Categorie archieven: schrijftips

Lege stoel voor de lezer

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik pikte vorige week zaterdag een ideetje op uit de column over de groeiende macht van Amazon van Marc Hijink in de Economie-bijlage van de NRC (20 juli, p. E2). Amazon organiseerde een mediadag in Amsterdam om de strategie toe te lichten. Hijinks was daar, hij schrijft:

We hoorden over de ‘obsessieve’ aandacht voor de consument, die nú wil bestellen en gisteren geleverd wil hebben. Amazon vindt De Klant zo belangrijk dat ze bij vergaderingen een lege stoel aanschuiven. Opdat men de klant niet vergete.

Hijink is kritisch op Amazon, dat een ‘geoliede behoeftebevredigingsmachine’ bouwt en er in Nederland hard aan trekt om ons meer pakjes te laten bestellen, die allemaal in plastic verpakt met dieselbusjes bezorgd moeten worden. Dat vind ik een terecht punt.

Desalniettemin vind ik die lege stoel wel een goed idee. Ik weet niet hoe het zit met klanten in zo’n bedrijf als Amazon, maar ik weet wel dat experts makkelijk hun lezer vergeten.

Dus daar ga ik mee experimenteren, in een schrijftraining of overleg over een tekst: een lege stoel, die de lezer representeert.

Je hoeft als schrijver helemaal niet ‘obsessief’ te zijn in je aandacht voor de lezer. Als je maar wél voor ogen houdt voor wie je bezig bent!

Verwarrende omleidingen

Louise Cornelis Geplaatst op door 1

Vorige week kregen we een ‘Nieuwsbrief’ in de bus van de gemeente over werkzaamheden verderop in onze straat. Ik vind het – weer – verbijsterend hoe veel er is één zo’n tekst mis kan gaan.

Het is een nieuwsbrief over ‘Start uitvoering: omleiding Delftweg’. Dat staat er twee keer boven, in twee verschillende soorten lay-out. Dat is dus niet te missen. Ik weet niet precies wat er ‘nieuwsbrief’ aan is, want daaronder versta ik een aflevering uit een serie, en daarvan ben ik me niet bewust. Ik zou ook niet weten wat voor nieuwsbrief dat dan is.

De tekst zelf begint ermee dat er staat dat de gemeente ons tijdens een ‘eerdere brief en een inloopavond op 27 mei’ geïnformeerd zou hebben over de werkzaamheden. Oja? Wij wisten van niks – daarover hebben we echt niets vernomen. Misschien hebben we eerdere edities van die ‘nieuwsbrief’ niet gehad?

Verderop staat er een omleidingsroute voor zowel auto’s als fietsen. Die staat er alleen uitgeschreven, net zoals op de site, en zodoende kwam voor ons Google Maps eraan te pas om te achterhalen wat ze bedoelden. We wonen er vlak in de buurt, maar toch wisten we bijvoorbeeld niet dat dat ene kleine fietstunneltje ‘Zwethtunnel’ heet en ook niet dat de weg naast de snelweg eerst ‘Schieveensedijk’ heet en verderop ‘Rijksstraatweg’. Zo heet het inderdaad allemaal officieel wel, maar ik heb die namen nooit gebruikt of horen gebruiken – het gaat om ‘het tunneltje aan het eind van het schelpenzandpad’ en ‘de ventweg langs de snelweg’.

Een getekend kaartje had voor mij in één klap duidelijk gemaakt wat de omleidingsroute was. Die is namelijk vrij simpel en logisch, maar door de stortvloed van zeven straatnamen die deels onbekend zijn, klinkt het veel ingewikkelder dan dat het is. A picture paints a thousand words…

Het is ook nog eens zo dat zo’n omleidingsroute ervan uitgaat dat je per se weer op de Delftweg uit wil komen. Maar dat is helemaal niet zo logisch. Als je bij ons vandaan naar Delft-Zuid wil, kun je beter over een brug eerder naar de andere kant van de Schie en dan omzeil je de hele werkzaamheden, en als je naar het centrum van Delft wilt, kun je beter doorfietsen langs de snelweg. Maar dat terzijde.

