Ik had een andere blogpost in gedachten, maar hoor net het nieuws over het overlijden van Peter van Straaten, dus dan wil ik graag hier vertellen dat ik dankzij hem toegang heb gekregen tot de argumentatieleer van de pragmadialectiek. Dat zat hem in dit boekje:

Het boek is uit 1996. Het is helaas al lang niet meer verkrijgbaar, anders had ik het talloze malen weggegeven. Ik heb dat toch nog één keer te veel gedaan, want ik heb het zelf helaas niet meer. Nu ik de cover zo weer eens zie, denk ik: Vader was z’n tijd ver vooruit.

Het boek heeft die geweldige combinatie van goed, leerzaam en leuk. Leuk? Hilarisch! Vader & Zoon vliegen elkaar zoals gebruikelijk in de haren, en Van Eemeren en Grootendorst analyseren die discussies met behulp van de argumentatieleer. Dat zijn nog eens drogredenen, die de revue passeren – heerlijk! In hapklare brokken gepresenteerd: op de ene pagina een strip, op de pagina ertegenover de analyse.

En zo kreeg ik toegang tot het gedachtegoed van Van Eemeren en Grootendorst, de grote namen uit de pragmadialectiek (al is Rob Grootendorst er ook al niet meer). Dat is een stroming in de argumentatietheorie waarvan het wel lijkt alsof je er alleen helemaal voor of helemaal tegen kunt zijn. De taalbeheersing is als het ware verdeeld in twee kampen: je doet pramgadialectiek of iets anders. Ik ben opgeleid en heb zelf gewerkt in ‘iets anders’, en heb de pragmadialectiek leren kennen door mijn collega’s in Leiden. Ik vond het eerst maar een vreemde benadering, het is echt heel anders dan wat ik gewend was. De pragmadialectiek gaat namelijk  uit van redelijkheid, en ik bleef eerst maar denken: maar mensen zijn toch helemaal niet redelijk?

Maar toen kreeg ik via hen, als ik me goed herinner van Henrike, dit boekje. En dat hielp! Onder aanname van die redelijkheid kun je goede en slechte argumentatie van elkaar onderscheiden. En onredelijk, dat zijn Vader & Zoon zeer zeker! Inmiddels kan ik de pragmadialectiek zeer waarderen, vooral in de manier waarop die benadering wil stimuleren tot kritisch denken.

Jarenlang heb ik gezegd dat ‘Leren argumenteren met Vader en Zoon’ het enige boek uit de pragmadialectiek was dat ik helemaal gelezen had. Dat is niet meer zo. Maar het is in elk geval wel het grappigste, en het best geïllustreerde.