Toen ik Echte leiders gebruiken geen PowerPoint in de boekwinkel zag staan, móest ik het kopen natuurlijk, als auteur van twee boeken over PowerPoint: de titel staat er in grote letters voorop, voorzien van een enorm uitroepteken. De ondertitel, ‘Een krachtige visie op presenteren’, beloofde nog meer.

Alleen al voor die voorkant is het boek de moeite waard, zo bleek me al. Ik had het bij me om in de trein te lezen onderweg naar een training. Op die training ging het er op een bepaald moment over hoe belangrijk het nou eigenlijk was om je PowerPoint-materaal tot in de puntjes goed gestructureerd en verzorgd te hebben. Op dat moment toverde ik dit boek uit de hoge hoed. Het gaat níet om wat je maakt in Powerpoint.

Het gaat wél om goed presenteren. Auteur Christopher Witt gebruikt voorbeelden van beroemde, krachtige speeches: probeer je Martin Luther King, Kennedy of Obama maar eens voor te stellen met PowerPoint-bullets, dan zie je meteen waar het bij presenteren wel en niet om gaat. Niet iedereen heeft dat talent en charisma, maar er is wel veel aan te leren en te ontwikkelen. Een sterk verhaal brengen bijvoorbeeld, maar ook ‘nee’ durven te zeggen als je gevraagd wordt om te presenteren en je ziet dat niet zitten. PowerPoint kan geen bezieling maken waar die niet is.

Volgens Witt draait het bij een goede presentatie om de persoon van de spreker, die op eigen wijzen een inhoud brengt die onverwacht en helder is. Presenteren gaat in de eerste plaats om het betrekken van het publiek bij een nieuwe visie, en pas in de tweede plaats om het overbrengen van informatie. Powerpoint kan dat laatste wel, en daar kan het dus ook soms wel handig voor zijn. Witt bepleit dan het gebruik van visuele slides, niet bullets, en waarschuwt ervoor hoe veel tijd het kost om echt iets goeds te maken.

Ik ben het er allemaal heel erg mee eens, en vind het dan ook een inspirerend boek dat een stevige knuppel gooit in het hoenderhoek waarin alle kippen klakkeloos naar PowerPoint grijpen als ze moeten presenteren. Bij dat automatisme vraagtekens zetten is zeer terecht en broodnodig. Er is een bloedeloze presentatiecultuur ontstaan waarin sprekers wegkruipen achter eindeloze series bulletsheets en waarin ‘een presentatie voorbereiden’ gelijk staat aan ‘er PowerPoint-sheets uit rammelen’. Vraag aan mensen welke presentaties het meest gedenkwaardig voor ze zijn geweest, en dan noemen ze nooit die briljante bulletsheets. We moeten misschien met z’n allen Obama nog heel vaak zien om te gaan begrijpen dat het anders kan, anders moet.

Bij de vraag van mijn trainingsdeelnemers, of het nou wel echt zo belangrijk is dat het PowerPoint-materiaal goed gestructureerd is, zit echter een adder onder het gras. Nee, wat je maakt in PowerPoint is niet zo belangrijk. Maar dat mag geen excuus zijn voor een slecht gestructureerd verhaal. Het structureren van het materiaal, bijvoorbeeld volgens de strenge regels van het piramideprincipe, is een discipline die je als presenteerder sowieso moet opbrengen, of je nou PowerPoint gebruikt of niet. Het gaat meer om het denkwerk dat je verzet dan om de uiteindelijke uitkomst: een PowerPointpresentatie, gewoon een goed verhaal, een tekst, of wat dan ook. En ik denk dat Witt het daar op zijn beurt weer mee eens zou zijn.

En oja: iedereen die presenteert is een leider. Of zou dat op z’n minst voor de duur van de presentatie moeten willen zijn.