Want er is meer. De beschreven omleiding klopt niet met het bord dat ongeveer een week geleden voor ons huis verscheen:

Volgens de nieuwsbrief kun je doorrijden tot aan de Tempelweg; ongeveer anderhalve kilometer verderop. De Burgemeester Bosstraat is echter bijna om de hoek. De omleiding begint dus al veel eerder, of er zijn werkzaamheden op twéé plekken, met twéé omleidingen.

Zoiets. Die eerste omleiding, dus die van het bord, die is er af en toe: in het weekend en ’s avonds (voor zover we hebben waargenomen) doen ze iets aan het kruispunt met de Burgemeester Bosstraat. Het bord staat er echter de hele tijd. Dus soms is er inderdaad nog een extra omleiding. En soms ook niet. Lekker handig. De 1 na ‘volg 2’ is ook grappig eigenlijk.

Grappig of verwarrend. Ik ken het hier goed en ik weet Delft sowieso wel te vinden. Maar dit is ook een drukke recreatieroute. Ik ben benieuwd of ik de komende tijd nog verwarde toeristen de weg moet wijzen naar de Zwethtunnel, de 1 of de Schieveensedijk.

De oogst aan links van de laatste tijd

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Er is weer een boel leuks, goed en interessants verschenen de laatste tijd. Om te beginnen twee blogposts over het geven van goede feedback op een tekst:

Meer schrijftips:

In dit regelmatig terugkerende links-overzicht ontbreekt Slidemagic eigenlijk nooit, het blog van Jan Schultink over zakelijke presentaties. Hier komen de vijf highlights van de laatste tijd:

Nog even dan een voorbeeld van hoe het niet moet: alle begrip dat de Gooise apothekers staakten. Maar met zo’n ellenlange brief op je deur bereik je niet zo veel. Heftige stijlbreuken ook: het hebben over doosje en doosjeswisselingen als het gaat over medicijnen, en ook rustig derhalve, inzake en preferentiebeleid gebruiken.

In mijn vakgebied is veel te doen over de afkalving van enerzijds de neerlandistiek en anderzijds de aangekondigde verschuiving van de academische budgetten naar de technische en natuurwetenschappen – iets waar ik me ook boos over kan maken, maar dat terzijde. Er is veel over verschenen; ik pik er twee dingen uit die me bijzonder opvielen:

Tot slot op iets meer afstand van de schrijfpraktijk:

  • Een mooie post waarin schrijvende hardlopers c.q. hardlopende schrijvers vertellen over de inspiratie over en weer tussen die twee activiteiten.
  • Bubbelonië is een behartigenswaardig initiatief om tegengeluid te geven tegen de ‘vereconomisering’ van onze taal.

(Met dank aan de blogs en tweets van collega’s en vakgenoten, en aan Lisa voor het apothekervoorbeeld.)

‘Twee punten’ schrijfadvies

Louise Cornelis Geplaatst op door  

De trainer heeft ongelijk – zo kondigde @hardlooptrainersNL op Twitter een artikel aan. Ik was meteen geïnteresseerd, dus ik klikte door.

Ik kwam terecht bij een stuk dat duidelijk vrij amateuristisch geschreven is, maar wat wel twee dingen laat zien die ik vaak in professionelere teksten ook aantref.

Het eerste punt is een discrepantie tussen inhoudelijke en zichtbare structuur. Aan het begin van het stuk staat een inhoudsaankondiger:

Kijk eens naar deze twee punten waarin je als coach heel anders tegen zaken aankijkt, de tijd en cultuur.

De trainer is een coach geworden, de komma moet een dubbele punt zijn en ik vind ergens anders tegenaan kijken niet hetzelfde als ongelijk hebben, maar goed.

Snel verder kijkend stuit ik op een probleem: er staan vier kopjes onder. Twee zou veel logischer geweest zijn. Dat is een simpel schrijfadvies dat ik heel vaak geef: zorg ervoor dat de inhoudelijke en zichtbare structuur overeenkomen. Wat ik bijvoorbeeld vaak zie, is dat er een ‘en’ staat tussen twee dingen in een kopje, en het onder dat kopje over drie dingen gaat.

