment hard te maken is. Ik kom in januari met de definitieve resultaten.