In de vorige zes leestips besprak ik boeken die ik inspirerend vond voor mijn werk, ook al waren het geen schrijfboeken. Vandaag een wél-schrijfboek, zij het niet over zakelijk maar over creatief schrijven: Schrijven, kun je dat leren? van Kristien Hemmerechts.

Ik vond het een erg leuk boek, maar wel een beetje vreemd. Hemmerechts beantwoordt de vraag uit de titel namelijk niet zo heel duidelijk (sommige mensen wel, maar niet iedereen?), het is ook niet echt een leer- of handboek (wat tot nu toe de enige reviewer bij Bol hevig teleurstelde) en er zit nauwelijks een duidelijke structuur in.

Het boek bestaat uit overdenkingen, observaties, citaten, anekdotes uit Hemmerechts’ ervaring als docent creatief schrijven in het Vlaamse hoger onderwijs. Dat gaat associatief en min-of-meer chronologisch (vermoed ik). Het boek geeft een indruk van haar praktijk en dus ook van wat er in haar cursussen aan de orde komt, zonder dat je dat echt als lesplan zou kunnen overnemen of iets dergelijks, of er zelf mee aan de slag zou kunnen. Schrijftips zijn er wel uit te filteren, maar dat filterwerk moet je zelf doen.

Ik heb het dan ook niet zozeer als schrijfadviesboek gelezen, maar als feest van herkenning voor wat betreft schrijfonderwijs geven. Bovendien las ik de stukjes tekstanalyse en de tips die ik tegenkwam met veel instemming, en ik dacht ‘ik zou best wel eens een workshop bij haar willen doen’. Ze lijkt me een leuke en goede docent, betrokken bij haar studenten en met een mooie visie op het vak.

Ik pik er een ’top drie’ uit van zinnen of passages die me bijzonder aanspraken

1. Iets wat ik ‘mijn’ zakelijke schrijvers ook altijd graag wil bijbrengen (p. 68):

Het is iets wat je als schrijver te weinig beseft: dat de lezer de tekst niet leest met de aandacht waarmee jij hem geschreven hebt.

2. Sterk gevoel van herkenning (en ook wel troostrijk), p. 100:

Het is ontzettend moeilijk om mensen ervan te overtuigen dat een zin niet goed geformuleerd is, want in hun ogen is hij dat wel, anders hadden ze hem niet neergeschreven.

Uh, ja – ik heb bijvoorbeeld wel eens discussies die hakketakkerig dreigen te worden omdat de schrijver niet wil aannemen dat ik niet begrijp wat er staat. De oplossing is om ook anderen feedback te laten geven, iets wat ook Hemmerechts doet. Al gaat het er ook bij haar over dat die vaak lezen op inhoud en misschien spelfouten, maar niet op formuleringen (of structuur, voeg ik eraan toe).

3. Heel mooi geformuleerd, iets wat ook mijn overtuiging is over de relatie tussen schrijven en denken, op p. 142. Daar gaat het over een dagboek-schrijfoefening waarin de studenten zich  nogal op de vlakte hebben gehouden omdat ze hun gedachten liever voor zichzelf houden:

Ik denk niet dat we ergens een zak hebben zitten met intressante gedachten die we te voorschijn zouden kunnen toveren als we dat wilden. Gedachten ontstaan in de formulering.

Dat is overigens ook wat schrijven soms weerbarstig en tijdrovend maakt: je bent nog aan het denken. Het is niet al bestaande inhoud ‘opschrijven’, maar inhoud uitdenken – maken dus!