Dan het tweede probleem: onvoldoende explicietheid. Bij het eerste punt, tijd, kan ik nog wel bedenken wat het is waar je als coach anders tegenaan kunt kijken, ik zou het in de tekst hier aanwijzen:

Waarschijnlijk heb je als trainer een eigen kijk op de tijd. Als die echt afwijkt van hoe je lopers op de tijd letten, wordt het tijd om jouw mening bij te stellen.

Ik vind het niet heel overtuigend: is een kijk een mening, kun je hoe je over tijd denkt wel bijstellen, en als je van kijk of mening verschilt, hoeft dat geen probleem te zijn, laat staan dat altijd de coach zou moeten veranderen. Maar goed, op zich snap ik wel wat het probleem kan zijn.

Maar het tweede punt… ik heb geen idee wat dat is. Nouja, iets met cultuur, en dat kan zeker een probleem zijn, maar wat is het hier nou precies? Je kan kennelijk qua cultuur iets fout doen, ‘m fout ‘neerzetten’; het goed doen is kennelijk op ‘sleutelmomenten’ met hart en ziel goed trainingen geven (ook tijdens wedstrijden?) maar ook de rust vasthouden. Maar waar zit het ongelijk hebben hem dan in? Is cultuur iets waar je anders tegen aan kunt kijken?

Vagelijk zweeft het punt wel rond in de tekst, maar ik kan er de vinger niet op leggen. En dat zou wel moeten: maak het punt waarop coach en lopers verschillend tegenaan kunnen kijken expliciet. Dat is immers aangekondigd, en die belofte moet je inlossen zonder dat de lezer hoeft te puzzelen.

Dat is het tweede schrijfadvies dat ik vaak geef: kondig je bijvoorbeeld problemen aan, zorg er dan voor dat aan het begin (hoofdboodschap voorop!) van elk stukje duidelijk is wat het probleem precies is. Als schrijver moet je bijna overdreven expliciet zijn.

* * *

Terug naar de hardlooptrainers. Ik vind het sowieso maar een vaag verhaal eigenlijk, met de aha-erlebnis en de ingeving (wat als die nou niet komt?) en de cultuur en de chemie. Desalniettemin moet ik als hardlooptrainer kennelijk wel veranderen. O? Ik ben niet overtuigd.

Jammer. Want tweet en titel zijn veelbelovend.

‘Kwestie in kaart’ lijkt scherpte kwijt

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Afgelopen zaterdag viel me op dat de ‘Kwestie in kaart’ achterop het opinie-katern van de NRC niet bepaald strak was. Daar staat altijd een soort argumentenboom, dus de voors en tegens rond een kwestie, voorzien van citaten uit het nieuws.

De kwestie was ‘Laat de lonen stijgen’ en de argumenten waren een rommeltje van voors (‘Besteedbaar inkomen van huishoudens staat al bijna veertig jaar vrijwel stil’), impliciete tegens (‘Je moet belastingen verlagen, die zorgen ervoor dat mensen er qua inkomen niet op vooruit gaan’ – vergt toch even wat denkwerk om te zien dat dat een tegenargument is, althans, ik denk dat het dat is, en dat baseer ik dan op het verschil tussen loon en inkomen, en op de geciteerde: Hans de Boer van VNO-NCW) en maatregelen hoe de lonen te laten stijgen: ‘Dring de macht van de aandeelhouders terug’ en ‘Versterk de macht van de vakbonden’.

Dat stond allemaal door elkaar. Eén formulering lijkt zelfs op het eerste oog een verklaring voor het níet stijgen van de lonen: ‘Grote, dominerende bedrijven hebben aan macht gewonnen’. Maar daar staat dan achteraan ‘Doe daar iets aan’, wat toch weer maatregel is. Het is zo typisch een voorbeeld van een associatieve mindmap; een argumentenboom is strakker.

