De afgelopen dagen heb ik het boek Argumentatie. Inleiding in het identificeren van meningsverschillen en het analyseren, beoordelen en houden van betogen gelezen. Een deel van mijn vakgenoten zal bij die mededeling van z’n stoel vallen. Zo van: ‘Nu pas? Je bent al 23 jaar afgestudeerd Neerlandicus en je werkt in de schriftelijke taalbeheersing en dat boek had je nooit eerder gelezen?’ Het is namelijk nogal een standaardwerk. Maar de taalbeheersing is ook nogal een tweestromenland, en ik ben opgegroeid in de andere stroom. Die doet sowieso niet zo veel aan argumentatieleer, en al helemaal niet van dit type.

Leiden is de enige opleiding waar de twee stromingen samenkomen, en als ik daar werk (meestal geef ik daar in het tweede semester een half vak), vertegenwoordig ik er weliswaar de andere school, maar ik vond toch dat ik dit boek maar eens moet lezen.Niet dat er nou zo heel veel nieuws in stond, want je kunt toch echt moeilijk al een paar decennia in dit vakgebied meelopen zonder het gedachtegoed van de groep rond Van Eemeren te leren kennen. Wel leuk en nuttig om het zo eens systematisch op een rijtje te zien, vanaf het begin opgebouwd.

En het leverde me nog een concreet dingetje op ook. In The pyramid principle onderscheidt Barbara Minto twee geldige argumentatievormen: de enkelvoudige (bij haar voluit geëxpliciteerd als ‘logical argument’) en de meervoudige (‘grouping’, met per lid een impliciet argument). In Adviseren met perspectief heb ik dat overgenomen, maar in de praktijk sta ik vaak ook nog een derde vorm toe – en die krijgt het fiat in Argumentatie. Er gaat weer een keer (duurt nog wel even) een nieuwe druk komen van Adviseren met perspectief, en daarin ga ik die derde vorm dan ook opnemen.

Het gaat om de nevenschikkende argumentatie. Dat is wanneer je het standpunt (de hoofdboodschap) onderbouwt met argumenten die alleen samen overtuigend zijn. Het verschil met de meervoudige argumentatie is dat daar elk argument op zich al overtuigend is. Dat is bij de nevenschikkende niet zo, maar samen komt het dan dus weer wel op zijn pootjes terecht. Het voorbeeld uit Argumentatie (p. 69) is:

Standpunt: We moesten wel uit eten gaan
Argument 1: Er was niets te eten in huis.
Argument 2: De winkels waren al dicht.

En ja, waarom ook niet, hè? Ik weet niet waarom Minto dit type negeert. Natuurlijk zijn twee afzonderlijk al overtuigende argumenten sterker, maar je moet roeien met de riemen die je hebt. Vandaar dat ik al eerder in de praktijk ook wel dit type argumentatie goedkeurde. Soms zei ik het erbij: van Minto mag het niet. Maar van mij dus wel, en dat is door Argumentatie helemaal uitgekristalliseerd.