Afgelopen maandag was er in Leiden weer eens een taalbeheersingslezing, dit keer door Jos Hornikx. De inhoud van zijn betoog ga ik hier niet samenvatten: het ging over een model voor het berekenen van de kracht van argumentatie.

Eén dingetje deed bij mij wel een kwartje vallen: Hornikx gaf een overzicht van de manier van denken over de kracht van argumenten in verschillende tradities. Hij vertelde dat het juist de cognitief psychologen zijn geweest daarover hebben gedacht in termen van logische redeneerschema’s, zoals het syllogisme en de modus tollens en podens. Die schema’s, dat zijn de enige die ‘mogen’ volgens Barbara Minto in The Pyramid Principle.

‘Aha,’ zo viel bij mij dat kwartje, ‘alweer een teken ervan dat Minto zeer schatplichtig is aan de cognitieve psychologie!’ Dat blijkt namelijk ook uit haar opvatting dat onze hersenen in piramide-structuren zouden denken, logisch zouden ordenen.

Nou is de cognitieve psychologie een prachtig vakgebied, maar…

• er is meer te zeggen over communicatie en argumentatie enerzijds en onze hersenen anderzijds.
• die beide inzichten, dus dat wij redeneren op basis van logsiche schema’s en dat onze hersenen ordenen in logische schema’s, zijn verouderd – ze zijn afkomstig uit de tijd dat de computer opkwam, en daarmee werden toen onze cognitieve vermogens maar wat graag vergeleken (jaren ’70 en ’80).

Dat Minto alleen maar verwijst naar verouderde cognitief-psychologische bronnen, dat wist ik (de meest recente bron in haar boek is uit 1980!). En dus ook dat haar claims over onze hersenen niet houdbaar zijn (daarom is het piramideprincipe ook juist zo moeilijk: onze hersenen werken helemaal niet zo!).

Dat ook haar voorkeur voor logische redeneerschema’s uit diezelfde bron komen, dat wist ik niet. En dat vind ik toch leuk om te weten! Alleen al daarom vond ik het maandag een geslaagde lezing. En dat was nog maar een heel klein dingetje eruit!