Ik bedacht dat ik die boom mooi kan gebruiken als oefening in trainingen piramideprincipe, en dat het dan leuk zou zijn om eerst een goed voorbeeld te laten zien. Ik zocht daarom de ‘kwestie in kaart’ van vorige week op. Ai, zelfde verhaal. Je hoeft helemaal niet goed te lezen om te zien dat iets wat met ‘zorg wel voor een…’ begint van een andere orde is dan de rest, namelijk een actie of maatregel en dus geen argument. Niet voor niets moet je bij het piramideprincipe grammaticaal parallel formuleren, dat haalt dit soort oneffenheden eruit.

Toen dacht ik: hmm, maar die ‘kwestie in kaart’ wás toch goed? Ik zocht er daarom maar eens een van een jaar geleden en jahoor: die is zoals ik me herinnerde. Links staan de argumenten voor, rechts tegen, en dat is met ja en nee ook nog eens expliciet gemaakt. Superhelder!

Zo moet het, wat mij betreft, een argumentenboom. Hopelijk krijgt de NRC dat weer te pakken.

Okee, meer dan 20 jaar dan…

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Meer dan tien jaar geleden kwam ik een interessante gedachte tegen in het werk van schrijfprocesonderzoeker Kellogg: dat het dertig jaar oefenen kost om echt volleerd schrijver te zijn. Ik schreef daar onder andere over op dit blog en in een Tekstblad-column. Ik heb het er bovendien in de afgelopen tien jaar regelmatig over gehad, onder andere om aan opdrachtgevers duidelijk te maken dat je van, zeg, een middagje schrijftraining geen wonderen mag verwachten.

Afgelopen zondag had ik het er ook weer eens over, dit keer op een informeel feestje. Mijn gespreksgenoot was wel geïnteresseerd in die Kellogg, en dus beloofde ik het artikel op te sturen. Ik herinner me als bron in elk geval Kelloggs presentatie op een SIG-conferentie, daarnaar verwijs ik in beide bovenstaande stukken. Die link loopt echter ondertussen dood, en ook googlend of op de site van SIG vind ik die presentatie niet meer. Wel had ik toen naar aanleiding daarvan contact gezocht met Kellogg en toen van hem een concept-artikel had gekregen. Dat heb ik inderdaad nog kunnen opdiepen, maar ‘netter’ is natuurlijk de officiële publicatie. Ook die had ik snel gevonden.

Maar…. de termijn van dertig jaar is daaruit! Althans, het staat nergens meer zo letterlijk. Wat er wél staat, is dat het ‘meer dan twintig jaar’ duurt, of, iets preciezer:

The theme of this paper is that learning to become an accomplished writer is parallel to becoming an expert in other complex cognitive domains. It appears to require more than two decades of maturation, instruction, and training.

Die twee decennia zijn nodig om als jongvolwassene een beetje fatsoenlijk te leren schrijven, en daarna ‘professional writers advance further to an expert stage’ – maar daaraan is geen duidelijke termijn verbonden.

Dertig jaar of meer dan twintig jaar oefenen – het maakt niet uit natuurlijk, het betekent nog steeds dat je in dat middagje schrijftraining niet zo veel bereikt. En het betekent ook nog steeds dat schrijven een complexe, hoogwaardige cognitieve activiteit is, niet iets wat je zomaar even doet – dat maakt Kellogg ook op andere manieren duidelijk.

Maar ik ga Kellogg in het vervolg wel net iets netter citeren. Niet meer ‘dertig jaar’ zeggen maar ‘meer dan twintig jaar’.

15 afkortingen, liefst ingewikkeld

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik had laatst een redactionele kwestie waar ik niet zo gauw een oplossing voor wist. Het ging om een rapport over een project met zo’n 15 deelprojecten. Die deelprojecten hadden allemaal een lange, abstracte naam die tot drie letters werd afgekort. In de tekst kwamen zes van die afkortingen vaak terug: dat waren de belangrijkste projecten.

Ergens moesten die zes, maar liefst zelfs alle 15, afkortingen worden uitgelegd. De tekst was namelijk bedoeld voor een nogal diverse lezersgroep, waarvan een groot gedeelte buitenstaanders, dus zeker niet vertrouwd met al die deelprojecten en hun afkortingen.

