Ik heb een extreme week: ik heb tussen maandag en gisteren maar liefst 15 uur in groepsverband zitten luisteren naar een spreker en/of kijken naar een Powerpointpresentatie. Maandagavond had ik een journalistieke cursus (daar schrijf ik over enige tijd nog wel meer over hier), dinsdag was Het Taalcongres waar ik eerder al over schreef en gisteren had ik nog een workshop over ondernemerschap.

Mijn conclusie: het noemt zich ‘cursus’ of ‘workshop’, maar het komt neer op zitten en luisteren naar een spreker, kijken naar een Powerpoint en af en toe een vraag stellen. Dat noem ik sowieso geen workshop, want daarin moet ik als deelnemer aan het werk. Het is sowieso niet de beste manier van leren, en leren is toch het doel van zulke dingen. Leren doe je in het algemeen niet zo heel erg van zitten luisteren, maar in het bijzonder leer je er niet beter van schrijven. Dat is een doe-vak immers.

Dat zitten luisteren/kijken niet de beste manier van leren is, kun je al snel duidelijk maken: leren is iets wat cursisten/deelnemers doen. Zíj moeten werken. Maar wie is er het hardst aan het werk bij een presentatie? Juist, de spreker. Als luisteraar kun je volledig passief blijven. Daar gaat dus sowieso iets mis.

Ik kon het zelf keer op keer voelen gebeuren deze week: dan zakte mijn energie weg en schakelde ik over op de ‘kom maar op’-stand. In het gunstigste geval zakte ik dan onderuit. In andere gevallen kreeg ik de neiging om in zo’n betoog gaten te schieten. Dat is ook erg leuk, maar ik doe niet dit soort dingen om alleen maar super-kritisch te zitten zijn. Al met al heb ik weinig geleerd deze week.

Hoe moet het dan wel? Nou, schrijven leer je eigenlijk alleen maar door het veel te doen en er goede feedback op te krijgen. Verder is er een boel bekend over hoe je wel leerprocessen in gang zet. Ik noem maar wat: Kolb met z’n leerstijlen en leercyclus waarin ervaren een belangrijke rol speelt, maar ook simpelweg activerende werkvormen. En oja: differentiatie. Als alle deelnemers hetzelfde doen, negeer je de verschillen tussen hen. Nog één dan, die sluit daar nauw bij aan: zelfsturend leren. Niet de persoon voor de groep bepaalt wat de deelnemers moeten leren, maar zij zelf.

Ik ben zelf in het inrichten van mijn trainingen altijd bezig met dit soort principes. Deze week ben ik me ervan bewust geworden hoe weinig vanzelfsprekend dat is. Ik vond al dat zitten en luisteren en al die Powerpoint deze week af en toe enorm afzien, maar dat zelfinzicht neem ik er dus van mee.

En verder motiveert dit me natuurlijk weer sterk om te blijven zeggen dat we met z’n allen in een kwalijke Powerpoint-reflex zitten. Wat in elke presentatie-training aan de orde móet komen: als je ‘iets’ gaat doen met een groep, zet dan niet klakkeloos sheets achter elkaar, maar begin eens met nadenken over wat je wilt bereiken bij de groepsleden. Welke benadering past daar het beste bij? Vaak niet: zitten en luisteren. Er zijn talloze andere mogelijkheden. Met een andere werkvorm dan een standaard presentatie heb je in elk geval al één voordeel binnen: je valt op.