Ik blijf de rol van taal in de coronacrisis interessant vinden. Dankzij sociaal psycholoog Tom Postmes gister op nos.nl realiseerde ik me hoe zeer een bepaalde formulering mij de dag ervoor in de stress had doen schieten. Het ging alweer om een persconferentie. Daarin schetsten de beide ministers een wat mij betreft volledig dystopisch toekomstbeeld.

Enerzijds ging dat om de 1,5 meter waar we maar van uit moesten gaan, zo zei Rutte. Ik dacht meteen: heeft hij ooit een spitstrein van dichtbij gezien? En gaan theaters dan alles 2 keer aanbieden, voor 2 keer zo veel geld? Enzovoort. Anderzijds ging het om de apps waar De Jonge mee kwam – ik zag die later geherformuleerd als ‘digitale enkelbanden’, en zo ervoer ik het inderdaad meteen ook. De combinatie ervan vond ik ook zeer angstaanjagend: alle onbevangenheid weg, permanent leven in wantrouwen tegenover bijna iedereen. Want als jíj te dichtbij komt, loop ik het risico dat er overmorgen een appje uit de lucht komt vallen dat me sommeert twee weken thuis te gaan zitten.

Gister kon ik het weer iets meer relativeren – het is nog niet zo ver, gelukkig hebben een boel kritische waakhonden zich over de app-plannen ontfermd (voorbeeld), en als het een tijdlang allemaal heel afwijkend is, nouja, dat moet dan maar – mogelijk is het beter dan zoals het nu is. Bovendien: angst is maar angst, een stem en beelden in mijn hoofd. In het hier-en-nu van mijn zintuigen fietste ik gister onder een stralende zon door een prachtig lente-landschap. Dat hielp ook.

En, zo realiseerde ik me dus door Tom Postmes, met de formulering ‘het nieuwe normaal’ suggereerde Rutte dat het voor altijd zou zijn – of dan toch in elk geval voor heel erg lang. Ik had me dat niet gerealiseerd, maar precies dát triggerde bij mij de meeste angst.

Ik kan me voorstellen dat er op dit moment stevige taal gebezigd moet worden om ervoor te zorgen dat ‘we’ ons allemaal aan de maatregelen blijven houden. Maar dat zou toch ook op een manier moeten kunnen die niet mij, en met mij een heleboel anderen, zo merkte ik in mijn omgeving en op Twitter, volledig de stuipen op het lijf jaagt? Om met Postmes te spreken: Ruttes formulering ‘het nieuwe normaal’ was zeker jammer. Ik denk dat er wel iets mogelijk was geweest met meer ruimte voor onzekerheid.

En nog even dit: ik begrijp dat er in tijden van crisis, met haast, stress en onzekerheid, een boel misgaat in de communicatie. Het zij ze vergeven. Maar ik blijf het wel kritisch volgen.