Daar kwam nog bij dat de schrijvers graag wilden dat alle 15 uitgelegd zouden worden, om daarbij tussen de regels door duidelijk te kunnen maken dat het project te ingewikkeld was. 15 deelprojecten is sowieso al veel, maar er zaten ook nog allerlei afhankelijkheden tussen. Een lange, ingewikkelde lijst met die projectnamen, hun afkortingen en de onderlinge relaties – van de schrijvers mocht het, al zagen ze ook het nadeel wel.

Ik vond het toch maar niks. Een afkorting hoor je te introduceren waar je ‘m voor het eerst gebruikt in de tekst. Dat was de inleiding, en zo’n lang en onleesbaar stuk in de inleiding, nog voor de hoofdboodschap, poe, nee, dat ging me te ver.

Buitenstaanders hebben er bovendien niks aan. 15 of zelfs maar zes, afkortingen blijven niet meteen bij het lezen hangen in het geheugen. Ik merkte het zelf: bij eerste lezing werd ik er giechelig van, omdat het overzicht overkwam als het resultaat van een spelletje ‘wie weet er nog een leuke afkorting met drie letters?’ Als ik dan verder las, moest ik regelmatig terugzoeken, want ik kon de deelprojecten niet uit elkaar houden. Sommige verschilden in hun afkorting maar één letter van elkaar!

Zoeken – de afkortingen terug kunnen vinden, dat leek me een belangrijke overweging. In overleg met de schrijvers hebben we het opgelost door een bijlage te maken met een overzicht van de deelprojecten, de afkortingen en de onderlinge relaties. In de inleiding stond daar een verwijzing naar, en die inleiding werd veel beter te behappen zo. Lezers die de afkortingen kennen, lezen in één moeite door, en de buitenstaanders hebben zo een naslagwerkje, want die bijlage was de laatste bladzijde.

Die bijlage was niet zo fijn, met al die abstracte namen en hun afkortingen. Maar dat was de bedoeling: dat het ingewikkeld was, was wel duidelijk. En ik werd nog steeds een beetje melig van de namen en de afkortingen. Maar door de plek buiten de lopende tekst hinderde dat het lezen niet meer.

Geen oog voor de lezer

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Vorige week had ik het hier over een wat mij betreft de plank misslaande brief van de gemeente. Vandaag nog zo’n brief, dit keer van het Openbaar Ministerie. Opnieuw denk ik: met al die aandacht voor helder schrijven, waarom dóen instanties dit nou toch nog steeds?

Vorig jaar is er bij ons ingebroken; de dief is een paar maanden later gepakt (goeie actie). Wij hebben het OM laten weten wel op de hoogte gehouden te willen worden van hoe het verder gaat. Begin deze maand kregen we een brief van het IDV: het Informatiepunt Detentieverloop.

Eerste alinea:

U bent slachtoffer in de strafzaak van <naam>. Het Arrondissementsparket Rotterdam heeft het Informatiepunt Detentieverloop (IDV) verzocht u te informeren wanneer de veroordeelde voor het eerst op verlof gaat en op het moment dat de detentie eindigt.

Slachtoffer vind ik geen fijn woord, maar goed. Wat ik erger vind is dat in de tweede zin het perspectief ligt bij de twee instanties, die met hun zware, lange namen alleen al veel volume opeisen zo meteen aan het begin en kennelijk onderling iets hebben afgesproken over ons.

Dat beeld van het perspectief bij de zender wordt nog sterker als de tweede alinea helemaal over het IDV gaat:

Informatiepunt Detentieverloop

Het IDV is een landelijk informatiepunt van het Openbaar Ministerie. Het IDV informeert slachtoffers en nabestaanden over het detentieverloop vanaf het moment dat de rechter uitspraak heeft gedaan in de strafzaak en deze onherroepelijk is.

