In het verlengde van mijn vorige post: Mitsy, Vera en Nathalie hadden ook nog een voorbeeld gevonden van een opmerkelijke grafiek. Zij gebruikten hem op een manier die wel klopte, maar als iemand met zo’n grafiek op een cursus ‘grafieken ontwerpen’ was gekomen, had ik gezegd: dat kan niet zo. Hij is te zien op het web, op de site Marketingfacts, het gaat om de bell curve onder de puzzelstukjes. Leuk om die eens even te analyseren, zoals ik dat een enkele keer met een opmerkelijke (meestal: slechte) tekst of zin ook doe.
Meteen onder de grafiek staat al iets waardoor ik denk: ojee:
Deze bell curvel lees je van rechts naar links.
Ja, er staat een l te veel. Maar belangrijker: de natuurlijke leesrichting is van links naar rechts, dus ik zou altijd zeggen: sluit daarbij aan met je grafiekontwerp! Dit gaat geheid mis, want dit soort aanwijzingen lezen lezers niet, of ze trekken zich er niets van aan.
Dan is er nog iets wat een links-naar-rechts-lezing logisch maakt, en de grafiek verwarrend, en dat is dat ook de termen een tijdspad lijken aan te duiden: het gaat over ‘early’ en daarna ‘late’ en zelfs ‘laggards’ – dus daarin zit een tijdsvolgorde, en tijd loopt voor ons gevoel ook van links naar rechts. En dat is natuurlijk niet zomaar, want inhoudelijk is dit de innovatietheorie van Rogers: het gaat wel degelijk om stadia, een levenscyclus, met een tijdspad van links naar rechts.
Om de een of andere reden is in dit artikel de innovatietheorie omgedraaid, of zijn dezelfde woorden gebruikt om iets anders uit te drukken. Als ik de tekst lees (in het blauwe vlak), wordt me dat wel duidelijk, maar ik vind het wel lastig: hoe kan een ‘late majority’ nou ’tend(s) to start organically’. Nouja, zo moet je hem dus niet lezen: het ís geen tijdspad, maar alleen maar een frequentieverdeling op een bepaald moment (nu), waarin we nu zien dat laggards nog maar tot een kleine minderheid behoren. Het was een bell curve immers – ja.
In deze grafiek lopen frequentieverdeling en tijd door elkaar. De grafiek is als frequentieverdeling bedoeld, maar de gebruikte termen en het onderliggende model is een levenscyclus. Erg verwarrend, het kost me moeite om die twee dingen in mijn hoofd uit elkaar te trekken.
Oplossing? Misschien helpt het al om alleen maar de woorden in de groene vlakjes te gebruiken en die in de bruinige weg te laten (en ook niet in de tekst te gebruiken). Een volgende stap zou zijn om duidelijker aan te geven wat de grootheden op de x- en y-as zijn. Misschien nog beter: er een staafdiagram van maken, met horizontaal liggende balken, één balk per fase, die laten zien hoe veel organisaties in welke fase zitten. Dat doorbreekt de mogelijke tijds-associatie helemaal, en doet recht aan de discrete (niet-continue) data.
Het kan ook zonder grafiek, zeker bij ontbreken van hardere data. Dan kun je ook een zinnetje toevoegen als ‘op dit moment zitten de meeste organisaties in de Coordinating of Testing fases.