Met het briefhoofd erbij heb ik nu al zeven keer de naam IDV gelezen, waarvan drie keer vol uitgeschreven. En dat een informatiepunt een informatiepunt is, dat kan ik zelf ook wel bedenken. Kortom: een boel navelstaarderij hier.

In de volgende alinea’s blijkt dat de belofte uit de eerste alinea om ons te informeren wanneer de veroordeelde voor het eerst op verlof gaat en op het moment dat hij vrijkomt, niet wordt ingelost. Er staat namelijk eerst:

Zodra de veroordeelde in de toekomst in aanmerking komt voor verlof, zal ik u hierover informeren. Voor meer verlofmogelijkheden verwijs ik u naar de bijlage.

Die bijlage, daar kom ik zo op terug. Eerst nog een zin uit de volgende alinea:

De einddatum van de straf is vastgesteld op <datum in de zomer>. Indien de veroordeelde nog openstaande vervolgstraffen heeft, zal de datum van de definitieve invrijheidsstelling verschuiven naar een latere datum. Zodra de definitieve einddatum van de detentie bekend is, ontvangt u van het IDV een brief.

Maar waarom schrijven ze ons dan nu? We weten nu dus eigenlijk nog niks, want die datum in de zomer is niet definitief.

Ondertussen ben ik al op pagina 2 aangekomen. Daar staat iets wat ze toch echt niet kunnen bedoelen, lijkt me – en hoop ik ook voor henzelf:

Informatieverstrekking

Om u zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn, verzoek ik u vriendelijk telefonisch contact op te nemen met het IDV zodat wij uw gegevens kunnen controleren en met u af kunnen spreken of, en hoe, u in de toekomst informatie wenst te ontvangen. Ook kunnen wij dan op voorhand inventariseren of er van uw kant wensen/belangen zijn waarmee we rekening moeten houden bij toekomstige verlofmomenten.

Ze kunnen toch niet serieus bedoelen dat wij hen nu moeten gaan bellen? Ze hebben net op de vorige pagina beloofd dat ze ons een brief gaan sturen als de dief vrijkomt. Als wij dat okee vinden – de default optie – dan moeten we toch alsjeblieft niets hoeven doen, voor onze en hun rust? Daar moet toch staan ‘als u iets anders wilt, bel ons dan’?

Enne – onze dief komt toch niet met verlof, althans, daar heb ik niets over gelezen, dus die laatste zin is ‘niet van toepassing’.

Tot nu toe heb ik het alleen maar gehad over de informatie en het doel van de brief, en niet over de formuleringen. Het moge duidelijk zijn dat die meer aansluiten bij de zender dan bij de ontvanger. Geen enkele gewone burger praat over detentie, detentieverloop, invrijheidstelling en dergelijke, net zoals ik dus ook niet over mezelf denk als slachtoffer. Dat zijn hún woorden, niet de mijne. Deze zin vond ik zelfs hilarisch:

De veroordeelde zit gedetineerd in een penitentiaire inrichting.

Volgens mij staat daar: ‘de boef zit in de bak’. De woordkeuze en zinsbouw maken deze brief alleen geschikt voor zeer geletterde mensen, voor de rest is het alleen maar afschrikwekkend.

Blijft nog over de bijlage, anderhalf veel dichter bedrukt kantje, over ‘Verlofmogelijkheden tijdens detentie’. Er worden acht soorten verlof beschreven, in dezelfde soort taal als de rest van de brief, en aan het eind staat dan steeds of de ‘slachtoffers/nabestaanden’ al dan niet door het IDV geïnformeerd worden. Ga het maar uitpluizen… Dat heb ik niet gedaan. Er is (nog?) geen sprake van verlof bij onze boef, dus wat hebben we aan deze stortvloed aan informatie?

En dat staat dus op vier kantjes, enkelzijdig bedrukt, dus vier velletjes, envelop, porto, schrijf- en leestijd… en de toegevoegde waarde is nihil.

Ik kan minder goed dan vorige week begrijpen waar dit mis is gegaan. Mogelijk is het echt wel goed bedoeld, maar hebben de opstellers totaal geen oog gehad voor hun lezers. Ik moet zeggen: ik word daar treurig van. Als lezer en als belastingbetaler.

Liever Rotterdams dan juridisch

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Soms vraag ik me af hoe het komt dat er bij instanties toch nog steeds zo slecht geschreven wordt – waarom is dat zo hardnekkig? Vorige week weer. Ik had iets sufs gedaan: mijn fiets geparkeerd op een plek waar dat van de gemeente Rotterdam heel erg niet mag. De dag erna kon ik hem ophalen bij het Fietspunt. Daar kreeg ik er een brief bij waarover ik me nogal heb verbaasd.

In de eerste zin is meteen al sprake van een fietsparkeervoorziening – geen Rotterdamse burger noemt dat zo. Dat gaat samen met van die typische schrijftaal als  ‘is geconstateerd dat’, ‘genoemde locatie’ en ‘niet toelaatbaar’.

In de tweede alinea staat het eerste lid van artikel 5:12, onder a, uit de APV – dat is sowieso niet echt voor lezers natuurlijk. Er staat nog een typfout in ook, althans, ik neem aan dat er een r hoort achter te in ‘te voorkoming van schade’.

Dan komt er een heel lange zin, onder het nietszeggende kopje Overweging:

Het beleid van de gemeente Rotterdam is onder meer gericht op het toegankelijk houden van de openbare ruimte en het tegengaan van verloedering door, onder meer, her en der geparkeerde fietsen op plaatsen waar de parkeerdruk van fietsen hoog is en/of de ruimte daarvoor beperkt is en de normale functie van de weg gehinderd wordt.

Ik vind het eigenlijk best knap om in één zin twee keer ‘onder meer’ te gebruiken. Verder moet ik de zin een paar keer lezen om ‘m aan elkaar te kunnen breien en wat er staat te vertalen naar hoe ik het beleefd heb. Zo van: verloedering, mijn fiets die daar een uurtje stond? Da’s even lastig, zal ik maar zeggen. Ik kom er wel uit, maar niet heel makkelijk.

In het volgende kopje gaat het over ‘spoedeisende bestuursdwang’. Eerlijk gezegd vind ik dat klinken als een enge ziekte, bestuursdwang, waarvoor je met spoed naar de dokter moet – spoedeisend ken ik alleen met hulp erachter, vandaar de medische bijgedachten. De alinea laat verder ook te wensen over:

Wij hebben besloten om over te gaan tot het toepassen van spoedeisende bestuursdwang. Dit houdt in dat de fiets onmiddellijk na constatering op 15-5-2019 is verwijderd. Ter voorkoming van negatieve gevolgen heeft de gemeente een spoedeisend belang bij het direct verwijderen van uw fiets. De kosten van de verwijdering zijn inmiddels bij u in rekening gebracht. De kosten zijn vastgesteld op €20.

Het is dat ik weet hoe het zit, ik heb het zelf meegemaakt, anders zou ik hier niet veel van begrijpen. Dat zit ‘m in ‘overgaan tot het toepassen van spoedeisende bestuursdwang’ wat die enge ziekte combineert aan heel abstracte taal. De derde zin, die met ‘ter voorkoming van…’ past daar niet in de alinea-opbouw en ook niet qua werkwoordstijd, want de fiets is toch in de zin ervoor al verwijderd? Er staat niet veel anders dan in de eerste zin.

En die kosten, die zijn niet net  bij mij ‘in rekening gebracht’, hallo, ik heb ze net betááld. Anders had ik de fiets en deze brief niet kunnen krijgen.

Ik geloof bovendien ook niet dat de verwijdering 20 euro kostte – alles bij elkaar, met de opspoorders, het vervoer, het Fietspunt met z’n medewerkers en de  bureaucratie van dit soort brieven gaat het ongetwijfeld om meer. De 20 euro lijkt me meer een symbolisch bedrag, een soort ‘foei’ – want het zal wel geen boete mogen heten.

De brief eindigt met informatie over hoe je bezwaar kunt maken. Dat staat terecht apart, onder de ondertekening – dat is het sterkste punt van deze brief. Alles bij elkaar vult-ie twee kantjes – da’s lang.

Ik zie in de tekst duidelijk juridische sporen en een poging om allerlei mogelijke uitzonderingen mee te nemen – een soort ‘one size fits all’-brief. Leesbaarheid is daarin gesneuveld. Waarschijnlijk verklaart dat de abominabele kwaliteit – die ik overigens nog erger vind omdat het gaat om een stad die veel laaggeletterde inwoners heeft en ‘geen woorden maar daden’ hoog in het vaandel heeft.

Dus hoe schrijf je zoiets op z’n Rotterdams? Ik zou denken aan iets als:

Uw fiets stond op een plek waar dat niet mag. Daarom is die weggehaald en naar het Fietspunt gebracht. U hebt hem daar zojuist opgehaald. De kosten (20 euro) heeft u ter plekke betaald. Hieronder vindt u de juridische details en informatie voor als u bezwaar wil maken.

Nog steeds niet helemaal bevredigend, want zo staat er niks nieuws in. Er zou van mij nog iets in mogen als ‘daarmee is voor ons de kous af’ of ‘wilt u dit niet meer doen’, maar dat is een grotere wijziging. Zonder zo’n verder gaande strekking zou voor mij een kwitantie genoeg zijn, met een verwijzing naar een website voor de juridische en bezwaar-informatie.

Soms is niet schrijven ook een optie. Niet net doen alsof het een brief is, alsof het iets is wat burgers zouden moeten kunnen lezen. En als je dat wél wilt, die lezende burgers, doe het dan beter.

Word niet nieuwsgierig naar een broedactiviteit

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Een nieuwe voor mijn collectie bordjes. Aan het Poldervaartpad in Schiedam staat sinds enkele weken dit:

Ik ben niet de enige die daarom moet gniffelen, heb ik al gemerkt. Dat zit ‘m vooral in het woord ‘broedactiviteit’, want het toch wat passieve karakter van broeden lijkt met activiteit te botsen. Of onderschatten wij mensen misschien hoe actief het is?

Maar er is meer. Broedactiviteit roept bij mij de vraag op: van wie of wat dan? Het is gek vaag daarin, waardoor ook de precieze strekking onduidelijk is. Gaat het om de zwaan die daar vaak midden op het fietspad zit – zit er een zwanennest? Kunnen we dat vertrappen? Gaat het om een beschermde vogelsoort? Of is het andersom: lopen betreders risico te worden aangevallen? ‘Vanwege aanwezigheid zwanennest’ had ik informatiever gevonden.

Dat raadsel wordt groter doordat het maar een beperkte zone is die je niet mag betreden: nog geen 100 meter. Nog vóór die oranje fietser in de verte hangt precies zo’n bordje de andere kant op – het is net niet te zien op de foto, in het echt zie je het van deze afstand net wel. Dus het gaat niet om talloze broedactiviteiten overal in die berm, maar slechts om een beperkt stuk ervan. Inderdaad dus ergens één nest van iets? Inderdaad die zwaan?

Berm is het ook niet helemaal, zoals te zien is op de foto. Althans, ik versta onder berm iets smallers dan het groen dat daar te zien is.

Ten slotte lijkt dit bordje me typisch een geval van oproepen wat je niet wilt. Als je kijkt naar het hoog opgeschoten gras en fluitekruid, is het geen groenstuk dat uitnodigt tot betreden. Maar door het bordje kunnen voorbijgangers mogelijk nieuwsgierig worden, net zoals ik: is het inderdaad die zwaan? Waar dan? Hoe broeden zwanen eigenlijk, in een sloot? Zijn er al pulletjes? Zonder dat bordje had ik dat allemaal nooit gedacht.

Met een beetje pech betreden door het bordje méér mensen de berm dan zonder. Oproepen wat je níet wilt, dat is wat verboden en ontkenningen doen – het effect dat bekend staat als ‘denk niet aan een roze olifant’.

Ik heb me ingehouden. Hopelijk zijn straks inderdaad jonge zwaantjes te zien. Al is papa of mama zwaan soms best eng om langs te fietsen.